Skutki zatrzymania dowodu rejestracyjnego

Samo zatrzymanie dowodu rejestracyjnego samochodu nie wystarcza do stwierdzenia wykroczenia. Sprawa dotyczy zarzutów wobec M.H. o kierowanie pojazdem bez wymaganych uprawnień i zatrzymanie pojazdu niedopuszczonego do ruchu. Wyrok sądowy oraz kasacja podnoszą istotne wątpliwości dotyczące prawidłowości postępowania i oceny przewinień. Sąd Najwyższy uchylił wyrok nakazowy i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Tematyka: zatrzymanie dowodu rejestracyjnego, wykroczenie drogowe, brak uprawnień, zatrzymanie pojazdu, kasacja wyroku, sądowy proces, prawo drogowe, rażące naruszenie, postępowanie sądowe

Samo ustalenie, że doszło do zatrzymania dowodu rejestracyjnego samochodu, którym poruszał się
obwiniony, nie daje jeszcze podstaw do stwierdzenia, że wypełnił on znamiona wykroczenia określonego
w art. 94 § 2 KW.
Opis stanu faktycznego
Komendant Miejski Policji w Ś. zarzucił M.H. popełnienie następujących wykroczeń polegających na tym, że:
1. 8.11.2021 r. w Ś. kierując pojazdem marki S. zatrzymał ww. pojazd w odległości mniejszej niż 10 metrów przed
przejściem dla pieszych, tj. popełnienie wykroczenia z art. 97 KW w zw. z art. 49 ust. 1 pkt 2 ustawy z 20.6.1997
r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1047; dalej: PrDrog);
2. w tym samym miejscu i czasie kierował ww. pojazdem na drodze publicznej nie posiadając do tego wymaganych
uprawnień, tj. popełnienie wykroczenia z art. 94 § 1 KW;
3. w tym samym miejscu i czasie kierował ww. pojazdem, który był niedopuszczony do ruchu z uwagi na
elektroniczne zatrzymanie dowodu rejestracyjnego 6.11.2021 r., tj. popełnienie wykroczenia z art. 94 § 1 KW.
Sąd Rejonowy w C. wyrokiem nakazowym z 21.12.2021 r., VII W 491/21, uznał M.H. za winnego popełnienia
wszystkich zarzucanych mu czynów, opisanych wyżej w punktach 1-3, za co na mocy z art. 94 § 1 KW w zw. z art. 9
§ 1 KW oraz art. 24 § 1 i 3 KW skazał go na karę 600 zł grzywny.
Ponadto, na mocy art. 94 § 3 KW w zw. z art. 29 § 1 KW, Sąd orzekł wobec obwinionego środek karny w postaci
zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 1 roku.
Wyrok ten uprawomocnił się 25.1.2022 r.
Kasację od powyższego wyroku wniósł Prokurator Generalny na korzyść obwinionego, który zarzucił rażące i mające
istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 93 § 2 KPW oraz art. 504
§ 1 pkt 5 KPK w zw. z art. 94 § 1 KPW, przez nieuzasadnione przyjęcie, że występują przesłanki do rozpoznania
