Niedopuszczalność warunkowego zawieszenia wykonania kary mieszanej
Sąd Najwyższy uznał wniesioną przez Prokuratora Generalnego kasację za zasadną i stwierdził, że warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w ramach kary mieszanej nie jest możliwe. Sprawa dotyczyła oskarżonego D.B., któremu wymierzono karę za posiadanie substancji psychotropowych oraz udzielanie środków odurzających. Prokurator Generalny zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego, domagając się zmiany kary na mieszaną, co zostało uwzględnione przez Sąd Najwyższy.
Tematyka: Sąd Najwyższy, kasacja, Prokurator Generalny, kara mieszana, kara pozbawienia wolności, kary probacyjne, Sąd Okręgowy, Sąd Rejonowy, D.B., substancje psychotropowe, art. 37b KK
Sąd Najwyższy uznał wniesioną przez Prokuratora Generalnego kasację za zasadną i stwierdził, że warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w ramach kary mieszanej nie jest możliwe. Sprawa dotyczyła oskarżonego D.B., któremu wymierzono karę za posiadanie substancji psychotropowych oraz udzielanie środków odurzających. Prokurator Generalny zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego, domagając się zmiany kary na mieszaną, co zostało uwzględnione przez Sąd Najwyższy.
Sąd Najwyższy uznał wniesioną przez Prokuratora Generalnego kasację za zasadną i stwierdził, że
warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w ramach kary mieszanej nie jest
możliwe.
Opis stanu faktycznego
Sąd Rejonowy w T. wyrokiem z 27.6.2022 r., II K 470/22,
, uznał oskarżonego D.B. za winnego popełnienia:
1. czynu z art. 62 ust. 2 ustawy z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1939; dalej:
NarkU), polegającego na tym, że 19.10.2021 r. posiadał wbrew przepisom substancję psychotropową w postaci
amfetaminy i marihuany o łącznej masie ok. 50 grama netto – i za to wymierzył mu karę 10 miesięcy
pozbawienia wolności;
2. czynu z art. 58 ust. 1 NarkU w zw. z art. 12 § 1 KK polegającego na udzieleniu R.W. co najmniej 19 razy środka
odurzającego w postaci marihuany o łącznej wadze 10,34 grama – i za to orzekł wobec niego karę 6 miesięcy
pozbawienia wolności;
3. na podstawie art. 85 § 1 KK i art. 86 § 1 KK w miejsce jednostkowych kar pozbawienia wolności orzeczonych
sąd orzekł wobec D.B. karę łączną roku pozbawienia wolności;
4. na podstawie art. 69 § 1 i 2 KK i art. 70 § 2 KK wykonanie orzeczonej wobec niego kary pozbawienia wolności
Sąd warunkowo zawiesił na okres 3 lat próby;
5. na podstawie art. 72 § 1 pkt 5 KK w okresie próby zobowiązał oskarżonego do powstrzymania się od używania
środków odurzających;
6. na podstawie art. 71 ust. 1 NarkU orzekł wobec oskarżonego obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu
w placówce leczniczej prowadzącej leczenie osób uzależnionych oraz oddał go w okresie próby pod dozór
kuratora sądowego;
7. na podstawie art. 70 ust. 2 NarkU i art. 44 § 2 KK orzekł przepadek dowodów rzeczowych w postaci ziela konopi
innych niż włókniste o masie 5,86 grama netto oraz amfetaminy o masie 33,72 grama netto wraz
z opakowaniami i zarządził ich zniszczenie;
8. zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 180 zł tytułem opłaty oraz kwotę 1.590,58 zł tytułem
wydatków poniesionych w postępowaniu.
Wyrok ten został w całości zaskarżony przez prokuratora na niekorzyść D.B. W apelacji prokurator podniósł zarzut
rażącej obrazy art. 413 § 2 pkt 1 KPK przez pominięcie w opisie czynu przypisanego oskarżonemu wyroku znamienia
posiadania „znacznej ilości” substancji psychotropowej, przy jednoczesnym przyjęciu kwalifikacji z art. 62 ust. 2
NarkU. Zarzucił ponadto błąd w ustaleniach faktycznych, skutkujący wadliwym zastosowaniem nadzwyczajnego
złagodzenia kary z art. 60 § 2 KK oraz rażącą niewspółmierność kary.
