Podstawa wstrzymania wykonania prawomocnego orzeczenia

Wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia na podstawie art. 532 § 1 KPK ma charakter wyjątkowy i powinno być stosowane w sytuacjach, gdy rozpoczęcie wykonywania kary przed rozpatrzeniem kasacji spowodowałoby dla skazanego wyjątkowo dolegliwe skutki. Trzej obrońcy skazanego G.T. wnioskowali o wstrzymanie wykonania wyroku SA w K., jednak SN postanowił nie uwzględnić wniosków, argumentując brak jednoznacznych uchybień w kasacjach oraz brak podstaw do zastosowania instytucji z art. 532 § 1 KPK.

Tematyka: wstrzymanie wykonania, art. 532 § 1 KPK, kasacja, skazany, SN, zarzuty kasacyjne, wstrzymanie wykonania wyroku, postępowanie kasacyjne

Wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia na podstawie art. 532 § 1 KPK co do zasady ma
charakter wyjątkowy, a zatem powinno być stosowane wówczas, gdy ranga zarzutów kasacyjnych i wysoki
stopień uprawdopodobnienia ich zasadności prowadzą do wniosku, że rozpoczęcie wykonywania kary, przed
rozpoznaniem kasacji, spowodowałoby dla skazanego wyjątkowo dolegliwe i w zasadzie nieodwracalne
skutki, i tym samym łączyłoby się z wyraźnym, nieuzasadnionym pokrzywdzeniem skazanego.
Opis stanu faktycznego
Trzej obrońcy skazanego G.T. wnieśli do SN kasacje od wyroku SA w K. z 15.3.2022 r., II AKa 24/19, zmieniającego
wyrok SO w K. z 7.8.2018 r., III K 280/13. W ww. postępowaniu G.T. został prawomocnie skazany za czyny z art. 284
§ 2 KK i inne. Ostatecznie wymierzono mu karę łączną 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę łączną 600
stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 100 zł.
W każdej z trzech kasacji zawarty został wniosek o wstrzymanie wykonania zaskarżonego nią wyroku. Adw. A.K.
w uzasadnieniu wniosku podał, że za jego uwzględnieniem przemawia waga zarzutów kasacyjnych i wysoki stopień
prawdopodobieństwa uwzględnienia kasacji. Na okoliczności związane z wagą i zasadnością zarzutów kasacyjnych,
a także sytuację rodzinną skazanego, wskazał także adw. R.M. W związku z przedstawionymi argumentami
przedłożył dwa wywiady środowiskowe dotyczące sytuacji rodzinnej skazanego. Z kolei adw. J.K. podkreślił wagę
i zasadność zarzutów kasacyjnych, przede wszystkim zarzutu rażącego naruszenia prawa procesowego związanego
z procedowaniem pod nieobecność oskarżonego, a także zarzutu bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 §
1 pkt. 10 KPK.
Pismem z 23.1.2023 r. adw. R.M. złożył wniosek dowodowy dotyczący kopii pisma ZUS Oddział w K. z 9.12.2022 r.,
wskazując, że wspiera ono tezę o zasadności jednego z zarzutów kasacyjnych dotyczących procedowania pod
nieobecność skazanego.
Pismem z 8.12.2022 r. obrońca skazanego adw. R.M. stwierdził, że jego zdaniem tezę o zasadności zarzutów
kasacyjnych wspiera odwołanie się do realiów innej sprawy, o zbliżonym stanie faktycznym, gdzie doszło do
rażącego naruszenia prawa przez nieorzeczenie o obowiązku naprawienia szkody.
Pismem z 5.4.2023 r. kolejny obrońca skazanego podtrzymał w całości zawarte w kasacjach wnioski o wstrzymanie
wykonania zaskarżonego wyroku i przedstawił na ich poparcie dodatkową argumentację. Obrońca podniósł, że
w dobie epidemii wirusa SARS-CoV-2 przebywanie w jednostce penitencjarnej może stanowić dla skazanego
poważne niebezpieczeństwo, wynikające zwłaszcza z braku przystosowania tych jednostek do warunków izolacji
sanitarnej. Przedłożył na tę okoliczność kopie materiałów prasowych. Autor pisma odniósł się także do stanu zdrowia
skazanego, podkreślając, że jest on poddawany leczeniu w ramach tradycyjnej medycyny chińskiej, które to leczenie
nie będzie mogło być kontynuowane w warunkach izolacji. Jednocześnie obrońca podkreślił, że skazany „źle znosi
leki zachodnie”. Obrońca argumentował także, że matka skazanego jest osobą starszą i schorowaną, wymagającą
opieki, którą dotychczas sprawował skazany. W odniesieniu do matki skazanego zostało podkreślone, że użytkuje
ona mieszkanie należące do powiązanej ze skazanym spółki T. S.A., a więc sytuacja skazanego może rzutować na
jej warunki bytowe. Autor pisma, tak jak inni obrońcy w uzasadnieniu swoich wniosków o wstrzymanie wykonania
wyroku, zwrócił również uwagę na sytuację rodzinną skazanego, podkreślając znaczenie ciążącego na nim
obowiązku alimentacyjnego.
Wobec przedłożenia dodatkowych dokumentów wraz z upoważnieniem do obrony przez adw. M.Z., który miałby być
już czwartym obrońcą skazanego, podjęto działania w celu ustalenia aktualnej listy obrońców skazanego G.T.
Zgodnie bowiem z art. 77 KPK oskarżony może mieć jednocześnie nie więcej niż trzech obrońców. SN z urzędu
ustalił, że upoważnienie do obrony udzielone przez skazanego adw. A.K. zostało wypowiedziane. Oznacza to, że
adw. M.Z. jest aktualnie jednym z trzech obrońców skazanego, ma więc prawo do działania w postępowaniu
kasacyjnym.
Po rozpoznaniu wniosków obrońców skazanego o wstrzymanie wykonania wyroku SA w K. z 15.3.2022 r., II AKa
24/19, SN postanowił nie uwzględnić wniosków.
Uzasadnienie SN
Zdaniem SN wnioski nie zasługiwały na uwzględnienie.
W tej sprawie nie zachodzi oczywistość i jednoznaczność uchybień sygnalizowanych w kasacjach obrońców, nawet
mimo uzupełnienia argumentacji kolejnymi pismami. Dotyczy to zarówno kwestii procedowania bez udziału obrońcy,

