Odmowa odbycia kary w systemie dozoru elektronicznego

Zgodnie z art. 43la KKW sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego w określonych warunkach. Publikacja analizuje decyzje sądów dotyczące odmowy takiego zezwolenia, uwzględniając argumenty skazanego oraz uzasadnienia sądowe. Sprawa skazanego K.F. stanowi przykład kontrowersji w zakresie stosowania dozoru elektronicznego jako alternatywy dla kary pozbawienia wolności.

Tematyka: dozór elektroniczny, kara pozbawienia wolności, art. 43la KKW, Sąd Okręgowy, Sąd Apelacyjny, odmowa zezwolenia, skazany K.F., resocjalizacja, normy prawne, odpowiedzialność karne

Zgodnie z treścią art. 43la KKW sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary
pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli wobec skazanego orzeczono karę
pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy albo wobec skazanego orzeczono karę
pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała
część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 1
KK.
Opis stanu faktycznego
Sąd Okręgowy w K., na podstawie art. 43la KKW, art. 43lh KKW, art. 43n § 2 pkt 1 KKW i art. 43na KKW nie
uwzględnił wniosku skazanego o wyrażenie zgody na wykonywanie w systemie dozoru elektronicznego kary: 5
miesięcy pozbawienia wolności, orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w S z 29.11.2022 r. w sprawie II K 672/22;
4 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w S z 27.9.2012 r. w sprawie II K 575/21.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd I instancji wskazał, że odbywanie kary pozbawienia wolności w warunkach
domowych przez skazanego, nie stanowiłoby dla niego żadnej realnej dolegliwości. Skazany był karany w związku
z prowadzeniem pojazdu po cofnięciu uprawnień, a wykonanie kary w systemie dozoru elektronicznego mogłoby
skutkować ponownym złamaniem orzeczonego wobec niego zakazu. Sąd Okręgowy uważa, że zachowanie
skazanego nie daje podstaw do przyjęcia, iż cele kary zostałyby w jego przypadku osiągnięte.
Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł skazany, który nie zgodził się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego,
podkreślając, że na wolności ma stałą pracę i dobrą opinię w miejscu zatrudnienia. Skazany wskazał także, że
spełnia przesłanki formalne do wykonania kary w systemie dozoru elektronicznego i chce jak najszybciej opuścić
zakład karny, z uwagi na konieczność zapewnienia potrzeb bytowych swoim córkom i partnerce.
W konkluzji zażalenia, skazany wniósł o uwzględnienie wniosku o zezwolenie na odbywanie kary pozbawienia
wolności w systemie dozoru elektronicznego.
Sąd Apelacyjny w K., po rozpoznaniu zażalenia wniesionego przez skazanego na postanowienie w przedmiocie
nieuwzględnienia wniosku o zezwolenie na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru
elektronicznego, na podstawie art. 437 § 1 KPK i art. 624 § 1 KPK w zw. z art. 1 KPK postanowił utrzymać w mocy
zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie SA
Zdaniem Sądu Apelacyjnego w K. zażalenie skazanego K.F. nie jest zasadne.
Nie kwestionując okoliczności podniesionych przez skazanego w zażaleniu, zwłaszcza w zakresie stwierdzenia, że
chce jak najszybciej opuścić zakład karny, z uwagi na konieczność zapewnienia potrzeb bytowych swoim córkom
i partnerce, to podkreślenia wymaga za Sądem Okręgowym, iż zgodnie z treścią art. 43la KKW sąd penitencjarny
może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego,
jeżeli wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy albo
wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia
w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki
przewidziane w art. 64 § 1 KK. Przy tym trzeba pamiętać, że K.F. został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w S.
z 17.9.2012 r., w sprawie II K 575/21 na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na okres próby wynoszący jeden rok (postanowieniem z 30.11.2022 r. Sąd Rejonowy w S. zarządził
wykonanie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności, orzeczonej wobec skazanego wyrokiem w sprawie II
K 575/21) oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w S. z 29.11.2022 r., w sprawie II K 672/22 na karę 5 miesięcy
pozbawienia wolności. Kary te skazany odbywa w Zakładzie Karnym w P. od 7.2.2023 r. do 15.10.2023 r.
Oznacza to, że jego sytuację należy rozpatrywać także w kontekście treści art. 43la § 6 KKW, który stanowi, iż
„Przepisy § 1-5 stosuje się odpowiednio do skazanego, któremu wymierzono dwie lub więcej niepodlegających
łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno:
1. nieprzekraczających w sumie 1 roku i 6 miesięcy,
2. których suma jest niższa niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary
w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy – a żadna kara nie została orzeczona za przestępstwo popełnione
w warunkach przewidzianych w art. 64 § 2 Kodeksu karnego”.

