Podstawa konsensualnego rozstrzygnięcia sprawy

Akceptacja złożonego przez oskarżonego wniosku o wydanie wyroku w trybie konsensualnym jest uprawnieniem sądu. Konieczna jest jednak wnikliwa weryfikacja podstaw do jego wydania. Publikacja przedstawia analizę wyroku Sądu Rejonowego i Sądu Najwyższego w sprawie A.K., zawierającego skazanie za posiadanie środków odurzających oraz prowadzenie pojazdu pod wpływem środka odurzającego. Kasacja Prokuratora Generalnego doprowadziła do uchylenia wyroku w zakresie skazania za przestępstwo z art. 178a § 1 KK. Uzasadnienie Sądu Najwyższego koncentruje się na błędach w ocenie zarzutów oraz konieczności ponownego rozpatrzenia sprawy przez Sąd Rejonowy. Komentarz podkreśla konieczność analizy materiału dowodowego w kontekście osiągnięcia celów postępowania mimo braku rozprawy w całości.

Tematyka: konsensualne rozstrzygnięcie, wyrok sądu, kasacja, Sąd Najwyższy, kwalifikacja prawna, materiał dowodowy, analiza postępowania, konsekwencje prawne

Akceptacja złożonego przez oskarżonego wniosku o wydanie wyroku w trybie konsensualnym jest
uprawnieniem sądu. Jednak w każdym przypadku podstawowym warunkiem uprawniającym Sąd do
orzekania w tym trybie, jest wnikliwa weryfikacja podstaw do jego wydania.
Opis stanu faktycznego
Wyrokiem z 30.12.2021 r., IV K 768/21, Sąd Rejonowy w L., akceptując złożony przez oskarżonego A.K. wniosek
w trybie art. 387 § 1 KPK uznał go za winnego popełnienia dwóch czynów:
1) z art. 62 ust. 1 ustawy z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 172; dalej: NarkU),
polegającego na tym, że 2.6.2021 r. w L. posiadał środki odurzające w postaci ziela konopi innych niż włókniste
o masie 1,59 gram, za który skazał oskarżonego na karę roku i 6 miesięcy ograniczenia wolności, polegającą na
obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 40 godzin miesięcznie,
oraz
2) z art. 178a § 1 KK, polegającego na prowadzeniu, 2.6.2021 r. na drodze publicznej, pojazdu mechanicznego pod
wpływem środka odurzającego o działaniu psychoaktywnym, za który skazał oskarżonego na karę roku i 6 miesięcy
ograniczenia wolności, polegającą na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne
w wymiarze 40 godzin miesięcznie.
Sąd połączył wymierzone oskarżonemu A.K. jednostkowe kary ograniczenia wolności i wymierzył karę łączną 2 lat
ograniczenia wolności, polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w rozmiarze
40 godzin w stosunku miesięcznym.
Sąd orzekł także wobec A.K. środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych
w ruchu lądowym na okres 3 lat.
Postanowieniem z 22.3.2022 r., V Ka 145/22, Sąd Okręgowy w L. pozostawił bez rozpoznania apelację wniesioną
przez prokuratora, jako niedopuszczalną z mocy ustawy.
Orzeczenie to zostało utrzymane w mocy postanowieniem Sądu Okręgowego w L. z 28.4.2022 r., Zaż 11/22, V Ka
145/22.
Kasację od prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w L. z 30.12.2021 r., IV K 768/21, wniósł Prokurator
Generalny, zaskarżając wyrok w całości na niekorzyść A.K. i zarzucając mu rażące i mające istotny wpływ na treść
wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 387 § 1, 2 i 3 KPK w związku z art. 7 KPK i art.
366 § 1 KPK oraz art. 410 KPK.
Podnosząc powyższe, Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu
w L. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść, uchylił zaskarżony
wyrok w zakresie rozstrzygnięć dotyczących skazania za przestępstwo z art. 178a § 1 KK i w tym zakresie przekazał
sprawę Sądowi Rejonowemu w L. do ponownego rozpoznania.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja okazała się zasadna.
Jak wynika jednoznacznie z treści kasacji Prokuratora Generalnego, a wbrew zawartemu w jej części wstępnej
wskazaniu, w istocie skierowana ona została przeciwko jednemu tylko z dwóch rozstrzygnięć zawartych w wyroku
Sądu Rejonowego w L., a dotyczącemu skazania za występek z art. 178a § 1 KK. Nie objęto nią zaś rozstrzygnięcia
tego Sądu dotyczącego skazania za występek z art. art. 62 ust. 1 NarkU. Przesądza o tym jednoznacznie treść
postawionych w kasacji zarzutów oraz ich uzasadnienie. Tak więc, zgodnie z art. 518 KPK w zw. z art. 433 § 1 KPK
w zw. z art. 427 § 2 KPK postawione w kasacji zarzuty odczytane zostały jako odnoszące się do zaskarżonego
wyroku w części dotyczącej odpowiedzialności karnej A.K. za występek z art. 178a § 1 KK.
Zasadność kasacji doprowadziła do konieczności uchylenia wyroku w zakresie rozstrzygnięć dotyczących skazania
za przestępstwo z art. 178a § 1 KK i przekazania sprawy w tym zakresie Sądowi Rejonowemu w L. do ponownego
rozpoznania. Powyższe wynika z ustalenia, że Sąd Rejonowy Lublin Zachód w Lublinie, rozpoznając złożony przez
skazanego i jego obrońcę na rozprawie 30.12.2021 r. wniosek o dobrowolne poddanie się karze w trybie art. 387 § 1
KPK oraz uwzględniając go w całości, dopuścił się rażącego naruszenia wskazanych w zarzucie kasacji przepisów.

