Podstawa wniesienia skargi na treść wyroku sądu odwoławczego

Zgodnie z postanowieniem SN z 8.12.2022 r. skarga od wyroku sądu odwoławczego może być wniesiona tylko z powodu naruszenia art. 437 KPK lub uchybień określonych w art. 439 § 1 KPK. Uzasadnienie SN wskazało, że skarga obrońcy oskarżonego była niezasadna, a sąd odwoławczy działał zgodnie z przepisami. Sprawa dotyczyła uchylenia wyroku I instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Tematyka: skarga, wyrok sądu odwoławczego, art. 437 KPK, art. 439 § 1 KPK, art. 454 KPK, przewód sądowy, postępowanie odwoławcze, SN, uchylenie wyroku, prawo karne

Zgodnie z art. 539a § 1 i 3 KPK skarga od wyroku sądu odwoławczego uchylającego wyrok sądu I instancji
i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania może być wniesiona wyłącznie z powodu naruszenia
art. 437 KPK lub z powodu uchybień określonych w art. 439 § 1 KPK. Z kolei zgodnie z art. 437 § 2 zd. drugie
KPK uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania może nastąpić wyłącznie
w wypadkach wskazanych w art. 439 § 1 KPK, art. 454 KPK, lub jeśli jest konieczne przeprowadzenie na
nowo przewodu w całości.
Opis stanu faktycznego
Wyrokiem z 21.1.2020 r. SR w C. uniewinnił oskarżonego M.W. od zarzucanego mu czynu z art. 280 § 1 KK w zw.
z art. 157 § 1 KK przy zast. art. 11 § 2 KK oraz art. 189 § 1 KK i art. 13 § 1 KK w zw. z art. 281 KK przy zast. art. 12
KK.
Po rozpoznaniu apelacji wywiedzionych przez prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, SR w C. uchylił
zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania SR SR w C. Orzeczenie tego Sądu zapadło po
ponownym rozpoznaniu sprawy w postępowaniu odwoławczym na skutek wyroku SN z 27.4.2022 r., IV KK 212/21,
.
Na powyższy wyrok skargę w trybie art. 539a § 1 KPK złożył obrońca oskarżonego, zaskarżając go w całości
i podnosząc zarzut naruszenia art. 437 § 2 KPK. Wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi odwoławczemu. SN postanowił oddalić skargę.
Uzasadnienie SN
Zdaniem SN skarga obrońcy oskarżonego M.W. była niezasadna, a wobec tego nie mógł zostać uwzględniony
postulat o uchylenie wyroku Sądu odwoławczego i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania
w postępowaniu odwoławczym.
Wbrew stanowisku skarżącego Sąd II instancji, podejmując wobec oskarżonego rozstrzygnięcie o charakterze
kasatoryjnym, nie dopuścił się obrazy art. 437 § 2 KPK.
Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 539a § 1 i 3 KPK skarga od wyroku sądu odwoławczego
uchylającego wyrok sądu I instancji i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania może być wniesiona
wyłącznie z powodu naruszenia art. 437 KPK lub z powodu uchybień określonych w art. 439 § 1 KPK. Z kolei zgodnie
z art. 437 § 2 zd. drugie KPK uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania może nastąpić
wyłącznie w wypadkach wskazanych w art. 439 § 1 KPK, art. 454 KPK, lub jeśli jest konieczne przeprowadzenie na
nowo przewodu w całości.
Uprawnienie SN rozpoznającego skargę na wyrok sądu odwoławczego ogranicza się do zbadania, czy w sprawie, na
etapie postępowania przed sądem I lub II instancji, zachodzi tzw. bezwzględna przyczyna odwoławcza, albo doszło
do uchylenia wyroku wobec wystąpienia przesłanek określonych w art. 454 § 1 KPK, bądź też konieczne jest
przeprowadzenie w całości przewodu sądowego (zob. postanowienie SN z 10.2.2017 r., IV KS 6/16,
, uchwała
SN z 25.1.2018 r., I KZP 13/17,
, oraz uchwała SN z 22.5.2019 r., I KZP 3/19,
). Postępowanie w trybie
skargi na wyrok sądu odwoławczego nie służy natomiast do dublowania przeprowadzonej już w sprawie kontroli
odwoławczej, co oznacza, że niedopuszczalne jest, aby SN w trybie art. 539a KPK ponownie, samodzielnie ocenił,
czy zachowanie oskarżonego wyczerpuje znamiona czynu zabronionego, doszedł do odmiennych wniosków i z tego
powodu uchylił zaskarżony wyrok. Przedmiotem kontroli w tym postępowaniu jest stwierdzenie, czy uchylając wyrok
sądu I instancji z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania, sąd odwoławczy kierował się podstawami
wydania wyroku kasatoryjnego, wskazanymi w art. 539a § 3 KPK, oraz czy takie rozstrzygnięcie było w konkretnej
sprawie konieczne (zob. postanowienie SN z 6.3.2018 r.,V KS 3/18).
W realiach niniejszej sprawy nie budzi wątpliwości przyczyna podjęcia przez Sąd odwoławczy rozstrzygnięcia
o charakterze kasatoryjnym, i jest to zakaz wynikający z art. 454 § 1 KPK. SO w C. w sposób jasny i jednoznaczny
jako podstawę prawną uchylenia wyroku SR w C. uniewinniającego oskarżonego od przestępstwa z art. 280 § 1 KK
w zw. z art. 157 § 1 KK przy zast. art. 11 § 2 KK oraz art. 189 § 1 KK i art. 13 § 1 KK w zw. z art. 281 KK przy zast.
art. 12 KK wskazał art. 454 § 1 KPK. Uznał bowiem, że prawidłowa, wszechstronna i wnikliwa ocena zgromadzonego
w sprawie materiału dowodowego powinna doprowadzić do przypisania oskarżonemu M.W. odpowiedzialności karnej
za zarzucany mu czyn, albo w ramach zarzucanego mu czynu, i wydanie wyroku skazującego. Wskazał ponadto
wprost, że z uwagi na fakt, iż sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w I instancji,
zaistniała konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Taka