Analiza dotychczasowej karalności K.F. nie powinna zaś budzić wątpliwości – także i skarżącego – że nie jest on
incydentalnym sprawcą przestępstw. Przeciwnie, był już wielokrotnie karany, przy czym aż trzykrotnie w ciągu 2021 r.
za przestępstwa podobne – z art. 180a KK oraz z art. 244 KK, co oznacza, że nie szanuje porządku prawnego, lecz
świadomie go lekceważy. Zastosowane wobec skazanego dotychczas kary o charakterze wolnościowym (grzywny
oraz kara pozbawienia wolności z dobrodziejstwem warunkowego zawieszenia jej wykonania) nie przyniosły
pozytywnych rezultatów resocjalizacyjnych, albowiem skazany ponownie wszedł w konflikty z prawem i przed Sądem
Rejonowym w S. toczy się kolejne postępowanie karne, w którym K.F. oskarżony jest o przestępstwo z art. 244 KK
w zw. z art. 180a KK, w zw. z art. 11 § 2 KK, popełnione 11.11.2022 r. – a ponieważ skazany został zatrzymany na
gorącym uczynku i przyznał się do jego popełnienia, to należy przyjąć, iż okoliczności tego przestępstwa nie budzą
wątpliwości. Ponadto skazany nie jest subordynowany, gdyż nie stawił się dobrowolnie do jednostki penitencjarnej,
lecz został przymusowo doprowadzony. Kary odbywa w systemie zwykłym, w sposób bierny, a w ocenie dyrektora
Zakładu Karnego w P. jego opinia kryminologiczno-społeczna jest negatywna.
W konsekwencji skazany swoim zachowaniem nie daje żadnych podstaw do przyjęcia, że odbycie kar 4 miesięcy i 5
miesięcy pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego byłoby wystarczające dla osiągnięcia wobec
niego celów tychże kar w rozumieniu art. 67 KKW. Skoro w zasadzie nie uniemożliwiłoby mu to ponownego złamania
orzeczonego wobec niego zakazu prowadzenia pojazdów, a zatem nie zdołałoby uchronić społeczeństwa przed
powrotem skazanego do przestępstwa. Brak poszanowania dla norm prawnych prezentowany przez skazanego
uprawniał Sąd Okręgowy do twierdzenia, iż stopień jego demoralizacji nie uzasadnia udzielenia mu zezwolenia na
odbycie kar pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, gdyż wskazane okoliczności nie pozwalają
uwierzyć w deklarowane przez skazanego przewartościowanie postawy i uznania zasadności stanowiska zażalenia,
iż K.F. z pewnością respektuje porządek prawny, a ponadto daje gwarancję należytego wykonywania kary
pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.
W tych okolicznościach cele zapobiegawcze i wychowawcze wymierzonych skazanemu kar pozbawienia wolności
oraz cele w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa spełnione zostaną tylko wówczas, gdy
skazany wykona kary w jednostce penitencjarnej. Odbywanie ich w warunkach domowych nie stanowiłoby żadnej
realnej dolegliwości dla skazanego. Ponadto rozstrzygnięcie takie byłoby w tym przypadku niesprawiedliwe,
albowiem stanowiłoby irracjonalny sygnał, że sprawca przestępstwa, nie ponosi realnej odpowiedzialności karnej,
ponieważ nie odczuwa żadnej realnej dolegliwości wymierzonej mu kary. Oznacza to, że w realiach rozpoznawanej
sprawy Sąd Okręgowy zasadnie ustalił, iż nie został spełniony podstawowy warunek formalny do udzielenia
skazanemu zgody na odbywanie kar pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, przewidziany w treści
art. 43la § 1 pkt 1 i § 6 KKW.

Komentarz
Nie budzi najmniejszej wątpliwości, że udzielenie zezwolenia na odbycie przez skazanego kary w systemie dozoru
elektronicznego w żaden sposób nie wpłynęłoby korzystnie na potrzeby w zakresie kształtowania świadomości
prawnej społeczeństwa, ponieważ skazany mógłby być postrzegany jako osoba, która w rzeczywistości nie poniosła
należytej odpowiedzialności za swoje sprzeczne z prawem zachowanie. Określona sytuacja doprowadziłaby do
powstania w świadomości społeczeństwa obrazu systemu represji karnej jawiącego się jako nieskutecznego.
Przeciwko przychyleniu się wnioskowi skazanego przemawia także fakt, że w stosunku do niego została zarządzona
kara pozbawienia wolności, której wykonanie sąd pierwszej instancji warunkowo zawiesił. Skazany w –
zdecydowanie krótkim, bo rocznym – okresie próby nie potrafił dostosować swojego zachowania i wypełnić
nałożonego na niego obowiązku, który z kolei nie wymagał ze strony skazanego trudnej do realizacji aktywności.
Skazany w rzeczy samej zaprezentował swoim zachowaniem brak subordynacji i samodyscypliny, które są
niezbędne do wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 25.4.2023 r., II AKzw 461/23,

Sąd Apelacyjny podtrzymał decyzję Sądu Okręgowego o odmowie zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego przez skazanego K.F. Decyzja ta oparta była na analizie dotychczasowej karalności skazanego oraz braku przekonania, że taka forma kary przyniosłaby oczekiwane efekty resocjalizacyjne i zapobiegawcze. Publikacja wskazuje na istotę przestrzegania norm prawnych i odpowiedzialności karnej.