pod nieobecność oskarżonego na rozprawie przed Sądem I instancji, jak i zarzutów dotyczących prowadzenia
rozprawy odwoławczej 1.3.2022 r. pod nieobecność oskarżonego, a także licznych zarzutów kwestionujących
rzetelność kontroli odwoławczej. Niewątpliwie ostateczna ocena zasadności licznych i różnorodnych zarzutów
kasacyjnych wymaga pogłębionej analizy w postępowaniu kasacyjnym. Jednakże ocena tych zarzutów - po części
tożsamych - dokonana dla potrzeb rozpoznania wniosków o wstrzymanie wykonania wyroku, nie prowadzi do
wniosku o konieczności skorzystania z instytucji z art. 532 § 1 KPK, która ma przecież charakter wyjątkowy.
We wnioskach o wstrzymanie wykonania prawomocnego wyroku oraz dodatkowych pismach przesłanych już po
wniesieniu kasacji obrońcy eksponują negatywny wpływ wykonania kary na: sytuację rodzinną skazanego, kondycję
materialną członków jego rodziny, więzi rodzinne, sytuację zdrowotną i mieszkaniową matki skazanego oraz sytuację
zdrowotną samego skazanego. W dodatkowych dokumentach nadesłanych po wniesieniu kasacji przez tegoż
obrońcę wskazuje się ponadto na panujący stan zagrożenia epidemicznego. Należy przypomnieć, że tego typu
okoliczności nie stanowią przesłanki wstrzymania wykonania prawomocnego wyroku w trybie art. 532 § 1 KPK. Jak
słusznie podkreśla się w literaturze i orzecznictwie, jeżeli treść art. 532 § 1 KPK miałaby być postrzegana jako
kolejna instytucja, która służy wstrzymaniu wykonania kary w postępowaniu wykonawczym tylko na podstawie
przesłanek faktycznych, osobistych czy rodzinnych skazanego oraz określonych okoliczności, które czyniłyby odbycie
kary nadmiernie dolegliwym w aktualnej sytuacji skazanego, to zbędne było jej lokowanie w rozdziale o kasacji (tak:
J. Matras, w: Dudka, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, 2020, s. 1193; z orzecznictwa por. np.:
postanowienia SN z: 22.4.2020 r., IV KK 127/20,
; 8.12.2021 r., IV KK 636/21,
; 14.1.2022 r., V KK
628/21,
). Nie budzi wątpliwości, że umieszczenie tej instytucji w postępowaniu kasacyjnym przesądza, iż jej
zastosowanie warunkowane jest bardzo wysokim prawdopodobieństwem uznania zasadności zarzutów kasacyjnych.
Zatem, jak już wskazano, można wstrzymać wykonanie prawomocnego orzeczenia na tej podstawie wtedy, gdy
chociażby pobieżna analiza zarzutów kasacji wskazuje, że prawomocne orzeczenie dotknięte jest tak poważnym
uchybieniem, iż wykonywanie kary może prowadzić do wyjątkowo dolegliwych lub wręcz nieodwracalnych skutków
dla skazanego (por. J. Matras, Kodeks..., s. 1193).
Mając na uwadze powyższe, SN doszedł do przekonania, że nie zachodzą w tej sprawie wystarczające podstawy do
zastosowania nadzwyczajnej instytucji przewidzianej w art. 532 § 1 KPK. Należy dodać, że decyzja w tym względzie
w żadnym razie nie przesądza ostatecznego rozstrzygnięcia kwestii zasadności kasacji obrońców skazanego od
prawomocnego wyroku SA w K.

