Okoliczności świadczące o niezawisłości sędziego

Aby ocenić sąd jako niezawisły i bezstronny, przymiot niezależności i bezstronności musi posiadać każdy z członków składu orzekającego. Wyrok SO w W. uznał oskarżonych za winnych i wymierzył im kary, co doprowadziło do apelacji i zmiany wyroku przez SA w W. Kasacje złożyli obrońcy i pełnomocnicy oskarżycieli, co skutkowało uchyleniem wyroku przez SN. Uzasadnienie SN wskazało na uchybienia związane z udziałem sędziego P.S. w składzie orzekającym, co doprowadziło do konieczności ponownego rozpoznania sprawy. Wskazano także na silne związki sędziego P.S. z władzą wykonawczą, co podważało jego niezależność i bezstronność.

Tematyka: niezawisłość sędziego, bezstronność sędziego, wyrok sądu, kasacja, uchybienia procesowe, SN, Krajowa Rada Sądownictwa, władza wykonawcza, bezstronność sędziowska, niezależność sędziowska

Aby ocenić sąd jako niezawisły i bezstronny, przymiot niezależności i bezstronności musi posiadać każdy z członków składu orzekającego. Wyrok SO w W. uznał oskarżonych za winnych i wymierzył im kary, co doprowadziło do apelacji i zmiany wyroku przez SA w W. Kasacje złożyli obrońcy i pełnomocnicy oskarżycieli, co skutkowało uchyleniem wyroku przez SN. Uzasadnienie SN wskazało na uchybienia związane z udziałem sędziego P.S. w składzie orzekającym, co doprowadziło do konieczności ponownego rozpoznania sprawy. Wskazano także na silne związki sędziego P.S. z władzą wykonawczą, co podważało jego niezależność i bezstronność.

