Obraza art. 70 § 1 KK

Obraza art. 70 § 1 KK z natury rzeczy jest rażącym naruszeniem prawa, mającym istotny wpływ na treść wyroku. Sprawa dotyczy warunkowego zawieszenia wykonania kary orzeczonej wobec oskarżonego. Analiza stanu faktycznego oraz kolejne instancje sądowe wykazują istotne błędy proceduralne i interpretacyjne, prowadzące do uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Kluczowe kwestie to m.in. brak szczególnej uzasadnionej podstawy dla warunkowego zawieszenia kary, nadmiernie długi okres próby oraz rażące naruszenie art. 70 § 1 KK.

Tematyka: obraza art. 70 § 1 KK, warunkowe zawieszenie wykonania kary, błąd proceduralny, interpretacja prawa karnego, rażące naruszenie prawa, Sąd Najwyższy, kasacja Prokuratora Generalnego, ponowne rozpoznanie sprawy, prawidłowe stosowanie przepisów

Obraza art. 70 § 1 KK z natury rzeczy jest rażącym naruszeniem prawa, mającym istotny wpływ na treść wyroku. Sprawa dotyczy warunkowego zawieszenia wykonania kary orzeczonej wobec oskarżonego. Analiza stanu faktycznego oraz kolejne instancje sądowe wykazują istotne błędy proceduralne i interpretacyjne, prowadzące do uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Kluczowe kwestie to m.in. brak szczególnej uzasadnionej podstawy dla warunkowego zawieszenia kary, nadmiernie długi okres próby oraz rażące naruszenie art. 70 § 1 KK.