W konkluzji prokurator wniósł o zmianę opisu pierwszego z przypisanych oskarżonemu czynów i wymierzenie mu za
ten czyn przy zastosowaniu art. 37b KK, kary 6 miesięcy pozbawienia wolności i 6 miesięcy ograniczenia wolności,
zaś za czyn z art. 58 ust. 2 NarkU, przy zastosowaniu art. 37a § 1 KK, kary jedenastu miesięcy ograniczenia
wolności, z orzeczeniem kary łącznej 6 miesięcy pozbawienia wolności i roku ograniczenia wolności.
Po rozpoznaniu tej apelacji Sąd Okręgowy w T. wyrokiem z 24.11.2022 r., IX Ka 472/22 zmienił zaskarżony wyrok
dokonując jego modyfikacji.
Kasację od wyroku Sądu odwoławczego wniósł na podstawie art. 521 § 1 KPK Prokurator Generalny, który zaskarżył
to orzeczenie na niekorzyść D.B., w części dotyczącej orzeczenia o karze.
Na zasadzie art. 523 § 1 KPK, art. 526 § 1 KPK i art. 537 § 1 i 2 KPK skarżący zarzucił rażące i mające istotny wpływ
na treść wyroku naruszenie przepisu prawa materialnego, to jest art. 37b KK, polegające na wymierzeniu D.B. kary 4
miesięcy pozbawienia wolności jako kary mieszanej w połączeniu z karą ograniczenia wolności.
W konkluzji Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku Sądu odwoławczego w zaskarżonym zakresie.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu 24.1.2024 r. na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 KPK sprawy D.B. skazanego z art.
62 ust. 2 i art. 58 ust. 1 NarkU, kasacji Prokuratora Generalnego wniesionej na niekorzyść skazanego od wyroku
Sądu Okręgowego w T. z 24.11.2022 r., IX Ka 472/22, zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w T. z 27.6.2022 r., II
K 470/22,
, uchylił wyrok Sądu Okręgowego w T. w zaskarżonej części.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja okazała się oczywiście zasadna, co skutkowało jej uwzględnieniem w całości
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 KPK. Trafnie skarżący wskazał, że zaskarżony wyrok zapadł z rażącym
naruszeniem przepisów prawa.
Przepis art. 37b KK. pozwala na orzeczenie przez Sąd w sprawie o występek zagrożony karą pozbawienia wolności,
niezależnie od dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego w ustawie za dany czyn, jednocześnie karę
pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym 3 miesięcy, a jeżeli górna granica ustawowego zagrożenia
wynosi przynajmniej 10 lat - 6 miesięcy, oraz karę ograniczenia wolności do lat 2. Przepis ten w zdaniu drugim
stanowi, że przepisów art. 69-75 KK nie stosuje się, co oznacza wprost, że warunkowe zawieszenie wykonania kary
pozbawienia wolności orzeczonej w ramach kary mieszanej, nie jest możliwe.
Jak trafnie zauważył skarżący, Sąd Okręgowy w T. po rozpoznaniu wniesionej apelacji prokuratora, zmienił wyrok
Sądu Rejonowego w T. w zakresie rozstrzygnięcia dotyczącego przypisanego D.B. czynu z art. 62 ust. 2 NarkU w ten
sposób, że uzupełnił opis tego czynu oraz stosując przepis art. 37b KK, wymierzył oskarżonemu w miejsce kary 10
miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej przez Sąd I instancji, karę mieszaną 4 miesięcy pozbawienia wolności
oraz 6 miesięcy ograniczenia wolności. Charakter kary sekwencyjnej przybrała też wymierzona D.B. przez Sąd
odwoławczy na podstawie art. 87 § 2 KK kara łączna 4 miesięcy pozbawienia wolności oraz 10 miesięcy
ograniczenia wolności.