Aby ocenić sąd jako niezawisły i bezstronny, przymiot niezależności i bezstronności musi posiadać każdy
z członków składu orzekającego.
Opis stanu faktycznego
Wyrokiem z 9.2.2022 r. SO w W. uznał oskarżonych K.U., K.T., D.A., W.S., R.P., Z.L., Ł.G. za winnych popełnienia
szeregu przestępstw, za które wymierzył im odpowiednio kary:
• 25 lat pozbawienia wolności i 450 stawek dziennych grzywny po 200 zł każda (kara łączna K.U.);
• 8 lat pozbawienia wolności i 180 stawek dziennych grzywny po 80 zł każda (kara łączna K.T.);
• 15 lat pozbawienia wolności i 180 stawek dziennych grzywny po 100 zł każda (kara łączna D.A.);
• 8 lat pozbawienia wolności (kara łączna W.S.);
• 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności i 310 stawek dziennych grzywny po 1000 zł każda (kara łączna R.P.);
• 4 lata pozbawienia wolności oraz 160 stawek dziennych grzywny po 150 zł każda (kara łączna Z.L.);
• 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz 50 stawek dziennych grzywny po 100 zł każda (kara Ł.G.).
Apelacje od tego wyroku złożyli obrońcy wszystkich oskarżonych oraz pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych.
Wyrokiem z 6.5.2022 r., II AKa 213/21, 
, SA w W. zmienił zaskarżony wyrok w stosunku do każdego
z oskarżonych w zakresie wskazanym w jego treści.
Kasacje w tej sprawie wnieśli obrońcy skazanych K.U. i D.A., którzy poza szeregiem uchybień natury procesowej
podnieśli także zarzuty zaistnienia bezwzględnych przyczyn odwoławczych (art. 439 § 1 pkt 2 i pkt 10 KPK).
Prokurator nie dostrzegał istnienia uchybień z art. 439 § 1 KPK i wnosił o oddalenie wniesionych kasacji.
Po rozpoznaniu kasacji wniesionych przez obrońców skazanych, SN uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do
ponownego rozpoznania SA w W. w postępowaniu odwoławczym.
Uzasadnienie SN
Zdaniem SN wniesione kasacje musiały skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi odwoławczemu, a powodem tego jest zaistnienie w postępowaniu odwoławczym
uchybienia z art. 439 § 1 pkt. 2 KPK, związanego z udziałem w składzie orzekającym w tej sprawie Sędziego SA -
P.S. Ta okoliczność powodowała uchylenie zaskarżonego wyroku także co do innych skazanych, i choć nie wnosili
oni kasacji, to do nich miał zastosowanie art. 435 w zw. z art. 536 KPK.
Odnosząc się do zaistniałego uchybienia z art. 439 § 1 pkt. 2 KPK, trzeba podkreślić, że wynika ono z okoliczności, iż
udział sędziego P.S., w świetle ustaleń oraz w konsekwencji przeprowadzonego testu bezstronności, stanowił
o nienależytej obsadzie sądu, z uwagi na to, że nie dawał on gwarancji niezależności i bezstronności sędziowskiej
(art. 41 § 1 KPK), które są immanentną cechą sądu z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 6 ust. 1 EKPCz i art. 47
KPP.
Należy przypomnieć, że w uchwale SN z 2.6.2022 r., I KZP 2/22, 
, zaakcentowano kluczową tezę, że Krajowa
Rada Sądownictwa, ukształtowana w trybie określonymi przepisami ustawy z 8.12.2017 r. o zmianie ustawy
o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 3; dalej: ZmKrRadSądU18), nie
jest organem tożsamym z organem konstytucyjnym wskazanym w art. 187 ust. 1 Konstytucji RP, a co do procedury
testowej stwierdzono, iż może ona być także prowadzona z urzędu.
Po tych uwagach trzeba stwierdzić, że bezsporny jest udział sędziego P.S. w procedurze powołania na stanowisko
sędziego na wniosek KRS, ukształtowanej w trybie ZmKrRadSądU18. Wynika to z dokumentacji SN zgromadzonej
w sprawie II KK 206/21, 
. Z kolei odwołując się do tych wszystkich okoliczności, które już były przedmiotem
jednoznacznych i zgodnych ocen SN w sprawach: II KK 206/21, II KS 32/21 i II KK 505/21, trzeba stwierdzić, że tego
sędziego łączą bardzo silne związki z władzą wykonawczą, tj. Ministrem Sprawiedliwości, który pełni jednocześnie
funkcję Prokuratora Generalnego. Te relacje zostały już szczegółowo opisane w uzasadnieniu wyroku SN w sprawie
II KK 32/21, a ostatnio także w uzasadnieniu wyroku SN, wydanego w sprawie II KK 505/21. W tym ostatnim
judykacie zebrano trafnie trzy elementy, które dowodzą takich związków sędziego z władzą wykonawczą oraz