Jak wynika z akt sprawy Sąd pominął w analizie wniosku złożonego przez obrońcę i oskarżonego okoliczności
wskazujące na jego wadliwość, w części odnoszącej się do drugiego z zarzuconych A.K. czynów. Sąd nie dostrzegł
bowiem tego, że w aktach sprawy znajduje się wypis z Krajowego Rejestru Karnego, z którego wynika, iż oskarżony
był już prawomocnie skazany za czyn z art. 178a § 4 KK, a skazanie to nie uległo zatarciu w chwili popełnienia czynu
ani w chwili orzekania. Okoliczności te powinny być zaś uwzględnione przy ocenie opisu zarzuconego oskarżonemu
czynu, jak również jego kwalifikacji prawnej, a w konsekwencji także mieć wpływ na wymiar proponowanej
i wymierzonej kary.
A.K. był uprzednio skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z 3.6.2013 r., XI K 736/12/P, za czyn
z art. 178a § 4 KK na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary na
okres próby wynoszący 4 lata. Orzeczono wobec niego wówczas również środki karne w postaci zakazu
prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 2 lat. Zgodnie z art. 76 § 1 KK zatarcie tego skazania
nastąpić miało sześć miesięcy po upływie okresu próby, tj. 11.12.2017 r. Jednak do skutku tego nie doszło ze
względu na fakt, że w tym czasie A.K. był również skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z 29.12.2011 r., V K
1015/10, za przestępstwo z art. 158 § 1 KK w zb. z art. 157 § 2 KK, w zw. z art. 11 § 2 KK i in. na karę 8 miesięcy
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 3 lata. Wykonanie tej ostatniej zawieszonej
pierwotnie kary (w sprawie V K 1015/10) zarządzono jednak postanowieniem Sądu Rejonowego K. z 27.2.2015 r.,
a następnie postanowieniem z 23.3.2017 r. Sąd Okręgowy w L. udzielił skazanemu zgody na odbycie kary
w systemie dozoru elektronicznego.
Postanowieniem z 12.6.2017 r. Sąd Okręgowy w L. warunkowo zwolnił skazanego z odbycia reszty kary pozbawienia
wolności w sprawie V K 1015/10, wyznaczając mu okres próby do 12.6.2019 r. Skoro zaś zgodnie z art. 76 § 1b KK
możliwe było jedynie równoczesne zatarcie wszystkich skazań, to niewątpliwie nie mogło do niego dojść 11.12.2017
r. w zakresie przestępstwa z art. 178a § 4a KK. W zaistniałym układzie faktycznym i prawnym w chwili orzekania
Sądu Rejonowego w L. A.K. był więc prawomocnie skazany za czyn z art. 178a § 4 KK. Niewątpliwie więc
obowiązkiem Sądu rozpoznającego wniosek o dobrowolne poddanie się karze było uwzględnienie tych okoliczności,
a w szczególności po stwierdzeniu braku podstaw do przyjęcia wniosku w treści zawierającej niepełny opis
zarzuconego oskarżonemu czynu, jak również wadliwą jego kwalifikację prawną oraz proponowaną karę, postąpienie
zgodnie z dyspozycją art. 387 § 3 KPK, tj. wezwanie wnioskodawców do korekty wniosku, ew. stwierdzenie braku
podstaw do uwzględnienia złożonego wniosku o dobrowolne poddanie się karze i rozpoznanie sprawy.
Jak wskazuje się w utrwalonym już orzecznictwie Sądu Najwyższego „wniosek o dobrowolne poddanie się karze
może zostać uwzględniony przez sąd nie tylko wtedy, gdy jest on poprawny pod względem procesowym, ale również
niezbędne jest przeprowadzenie kontroli z punktu widzenia prawa materialnego, a więc czy zaproponowana
kwalifikacja prawna czynu jest prawidłowa, przy przyjęciu określonych ustaleń faktycznych oraz czy kara, jej rodzaj
i wymiar są zgodne z przepisami prawa materialnego. W razie powstania jakichkolwiek wątpliwości we wskazanym
zakresie, sąd zobowiązany jest przede wszystkim do ich wyjaśnienia i wskazania potrzeby zmiany takiego wniosku”
(zob. wyrok SN z 1.2.2019 r., II KK 220/18,
).
Nie budzi zatem wątpliwości, że w niniejszej sprawie doszło do rażącego naruszenia wskazanych w kasacji
przepisów art. 387 § 1 i 3 KPK w zw. z art. 7 i art. 410 KPK, a naruszenie to miało istotny wpływ na treść
rozstrzygnięcia. W tych okolicznościach nie ma potrzeby odnoszenia się w sposób pogłębiony do podnoszonego
w kasacji, jako dodatkowego, zarzutu naruszenia art. 39 pkt 3 KK.