konkluzja Sądu II instancji wynikała z przychylenia się do zarzutów ujętych w złożonych przez prokuratora
i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego apelacjach dotyczących sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego
i regułami logicznego rozumowania oceny materiału dowodowego, w szczególności zeznań pokrzywdzonego
i wyjaśnień oskarżonego, prowadzących do błędnego ustalenia stanu faktycznego sprawy. Jednocześnie Sąd
odwoławczy wyraził pogląd, że nie jest konieczne uzupełnianie materiału dowodowego w przedmiotowej sprawie.
Istotne znaczenie dla oceny niniejszej skargi ma układ procesowy, w jakim orzekał Sąd II instancji. SO w C.
rozpoznawał apelacje prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, wniesione od wyroku uniewinniającego
M.W., a zatem faktycznie orzekał w warunkach związania ograniczeniami wynikającymi z art. 454 § 1 KPK. Należy
przypomnieć, że w wypadku reguły ne peius z art. 454 § 1 KPK kontrola skargowa obejmuje ocenę prawidłowości
zastosowania tego przepisu pod kątem spełnienia warunku, zgodnie z którym sąd odwoławczy „nie może skazać
oskarżonego”. Wymaga to wykazania przez ten sąd, że gdyby niestwierdzone uchybienie, to mógłby zapaść wyrok
skazujący, ale jego wydanie nie jest dopuszczalne w instancji odwoławczej, z uwagi na zakaz takiego orzekania (zob.
uchwała SN z 25.1.2018 r., I KZP 13/17,
).

Komentarz
Lektura uzasadnienia Sądu II instancji jednoznacznie wskazuje, że omawiana wyżej sytuacja zaistniała w niniejszej
sprawie. Chodzi o to, że reguła wyrażona w art. 454 § 1 KPK miała bezpośredni wpływ na treść orzeczenia.
Stwierdzenie poprawności zastosowania przez Sąd odwoławczy art. 454 § 1 KPK jest wystarczające do akceptacji
wyroku tegoż Sądu, a tym samym oddalenia skargi obrońcy oskarżonego, w której skarżący kwestionuje de facto
stanowisko Sądu odwoławczego, dotyczące uznania zasadności zarzutów apelacji i skazania oskarżonego. Mając
powyższe na względzie, należało na podstawie art. 539e § 2 KPK postanowić tak, jak to uczynił SN

Postanowienie SN z 8.12.2022 r., IV KS 36/22

Postanowienie SN potwierdziło prawidłowość działań sądu odwoławczego w kontekście przepisów KPK. W świetle art. 454 § 1 KPK sąd nie mógł skazać oskarżonego uniewinnionego w I instancji. SN uznał, że uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania było zgodne z prawem.