Komentarz
Wstępna analiza zarzutów wszystkich trzech kasacji doprowadziła SN do słusznej konkluzji, że odmowa
uwzględnienia wniosków o wstrzymanie wykonania prawomocnego wyroku nie doprowadzi do nieodwracalnych,
wyjątkowo ciężkich skutków dla skazanego. Obrońcy powołali się przede wszystkim na zasadniczo tożsamy
i sformułowany w dwóch kasacjach zarzut o randze tzw. bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt. 10
KPK oraz na zarzut związany z procedowaniem pod nieobecność skazanego na rozprawie odwoławczej. Sam fakt
podniesienia zarzutu odnoszącego się do wystąpienia kwalifikowanej wady prawnej nie oznacza jeszcze podstawy
do wstrzymania wykonania zaskarżonego wyroku. Zarówno w odniesieniu do zarzutów sugerujących wystąpienie
uchybienia z art. 439 § 1 KPK, jak i wszystkich pozostałych, trzeba wskazać, że dla uwzględnienia wniosku
o wstrzymanie wykonania prawomocnego wyroku prawdopodobieństwo uwzględnienia kasacji (konkretnego zarzutu)
musiałoby być niemal zbliżone do pewności, oczywistości (por. postanowienia SN z 22.4.2021 r., V KK 129/21,
, i z 29.3.2021 r., IV KK 103/21,
) i prowadzić do wniosku o potrzebie uniewinnienia skazanego,
względnie umorzenia wobec niego postępowania (por. postanowienie SN z 15.2.2018 r., II KK 23/18,
).

Postanowienie SN z 11.4.2023 r., III KK 19/23,

Decyzja SN o odmowie wstrzymania wykonania wyroku SA w K. nie przesądza ostatecznego rozstrzygnięcia zasadności kasacji obrońców skazanego. Wstępna analiza zarzutów wskazuje, że odmowa nie doprowadzi do nieodwracalnych skutków dla skazanego. Konieczna jest pogłębiona analiza zarzutów w postępowaniu kasacyjnym.