Powinności Sądu Najwyższego rozpoznającego skargę na wyrok sądu odwoławczego
Rozpoznając skargę na wyrok sądu odwoławczego, Sąd Najwyższy ogranicza się wyłącznie do badania istnienia przyczyny odwoławczej, uchylenia wyroku bez przeszkód formalnych określonych w KPK, lub konieczności przeprowadzenia na nowo przewodu sądowego. Powiązanie przepisów KPK wskazuje, że SN analizuje jedynie bezwzględne podstawy odwoławcze i uzasadnienie uchylenia wyroku I instancji.
Tematyka: Sąd Najwyższy, skarga, wyrok sądu odwoławczego, przyczyna odwoławcza, uchylenie wyroku, KPK, przewód sądowy, art. 439 KPK, wyrok łączny
Rozpoznając skargę na wyrok sądu odwoławczego, Sąd Najwyższy ogranicza się wyłącznie do badania istnienia przyczyny odwoławczej, uchylenia wyroku bez przeszkód formalnych określonych w KPK, lub konieczności przeprowadzenia na nowo przewodu sądowego. Powiązanie przepisów KPK wskazuje, że SN analizuje jedynie bezwzględne podstawy odwoławcze i uzasadnienie uchylenia wyroku I instancji.
Rozpoznając skargę na wyrok sądu odwoławczego, Sąd Najwyższy ogranicza się wyłącznie do badania, czy w sprawie na etapie postępowania przed sądem I lub II instancji zachodzi tzw. bezwzględna przyczyna odwoławcza, doszło do uchylenia wyroku mimo braku formalnych przeszkód określonych w art. 454 KPK, lub też konieczne jest przeprowadzenie na nowo w całości przewodu sądowego. Opis stanu faktycznego Wyrokiem z 25.10.2022 r. SO w K. uchylił wyrok łączny wydany wobec skazanego M.P. i przekazał sprawę SR w S. do ponownego rozpoznania. Prokuratura Rejonowa w S. złożyła 6.12.2022 r. skargę na wyrok Sądu odwoławczego. W skardze zarzucono naruszenie art. 437 § 1 i 2 KPK przez uznanie, iż w sprawie zaistniała przesłanka do uchylenia wyroku SR w S. z 30.5.2022 r. i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, w postaci konieczności przeprowadzenia na nowo przewodu w całości, podczas gdy w sprawie brak jest jakichkolwiek podstaw do zastosowania wskazanej procedury. Podnosząc powyższe, skarżący wniósł o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi odwoławczemu do ponownego rozpoznania. W sprawie o wydanie wyroku łącznego po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu 13.2.2023 r. skargi Prokuratora Prokuratury Rejonowej w S., SN uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania SO w K. Uzasadnienie SN Zdaniem SN argumentacja przedstawiona przez skarżącego w zarzucie i uzasadnieniu skargi była zasadna. Zgodnie z treścią art. 437 § 2 KPK uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania może nastąpić wyłącznie w wypadkach wskazanych w art. 439 § 1 KPK, art. 454 KPK, lub jeśli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości. Powiązanie tego przepisu z treścią art. 539a § 3 KPK, w którym wymieniono podstawy tego środka zaskarżenia, jednoznacznie wskazuje, że rozpoznając skargę na wyrok sądu odwoławczego, SN ogranicza się wyłącznie do badania, czy w sprawie na etapie postępowania przed sądem I lub II instancji zachodzi tzw. bezwzględna przyczyna odwoławcza albo doszło do uchylenia wyroku, mimo braku formalnych przeszkód określonych w art. 454 KPK, lub też konieczne jest przeprowadzenie na nowo w całości przewodu sądowego (yide: uchwała składu siedmiu sędziów SN z 25.1.2018 r., I KZP 13/17, , oraz postanowienie SN z 10.2.2017r., IV KS 6/16, ). Z powyższego wynika również, że uzasadnienie wyroku sądu odwoławczego powinno jednoznacznie wskazywać, która z przesłanek określonych w art. 437 § 2 KPK była podstawą uchylenia wyroku sądu I instancji i przekazania sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania. Jak wynika z uzasadnienia skarżonego wyroku, w niniejszej sprawie Sąd odwoławczy podzielił argumenty podniesione w apelacjach, co do obrazy prawa materialnego, którym dotknięty był wyrok łączny. Uznał jednak, że zagwarantowanie skazanemu „prawa do odwołania się” wymaga uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, i to właśnie wskazał jako przyczynę uchylenia i niemożności dokonania zmiany orzeczenia (a więc nie na przesłankę wymienioną w art. 437 § 2 KPK). Postępując w ten sposób, Sąd odwoławczy nie dostrzegł jednak tego, że skazany (oskarżony) zawsze będzie znajdował się w identycznej sytuacji, gdy zajdzie potrzeba wydania wyroku zmieniającego. Tymczasem, jak słusznie wskazał skarżący, istotą dwuinstancyjności (tak jak jest ona rozumiana w polskim procesie karnym) jest zagwarantowanie stronom prawa do rozpoznania sprawy przez sądy dwóch instancji, nie zaś zagwarantowanie możliwości zaskarżenia każdego wyroku reformatoryjnego. W niniejszej sprawie zasadniczą kwestię stanowiło zbadanie przez Sąd odwoławczy prawidłowości zastosowania prawa materialnego w zakresie wymierzenia kary (kar) łącznej, orzekanej w ramach wyroku łącznego. O ile zatem Sąd ten stał na stanowisku, że zarzuty podniesione w apelacjach są zasadne, o tyle nic nie stało na przeszkodzie, aby na tym etapie postępowania ukształtować wyrok łączny w odmienny sposób, niż uczynił to SR. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy SO powinien jeszcze raz, o ile zajdzie taka potrzeba, rozpoznać apelacje wniesione w sprawie M.P. Kierując się przedstawionymi względami, SN orzekł jak na wstępie. Komentarz Na tle rozpoznawanej sprawy należy podkreślić, że biorąc pod uwagę specyfikę postępowania o wydanie wyroku łącznego, w istocie tylko zaistnienie okoliczności wskazanych w art. 439 KPK może stać się podstawą do uchylenia zaskarżonego wyroku łącznego i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. W postępowaniu tym bowiem nigdy nie zapadają wyroki uniewinniające, trudno też wyobrazić sobie sytuację, w której materiał dowodowy (akta spraw zawierających wyroki podlegające łączeniu) będzie tak źle zgromadzony, że będzie wymagać przeprowadzenia na nowo w całości przewodu sądowego. Wyrok SN z 13.2.2023 r., IV KS 1/23,
SN orzekł zgodnie z przepisami KPK i wyrokiem z 13.2.2023 r. IV KS 1/23, podkreślając konieczność istnienia przyczyny odwoławczej lub uchylenia wyroku bez przeszkód formalnych. W kontekście wydania wyroku łącznego istotne jest zaistnienie przesłanek w art. 439 KPK. Materiał dowodowy w tego typu sprawach nie jest podstawą do przeprowadzenia ponownego przewodu sądowego.