Komentarz
Teza wyroku wymaga uzupełnienia twierdzeniem, że wskazana podstawa oznacza konieczność analizy
zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego dla wykazania, że okoliczności zarzuconego przestępstwa oraz
wina nie budzą wątpliwości, a także widoczne są przesłanki uzasadniające przekonanie, iż cele postępowania
zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości. Analiza ta obejmuje także ocenę czy doszło do
realizacji wszystkich znamion zarzuconego czynu, a w konsekwencji do prawidłowego wskazania jego kwalifikacji
prawnej, rodzaju i stopnia zawinienia, skutku przestępnego działania, rozmiaru wyrządzonej szkody, które mają
wpływ na kształt i rozmiar odpowiedzialności karnej oskarżonego (zob. wyrok SN z 10.3.2016 r., IV KK 41/16,
).

Wyrok Sądu Najwyższego z 24.5.2023 r., II KK 595/22,

Wyrok Sądu Najwyższego z 24.5.2023 r. uchyla część skazania A.K. za przestępstwo z art. 178a § 1 KK i przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia. Analiza dowodów i znamion przestępstwa jest kluczowa dla właściwej kwalifikacji czynu oraz wymiaru kary. Publikacja stanowi istotne studium przypadku, podkreślające znaczenie precyzji w procesie karnym.