Obraza art. 70 § 1 KK z natury rzeczy jest rażącym naruszeniem prawa. Wpływ tego uchybienia na treść
wyroku jest ewidentny, bowiem w jego następstwie dochodzi do warunkowego zawieszenia wykonania kary
orzeczonej wobec oskarżonego na okres próby przekraczający górną granicę zakreśloną w ustawie.
Opis stanu faktycznego
Wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z 22.11.2021 r., IV K 758/21, M.K. został uznany za winnego czynu z art. 178a § 1
i 4 KK, za który wymierzono mu karę roku pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres
próby wynoszący 4 lata.
Apelację od wyroku wniósł prokurator, zaskarżając go w całości na niekorzyść oskarżonego i zarzucając błąd
w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia o karze, mogących mieć wpływ na jego treść,
a polegający na wyrażeniu błędnego poglądu, że wobec M.B. zachodzi pozytywna prognoza kryminologiczna oraz
zachodzą szczególne okoliczności przemawiające za warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia
wolności, o których mowa w art. 69 § 4 KK, podczas gdy właściwa ocena okoliczności sprawy, postawy oskarżonego
i jego stosunku do norm prawnych, stopnia zawinienia i społecznej szkodliwości czynu nie pozwalają na uznanie jej
za wystarczającą dla osiągnięcia wobec oskarżonego celów kary.
Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z 1.3.2022 r., XXIII Ka 64/22, utrzymał zaskarżony wyrok w mocy.
Kasację na niekorzyść skazanego wniósł Prokurator Generalny, zarzucając rażące i mające istotny wpływ na treść
wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie: art. 433 § 2 KPK i art. 457 § 3 KPK; art. 433 § 1 i 2
KPK w zw. z art. 434 § 2 KPK w zw. z art. 440 KPK, polegające na przeprowadzeniu wadliwej kontroli odwoławczej.
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w K. w zaskarżonej części i przekazanie sprawy
w tym zakresie temu sądowi do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji Prokuratora Generalnego na niekorzyść, uchylił zaskarżony wyrok i sprawę
przekazał Sądowi Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja okazała się oczywiście zasadna, co umożliwiło jej rozpoznanie na posiedzeniu
w trybie art. 535 § 5 KPK. Oba zarzuty kasacji zasługują na uwzględnienie i oba są zasadne w stopniu oczywistym.
Odnosząc się do pierwszego z zarzutów, należy wskazać, że zgodnie z art. 69 § 4 KK wobec sprawcy występku
o charakterze chuligańskim oraz sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 KK sąd może warunkowo
zawiesić wykonanie kary jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach. Wymaga to powołania tego przepisu
w podstawie prawnej wymiaru kary (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10.1.2019 r., III KK 531/17, 
).
W sprawie M.B. sąd odwoławczy wskazał, że sąd I instancji „pominął” art. 69 § 4 KK w podstawie wymiaru kary.
Mimo takiego spostrzeżenia sąd okręgowy nie uzupełnił podstawy wymiaru kary o ten przepis. Rozpoznając co do
istoty zarzut błędu w ustaleniach faktycznych w zakresie pozytywnej prognozy kryminologiczno-społecznej
oskarżonego, sąd odwoławczy odniósł się do typowych okoliczności mających wpływ na tę prognozę: wcześniejszej
karalności, wyrażenia żalu przez oskarżonego za jego czyn, przyznania się do winy, możliwości osiągnięcia celów
resocjalizacyjnych w warunkach wolnościowych. Jednak sąd okręgowy nie powołał się na jakąś okoliczność, która
wskazywałaby na to, że sytuacja oskarżonego nosi miano „szczególnej”, uzasadniającej warunkowe zawieszenie
wykonania kary dla sprawcy występku z art. 178a § 4 KK. Nierzetelność kontroli odwoławczej w zakresie
zastosowania instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary w stosunku do sprawcy przestępstwa z art. 178a
§ 4 KK była zatem dwojaka: po pierwsze polegała na „zatrzymaniu” się jedynie na wskazaniu, że sąd I instancji
pominął art. 69 § 4 KK w podstawie wymiaru kary, i braku podjęcia jakichkolwiek działań w zakresie skorygowania tej
podstawy, po drugie uwidaczniała się w braku wykazania, że w stosunku do M.B. zachodzi szczególnie uzasadniony
wypadek, o którym mowa w art. 69 § 4 KK, w sytuacji gdy w zarzucie apelacyjnym prokurator wprost podnosił brak
ustaleń w tym przedmiocie.
W ocenie Sądu Najwyższego sąd odwoławczy błędnie zinterpretował niefortunnie sformułowany wniosek apelacji
prokuratora. Treść zarzutu apelacyjnego i jego uzasadnienie prowadzą do wniosku, że prokurator zmierzał do
wyeliminowania rozstrzygnięcia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary i wymierzenia oskarżonemu kary 6
miesięcy pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Nie można zapominać, że wniosek
apelacji nie wiąże sądu odwoławczego. Tym samym nie można podzielić stanowiska zawartego w uzasadnieniu