sprawy obwinionego w postępowaniu nakazowym, skutkiem czego wydanie wyroku nakazowego nastąpiło również
z rażącym naruszeniem prawa materialnego, a mianowicie z obrazą art. 94 § 1 KW, poprzez jego wadliwe
zastosowanie i uznanie obwinionego za winnego popełnienia wykroczenia, polegającego na kierowaniu pojazdem
bez wymaganych do tego uprawnień, podczas gdy z załączonych do wniosku o ukaranie materiałów wynikało, iż
w czasie popełnienia przedmiotowego czynu obwiniony posiadał uprawienia do kierowania pojazdami, a tym samym
jego zachowanie nie wyczerpało ustawowych znamion przypisanego mu wykroczenia, co jednocześnie skutkowało
niezasadnym przyjęciem, jako podstawy wymiaru łącznej kary grzywny za zbiegające się wykroczenia, przywołanego
przepisu art. 94 § 1 KW oraz orzeczenia, na mocy art. 94 § 3 KW środka karnego w postaci zakazu prowadzenia
pojazdów, a ponadto uznaniem M.H. za winnego popełnienia wykroczenia z art. 94 § 2 KW, podczas, gdy budziły
wątpliwości okoliczności dotyczące podstawy prawnej i faktycznej, dokonanego 6.11.2021 r., elektronicznego
zatrzymania dowodu rejestracyjnego pojazdu, jakim 8.11. 2021 r. poruszał się obwiniony.
Stawiając powyższy zarzut skarżący wniósł o uchylenie wyroku nakazowego i przekazanie sprawy Sądowi
Rejonowemu w C. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść obwinionego od
wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w C. z 21.12.2021 r., VII W 491/21, uchylił zaskarżony wyrok i sprawę
przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w C.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja okazała się zasadna w stopniu oczywistym, co uzasadniało jej rozpoznanie
przez SN na posiedzeniu w trybie przewidzianym w przepisie art. 535 § 5 KPK.
Z akt sprawy wynika bowiem, że obwiniony 1.7.2021 r. uzyskał uprawnienia w postaci prawa jazdy kat. AM, B1 i B.
Uprawnienia te na wniosek Komendanta Wojewódzkiego w K. z 8.11.2021 r., decyzją Prezydenta Miasta Ś.
z 2.12.2021 r., zostały cofnięte. Wniosek Komendanta Wojewódzkiego w K. został ujawniony w systemie CEK,
a w wyniku kontroli drogowej obwinionemu 8.11.2021 r. elektronicznie zatrzymano prawo jazdy. Z notatki urzędowej
sporządzonej 8.11.2021 r. wynikało również, że wcześniej obwiniony nie miał ani zatrzymanego prawa jazdy, ani też
nie był pozbawiony uprawnień do prowadzenia pojazdów. Trafnie więc wskazano, w uzasadnieniu kasacji, że
dokonując analizy przypisanego zachowania, przez pryzmat wszystkich znamion wykroczenia z art. 94 § 1 KW