Ministrem Sprawiedliwości-Prokuratorem Generalnym. Te elementy to: przebieg procesu nominacyjnego, w którym
pominięto opinie zgromadzenia sędziów Sądu apelacyjnego i wykazano szczególną determinację w opiniowaniu
sędziego (por. także uzasadnienie w sprawie II KK 206/21), mianowanie sędziego P.S. na liczne stanowiska
funkcyjne, w tym m.in. prezesa SO w W. i prezesa SA w W. (opisane w uzasadnieniach wyroków w sprawach II KK
206/21 i II KK 505/21), przy równoczesnym wykonywaniu funkcji Rzecznika Dyscyplinarnego Sądów Powszechnych
(powołanie przez Ministra Sprawiedliwości) i Nadzwyczajnego Rzecznika (powołanie przez Prezydenta RP) i ściganiu
sędziów za ich działalność orzeczniczą (por. uzasadnienie w sprawie II KS 32/21), aprobowanie odsuwania sędziów
od orzekania w trybie art. 130 ustawy z 27.7.2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2023 poz.
217; dalej: PrUSP), tylko za stosowanie w swoich orzeczeniach norm konwencyjnych oraz traktatowych, i z tego
samego powodu przenoszenie sędziów SA w W. do innego wydziału, a także działanie wbrew zabezpieczeniu
zastosowanego postanowieniem TSUE z 14.7.2021 r., Komisja Europejska przeciwko RP, C-204/21 R, 
.
Te wszystkie okoliczności wskazują na istnienie bardzo silnych związków sędziego P.S. z władzą wykonawczą i na
podejmowanie przez niego w ramach sprawowanych licznych funkcji administracyjnych takich czynności, które
jednoznacznie odbierane są jako nastawione na wykonywanie działań zgodnych z linią władzy wykonawczej, tj.
Ministra Sprawiedliwości-Prokuratora Generalnego, kosztem niezależności władzy sądowniczej i wykonywaniu
działalności orzeczniczej przez sędziów (dowodem na to jest aprobowanie odsuwania sędziów w trybie art. 130
PrUSP zarządzeniem prezesa SO w W. i wszczynania postępowań dyscyplinarnych, za to jakie orzeczenia sędziowie
wydali). Jeśli dodatkowo dostrzec, że w sprawie tej stroną postępowania był prokurator – podległy służbowo
Prokuratorowi Generalnemu, to wskazane powyżej okoliczności (wiedza o nich) dają podstawę do stwierdzenia, iż
sędzia P.S. może być oceniany w płaszczyźnie obiektywnej bezstronności (odbiór w opinii społecznej) jako sędzia
niespełniający gwarancji niezależności oraz bezstronności. Dla oceny tej sytuacji na gruncie art. 439 § 1 pkt. 2 KPK
nie ma żadnego znaczenia fakt, że było jeszcze w składzie dwóch sędziów (aby oceniać sąd generalnie jako
niezawisły i bezstronny, przymiot niezależności i bezstronności musi posiadać każdy z członków składu
orzekającego), a także i to, że doszło do zmniejszenia nałożonych kar. Wydaje się, co trafnie i dobitnie wynika ze
stanowiska oskarżyciela posiłkowego, że sędzia P.S. powinien dla dobra osób pokrzywdzonych i pewności orzeczeń,
rozważyć powstrzymanie się od orzekania w sprawach karnych, a ograniczyć swoją działalność tylko do działalności
administracyjnej. Orzekanie w sprawach karnych w jego aktualnej jego sytuacji może stanowić bardzo duże ryzyko
uwzględnienia kasacji na podstawie art. 439 § 1 pkt 2 KPK, co zważywszy na dobro stron procesu i względy
ekonomii procesowej (koszty społeczne i ekonomiczne procesu), stanowi poważny argument za podjęciem takiej
decyzji. Trzeba również nadmienić, że sygnalizacja stron co do orzekania w sprawie przez sędziego P.S.
w kontekście wskazanej okoliczności, tj. braku bezstronności i niezależności, a zatem atrybutu koniecznego do
przyjęcia istnienia prawa do rozpoznania sprawy przez sąd ustanowiony ustawą w rozumieniu art. 45 ust. 1
Konstytucji RP oraz art. 6 ust. 1 EKPCz, wskazuje, iż realne było wnioskowanie co do skorzystania przez strony
postępowania z prawa do wniesienia skargi przeciwko Państwu Polskiemu z uwagi na naruszenie standardu z art. 6
ust. 1 EKPCz.

Komentarz
Zaprezentowane powody wskazują, że konieczne stało się uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie obejmującym
wszystkich oskarżonych, co do których wyrok wydał Sąd odwoławczy i przekazanie sprawy temu Sądowi do
ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym. Do pozostałych zarzutów SN nie odnosił się, korzystając
z unormowania wskazanego w art. 436 w zw. z art. 518 KPK. Trzeba jednak stwierdzić, że nie było powodów do
uwzględnienia zarzutu kasacji sporządzonej w imieniu skazanego D.A., w zakresie istnienia na etapie postępowania
pierwszoinstancyjnego uchybienia wskazanego w art. 439 § 1 pkt 10 KPK. W tym zakresie należało się zgodzić ze
stanowiskiem wyrażonym przez prokuratora w odpowiedzi na kasację.

Wyrok SN z 15.2.2023 r., II KK 571/22, 








Wyrok SN z 15.2.2023 r., II KK 571/22, uchylający zaskarżony wyrok i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania, stanowił konsekwencję uchybień związanych z udziałem sędziego P.S. Uzasadnienie SN podkreśliło brak gwarancji niezależności i bezstronności sędziowskiej oraz silne związki sędziego z władzą wykonawczą. Decyzja ta miała istotne znaczenie dla zapewnienia rzetelności sądów.