zaskarżonego wyroku, że do korekty wyroku konieczne było podniesienie zarzutu rażącej niewspółmierności kary.
Niewątpliwie podzielenie przez sąd odwoławczy stanowiska prokuratora, że co do oskarżonego nie zachodzi
pozytywna prognoza kryminologiczno-społeczna, uprawniało ten sąd do zmiany wyroku przez rezygnację
z zastosowania instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary.
Podsumowując, uznanie zasadności pierwszego zarzutu kasacji Prokuratora Generalnego nie przesądza
rozstrzygnięcia w zakresie kary, jakie powinien podjąć sąd okręgowy po ponownym rozpoznaniu sprawy w instancji
odwoławczej. Sąd odwoławczy powinien rzetelnie rozpoznać zarzuty apelacji prokuratora, dostrzegając
jednocześnie, że zastosowanie zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności w odniesieniu do sprawcy
przestępstwa z art. 178 § 4 KK jest dopuszczalne jedynie „w szczególnie uzasadnionych wypadkach”. Sąd ten będzie
zatem zobowiązany nie tylko rzetelnie rozpoznać zarzut błędu w ustaleniach faktycznych wskazujący na brak
pozytywnej prognozy kryminologicznej w odniesieniu do M.B., ale także zbadać, czy rzeczywiście w sprawie
zachodzi szczególny wypadek uzasadniający zastosowanie warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia
wolności. Jeżeli sąd ten dojdzie do przekonania, że taki wypadek zachodzi, i zdecyduje się na zastosowanie instytucji
probacyjnej z art. 69 KK, to będzie zobowiązany powołać także art. 69 § 4 KK w podstawie prawnej zastosowania
tego środka probacyjnego. Oczywiście zasadny jest również zarzut drugi kasacji. M.B. wymierzono karę roku
pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący 4 lata. Tymczasem
zgodnie z art. 70 § 1 KK zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który wynosi od roku do 3 lat
i biegnie od uprawomocnienia się wyroku. W stosunku do M.B. nie było możliwe orzeczenie dłuższego okresu próby,
o którym mowa w art. 70 § 2 KK bądź w art. 60 § 5 KK. W myśl art. 70 § 2 KK w wypadku zawieszenia wykonania
kary wobec sprawcy młodocianego oraz sprawcy, który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby
wspólnie zamieszkującej, okres próby wynosi od 2 do 5 lat. Natomiast przepis art. 60 § 5 KK normuje sposób
nadzwyczajnego złagodzenia kary w wypadkach określonych w art. 60 § 3 i 4 KK i przewiduje możliwość
warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności do lat 5 na okres wynoszący do 10 lat, jeżeli sąd uzna, że
mimo niewykonania kary sprawca nie popełni ponownie przestępstwa. Żadna z tych sytuacji nie zachodzi w tej
sprawie. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 9.8.2017 r., II KK 199/17, 
, obraza art. 70 § 1 KK z natury
rzeczy jest rażącym naruszeniem prawa. Wpływ tego uchybienia na treść wyroku jest ewidentny, bowiem w jego
następstwie dochodzi do warunkowego zawieszenia wykonania kary orzeczonej wobec oskarżonego na okres próby
przekraczający górną granicę zakreśloną w ustawie.
Ponownie rozpoznając sprawę w instancji odwoławczej w zakresie rozstrzygnięcia o karze, Sąd Okręgowy w K.
rzetelnie rozpozna apelację prokuratora wniesioną na niekorzyść oskarżonego i prawidłowo zastosuje instytucje
prawa karnego materialnego, uwzględniając uwagi poczynione w tym uzasadnieniu.

Komentarz
Na tle rozpoznawanej sprawy warto wskazać, że w apelacji prokurator nie podniósł zarzutu dotyczącego nadmiernie
długiego okresu próby. Niemniej sąd odwoławczy miał możliwość korekty wyroku w określonym zakresie, co mogło
nastąpić w trybie art. 433 § 1 KPK w zw. z art. 434 § 2 KPK, w zw. z art. 440 KPK. Jest oczywiste, że w myśl
dyspozycji art. 434 § 2 KPK środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść oskarżonego może spowodować
orzeczenie także na korzyść oskarżonego, pod warunkiem że zachodzą przesłanki określone w art. 440 KPK.
Niewątpliwie orzeczenie dłuższego od przewidzianego w ustawie okresu próby sprawia, że orzeczenie jest rażąco
niesprawiedliwe, a korekta tego okresu – jego skrócenie, tak aby odpowiadał warunkom wskazanym w art. 70 § 1 KK
– z natury rzeczy byłaby działaniem na korzyść oskarżonego. Sąd odwoławczy powinien więc, zgodnie z dyspozycją
art. 433 § 1 KPK, rozpoznać sprawę w szerszym niż wynikający z treści zarzutu zakresie.

Wyrok Sądu Najwyższego z 6.6.2023 r., IV KK 59/23, 








Sąd Najwyższy uznał kasację Prokuratora Generalnego za zasadną, uchylając wyrok i przekazując sprawę do ponownego rozpoznania. Decyzja ta wynika z istotnych błędów w procedurze oraz interpretacji prawa karnego materialnego. Konieczność rzetelnego rozpoznania zarzutów apelacji prokuratora w kontekście zastosowania instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności. Sprawa pokazuje konieczność prawidłowego stosowania przepisów prawa karnego w praktyce sądowej.