stwierdzić należało, że istnieją poważne wątpliwości, czy zachowanie obwinionego będące przedmiotem
postępowania przed Sądem Rejonowym w C. rzeczywiście wypełniło ustawowe znamiona tego wykroczenia. Strona
przedmiotowa wykroczenia opisanego w art. 94 § 1 KW polega bowiem na prowadzeniu na drodze publicznej
pojazdu bez wymaganego uprawnienia. Przez brak wymaganych uprawnień należy rozumieć zarówno sytuację, gdy
dana osoba w ogóle nie uzyskała uprawnień do prowadzenia pojazdu określonej kategorii w sposób wskazany
w przepisach ustawy (ustawa z 5.1.2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 622), utraciła je
w wyniku cofnięcia i musi ponownie ubiegać się o uzyskanie takich uprawnień lub posiadając de facto takie
uprawnienia nie może w danej chwili ich realizować i z nich korzystać z uwagi np. na ich czasowe „zawieszenie”, nie
powodujące jednak ich definitywnej utraty. W realiach sprawy przyjęcie przez Sąd Rejonowy w C., że M.H. swoim
zachowaniem wyczerpał znamiona wykroczenia z art. 94 § 1 KW nie znajduje oparcia w zgromadzonym materiale
dowodowym. Decyzja starosty o cofnięciu obwinionemu uprawnień do prowadzenia pojazdów nastąpiła przeszło trzy
tygodnie po zatrzymaniu prawa jazdy, a samo prawo jazdy zostało zatrzymane obwinionemu w wyniku przekroczenia
limitu punktów karnych za popełnione wcześniej wykroczenia – co wynika wprost z treści notatki – a mianowicie
8.11.2021 r. a więc w dniu, w którym przypisano mu popełnienie wykroczenia z art. 94 § 1 KW.
Należy również podzielić pogląd skarżącego, że samo ustalenie, iż doszło do zatrzymania dowodu rejestracyjnego
samochodu, którym poruszał się obwiniony nie dawało podstaw do stwierdzenia, że wypełnił on znamiona
wykroczenia określonego w art. 94 § 2 KW a tym samym, że zebrane dowody w toku postępowania wyjaśniającego,
dawały podstawę do twierdzenia, że okoliczności czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości – z czym wiąże się
uprawnienie sądu do orzekania w trybie art. 93 KPW
Otóż, zgodnie z treścią art. 132 pkt 2 PrDrog jak trafnie zauważył skarżący – w razie zatrzymania dowodu
rejestracyjnego właściwy organ może zezwolić na używanie pojazdu przez czas nieprzekraczający 7 dni określając
warunki używania w pokwitowaniu. Z akt sprawy natomiast nie wynika ani kiedy został zatrzymany dowód
rejestracyjny samochodu, ani nie wynika czy organ zatrzymujący dowód rejestracyjny wydał bądź nie zgodę na
czasowe użytkowanie pojazdu. Z punktu widzenia znamion przypisanego obwinionemu przez sąd wykroczenia
okoliczność ta miała istotne znaczenie, bowiem decydowała o możliwości przypisania obwinionemu tak znamion
przedmiotowych, jak i winy. Okoliczność tę sąd pominął, przy czym sprawstwo wykroczenia określonego w art. 94 § 2
KW ustalił w oparciu o enigmatyczną treść notatki policyjnej.
Ponadto wskazać należało, że zgodnie z treścią art. 9 § 1 KW, w przypadku wyczerpania przez sprawcę jednym
czynem znamion kilku wykroczeń, następuje obowiązek stosowania przepisu przewidującego karę najsurowszą,
w tym wypadku byłby to przepis art. 94 § 1 KW. Z kolei, orzeczenie wobec M.H. środka karnego w postaci zakazu
prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, które to rozstrzygnięcie oparte zostało o dyspozycję przepisu art.
94 § 3 KW, było możliwe tylko w razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w § 1 art. 94 KW. Orzeczony środek
karny został już wykonany, ale ta sytuacja prawna rodzi dla obwinionego dalsze skutki prawne i faktyczne albowiem
w związku z zaskarżonym wyrokiem prowadzone jest wobec niego postępowanie w sprawie II K 675/22, które
zawisło przed Sądem Rejonowym w C. Zarzucono bowiem obwinionemu popełnienie występku z art. 244 KK.
Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Najwyższy stwierdził, że sąd wydając zaskarżony wyrok dopuścił się
rażącego naruszenia prawa, które miało istotny wpływ na treść orzeczenia. W związku z powyższym podlega on
uchyleniu i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania. Jest oczywiste, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy
sąd powinien mieć na względzie poczynione uwagi.

Komentarz
Na kanwie rozpoznawanej sprawy jawi się bezsporne twierdzenie, że Prokurator Generalny ma rację wskazując, iż
zaskarżony wyrok nakazowy został wydany mimo to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dawał
podstaw do uznania, iż w przedmiotowej sprawie zaktualizowała się jedna z podstawowych przesłanek wydania
wyroku nakazowego, a mianowicie stan, w którym okoliczności czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości (art.
93 § 2 KPW).

Wyrok Sądu Najwyższego z 20.9.2023 r., IV KK 202/23,

Kasacja od wyroku nakazowego dotyczącego zatrzymania dowodu rejestracyjnego samochodu wykazała rażące naruszenia prawa. Sąd Najwyższy uchylił wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia, uwzględniając istotne wątpliwości dotyczące zachowania obwinionego oraz oceny zdarzeń. Decyzja ta podkreśla konieczność dokładnego badania faktów i przestrzegania procedur prawnych.