Nowe dowody podstawą wznowienia postępowania

Postępowanie wznowienia opiera się na założeniu, że po wydaniu orzeczenia ujawniają się nowe fakty lub dowody wskazujące na niewinność oskarżonego. W omawianej sprawie obrońca skazanego złożył wniosek o wznowienie postępowania, ale sąd go oddalił, uzasadniając brakiem uprawdopodobnienia nowych dowodów. Kluczowym elementem było brak szczegółowych informacji dotyczących osób i okoliczności wskazywanych jako potencjalne źródła nowych dowodów.

Tematyka: postępowanie wznowienia, nowe dowody, propter nova, art. 540 § 1 pkt. 2 lit. a) KPK, przestępstwo, zaskarżony wyrok, oddalenie wniosku, brak uprawdopodobnienia, Sąd Najwyższy, IV KO 88/22

Postępowanie wznowienia opiera się na założeniu, że po wydaniu orzeczenia ujawniają się nowe fakty lub dowody wskazujące na niewinność oskarżonego. W omawianej sprawie obrońca skazanego złożył wniosek o wznowienie postępowania, ale sąd go oddalił, uzasadniając brakiem uprawdopodobnienia nowych dowodów. Kluczowym elementem było brak szczegółowych informacji dotyczących osób i okoliczności wskazywanych jako potencjalne źródła nowych dowodów.

Podstawa wznowienia (propter nova, de novis), o której mowa w przepisie art. 540 § 1 pkt. 2 lit. a) KPK,
opiera się na założeniu, że postępowanie sądowe zakończone prawomocnym orzeczeniem wznawia się, jeżeli
po wydaniu orzeczenia ujawnią się nowe fakty lub dowody wskazujące na to, że podsądny nie popełnił
czynu, albo jego czyn nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze.
Opis stanu faktycznego
Wyrokiem SO w G. z 18.12.2019 r. A.B. został uznany za winnego przestępstwa z art. 189 § 2 KK w zw. z art. 4 § 1
KK, za które wymierzono mu karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, oraz przestępstwa z art. 43 ust. 1 ustawy
z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 172) w zw. z art. 4 § 1 KK, za które wymierzono
mu karę 1 roku pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 40 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej
stawki na kwotę 40 zł. Na podstawie art. 85 KK i art. 86 § 1 KK w zw. z art. 4 § 1 KK orzeczono karę łączną
w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności.
Powyższy wyrok został zaskarżony przez obrońcę oskarżonego A.B. SA w K. utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, od
którego nie wniesiono kasacji. Obrońca skazanego złożył do SN wniosek o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem SA w K. Jako przesłanki wznowienia postępowania wskazał nowe dowody i fakty, które
ujawniły się po prawomocnym zakończeniu postępowania, wskazujące na to, iż skazany nie popełnił czynu.
W konkluzji obrońca skazanego wniósł o uchylenie wyroku SA w K. i o przekazanie temu sądowi sprawy do
ponownego rozpoznania. Prokurator w pisemnej odpowiedzi na wniosek wniósł o jego oddalenie. Po rozpoznaniu
wniosku obrońcy skazanego o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem SN
postanowił oddalić wniosek.
Uzasadnienie SN
Zdaniem SN wniosek obrońcy skazanego nie zasługiwał na uwzględnienie i podlegał oddaleniu. Jeśli chodzi
o podstawę wznowienia postępowania propter falsa, to w tym zakresie autor wniosku o wznowienie postępowania
ograniczył się do zaprezentowania prawomocnego postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania co do czynu
kwalifikowanego z art. 234 KK z uwagi na przedawnienie karalności. Zmaterializowanie się negatywnej przesłanki
procesowej uniemożliwiało zatem wydanie orzeczenia co do przestępstwa rzekomo popełnionego w związku
z postępowaniem.
Autor wniosku o wznowienie postępowania nie respektował wymogu wskazania nowych faktów lub dowodów, który
nie mógł być rozumiany jako samo tylko lakoniczne zasygnalizowanie określonej okoliczności, bez szerszego
naświetlenia zarówno źródła dowodowego (złożenie oświadczenia, rejestracji rozmowy ze świadkiem, dokumentu
itp.), na które powołuje się wniosek o wznowienie postępowania, jak i rzeczowego wyjaśnienia konkretnych
okoliczności, w których doszło do ujawnienia danego „nowego dowodu”.
Wniosek o wznowienie postępowania, złożony w niniejszej sprawie, ogranicza się do niepoddającego się
jakiejkolwiek weryfikacji wskazania na bliżej niesprecyzowaną rozmowę skazanego A.B. z osobą określoną przez
wnioskodawcę jako „T.K.”.
Wskazanie na powyższe okoliczności nie może zostać uznane za tożsame z uprawdopodobnieniem w rozumieniu
przepisów regulujących nadzwyczajny środek zaskarżenia - wniosek o wznowienie postępowania - istnienia nowych
dowodów wskazujących na to, że skazany nie popełnił przypisanego mu przestępstwa.
Po pierwsze, nie wiadomo kim jest osoba określona jako „T.K. " (a także osoba określona we wniosku o wznowienie
postępowania jako „M.W.”), poza ogólnikowym wskazaniem, że są to „wspólni znajomi”. We wniosku nie zostały
wskazane przez jego autora żadne dane pozwalające na bliższe zidentyfikowanie tych osób, ustalenie ich adresu
zamieszkania, zajęcia, którym się trudnią i - przede wszystkim - rzeczywiste relacje łączące je ze skazanym oraz
z A.P.
Po drugie, autor wniosku powołuje się na rozmowę skazanego z osobą o personaliach podanych przez niego jako
„T.K.” z drugiej ręki, tj. relacjonuje (jak można sądzić – informacje przekazane autorowi wniosku o wznowienie
postępowania przez skazanego A.B.). Jak już wyżej powiedziano, wykazanie ujawnienia się nowego osobowego
środka dowodowego dla celów postępowania wznowieniowego wymaga jednak zaprezentowania sądowi
właściwemu do orzekania w przedmiocie wznowienia postępowania dowodu umożliwiającego weryfikację i ocenę
okoliczności, na które powołuje się wniosek o wznowienie postępowania przez pryzmat ustawowych podstaw
wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem. Konieczne jest zatem przedstawienie np.



zapisu przeprowadzonej przez adwokata rozmowy z osobą, która może być źródłem nowego, wcześniej nieznanego
dowodu (dowód z zeznań). W tym przypadku chodzi o osoby T.K. oraz M.W.: obie nie zostały ustalone co do
tożsamości przez autora wniosku o wznowienie postępowania, który nie podaje żadnych danych umożliwiających
dokonanie oceny, kim są te osoby dla skazanego i dla A.P., oraz skąd i jakie posiadają informacje dotyczące postawy
procesowej A.P. w postępowaniu prowadzonym przez Centralne Biuro Śledcze Komendy Głównej Policji w 2005 r.
Obrońca skazanego A.B. nie dotarł więc do osób, które miałyby rzekomo posiadać wiedzę mogącą ekskulpować A.B.
od zarzutu czynu przypisanego mu w wyroku SO w G., i nie udokumentował – na użytek postępowania
wznowieniowego, w formie tzw. dowodu swobodnego – posiadanych przez nie informacji.
Po trzecie, we wniosku ani nie wskazano, ani nie wyjaśniono powodów, dla których osoba („T.K.”) podważająca
w rozmowie ze skazanym wiarygodność wyjaśnień złożonych przez A.P. ujawnia się dopiero po ponad dwóch latach
od wydania wyroku skazującego A.B. m.in. za czyn popełniony przed ponad dwudziestu laty, oraz dlaczego A.P.
miałby ryzykować składanie wyjaśnień obciążających skazanego co do tego akurat czynu, skoro wymagałoby to
odpowiedniego uzgodnienia wersji przebiegu transakcji z uczestniczącym w niej J.M. Brak jest we wniosku
o wznowienie postępowania nie tylko jakichkolwiek informacji w odniesieniu do tego, w jakich okolicznościach mogło
dojść do rozmowy między osobą określoną jako „T.K.” i A.P., lecz także przede wszystkim wyjaśnienia, czym
kierował się ten ostatni, powierzając „T.K.” wrażliwe informacje dotyczące bezpodstawnego pomówienia A.B.
o dopuszczenie się przestępstwa o poważnym ciężarze gatunkowym (zagrożenie karą grzywny i karą pozbawienia
wolności do lat 10).
Po czwarte, nie wiadomo (co jest pochodną braku zaprezentowania przez obrońcę adekwatnego dowodu
dokumentującego wiedzę rzekomo posiadaną przez osoby wskazane jako „T.K.” i „M.W.”) skąd A.P. miałby mieć
wiedzę na temat przebywania przez skazanego w dacie popełnienia zarzuconego mu czynu w Stanach
Zjednoczonych, którą to wiedzę mógłby ewentualnie spożytkować na użytek pomówienia A.B. o niepopełnione przez
niego przestępstwo. We wniosku nie wskazano ponadto na żadne dowody potwierdzające tezę, że A.B. w okresie od
czerwca do września 1999 r. przebywał w Stanach Zjednoczonych (chociażby na oświadczenie własne skazanego
złożone na ręce obrońcy). Z dokumentacji procesowej wynika, że A.P. posiadał wiedzę (i ujawnił ją organom
procesowym) odnoszącą się do przebywania skazanego A.B. w Stanach Zjednoczonych, jednak informacje te
dotyczyły stanu z daty składania przezeń wyjaśnień (nie zaś przebywania przez A.B. w Stanach Zjednoczonych
w dacie popełnienia przypisanego mu czynu, na co wskazują osoby o personaliach podanych jako „T.K.” i „M.W.”).

Komentarz
Na tle rozpoznawanej sprawy jawi się twierdzenie, że autor wniosku o wznowienie postępowania nie
uprawdopodobnił, iż doszło do ujawnienia się nowego dowodu wskazującego na to, że skazany A.B. nie popełnił
przypisanego mu czynu. Na marginesie warto wskazać, że skazanie za czyn opisany w części wstępnej wyroku SO
w G. zostało oparte nie tylko na dowodzie z wyjaśnień A.P., lecz także na ocenie wyjaśnień złożonych przez J.M.
Z zaprezentowanych powodów SN słusznie oddalił wniosek o wznowienie postępowania.

Postanowienie SN z 15.12.2022 r., IV KO 88/22, 








Sąd Najwyższy uznał, że autor wniosku nie spełnił wymogów dotyczących uprawdopodobnienia nowych dowodów wskazujących na niewinność skazanego. Brak szczegółowych informacji i brak adekwatnych dowodów skutkował oddaleniem wniosku o wznowienie postępowania. Decyzja ta stanowi istotne podsumowanie całej sprawy.