Sąd Okręgowy w T. dopuścił się uchybienia wymogowi zawarcia w wyroku właściwego rozstrzygnięcia, co do kary
stosownie do treści art. 413 § 2 pkt 2 KPK (mającemu odpowiednie zastosowanie w postępowaniu odwoławczym
zgodnie z art. 458 KPK). Jak stanowi art. 413 § 2 pkt 2 KPK, każdy wyrok skazujący powinien zawierać
rozstrzygnięcia co do kary i środków karnych, środków kompensacyjnych i przepadku. Prawidłowe rozstrzygnięcie co
do kary powinno w przedmiotowej sprawie uwzględniać także regulację zawartą w drugim zdaniu art. 37b KK.
Tymczasem Sąd odwoławczy zmieniając wyrok Sądu I instancji dopuścił się nieprawidłowości polegającej na
faktycznym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności, wbrew oczywistej dyspozycji art. 37b KK. Sąd ten
zaniechał bowiem uchylenia rozstrzygnięć wyroku Sądu Rejonowego, związanych wprost z warunkowym
zawieszeniem wykonania tej kary. Natomiast poza wskazanymi wcześniej zmianami w zakresie rozstrzygnięć Sądu
I instancji (uchylonych przez Sąd odwoławczy w części dotyczącej kar jednostkowych i kary łącznej), orzeczenie
Sądu Rejonowego zostało utrzymane w mocy.
Trafnie zatem zarzucono w kasacji, że „Następstwem tak ukształtowanego wyroku jest z jednej strony orzeczenie
w stosunku do D.B. przez Sąd Okręgowy w T., kary mieszanej, z drugiej zaś utrzymanie w mocy wyroku Sądu
I instancji w zakresie stanowiącym o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności oraz
o orzeczeniu wobec oskarżonego środków probacyjnych i dozoru, co rażąco i w sposób mający istotny wpływ na
treść wyroku narusza prawo materialne, tj. art. 37b KK”.
W realiach procesowych niniejszej sprawy błędne jest stanowisko Sądu II instancji stwierdzające: „Zaznaczyć trzeba,
iż orzeczona w wyniku zmian w ramach postępowania odwoławczego D.B. kara pozbawienia wolności nie jest
warunkowo zawieszona. Stosownie do treści art. 37b zd. 2 KK przepisów art. 69-75 KK nie stosuje się. Zatem
wymierzona w ramach kary mieszanej kara pozbawienia wolności ma charakter bezwzględny. Orzeczenie
o zawieszeniu zaskarżonego wyroku zostało uchylone wraz z uchyleniem kary łącznej, której dotyczyło". Chodzi o to,
że zmiana wyroku, jakiej dokonał Sąd odwoławczy, w żadnym stopniu nie dotykała orzeczenia w zakresie
warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności oraz rozstrzygnięć ściśle z tym związanych. Wbrew
deklaracji tego Sądu, nie upadły one z mocy prawa.
Komentarz
Analiza uzasadnienia wyroku Sądu odwoławczego wskazuje jednoznacznie, że Sąd II instancji orzekając wobec D.B.
karę mieszaną, kierował się dążeniem do wymierzenia mu obok kary ograniczenia wolności kary pozbawienia
wolności o charakterze bezwzględnym. Świadczą o tym chociażby następujące argumenty: „Kara mieszana, o jaką
wnioskował prokurator, ma w niniejszej sprawie rację bytu, albowiem izolacja penitencjarna ukaże oskarżonemu
naganność swojego postępowania i uzmysłowi mu, że przestępstwa związanie z narkotykami nie będą pobłażliwie
przez wymiar sprawiedliwości traktowane. Krótkoterminowy pobyt w zakładzie karnym powinien oskarżonemu
uzmysłowić, iż popełnianie przestępstw narkotykowych implikuje bardzo przykre konsekwencje dla sprawcy”.
Słusznie podniesiono w kasacji, że cytowane sformułowania wprost wykluczają, by intencją Sądu odwoławczego było
warunkowe zawieszenie wykonania tej kary.
Wyrok Sądu Najwyższego z 24.1.2024 r., V KK 458/23,
Sąd Najwyższy uznał kasację Prokuratora Generalnego za zasadną, uchylając wyrok Sądu Okręgowego i zmieniając go na karę mieszana dla oskarżonego D.B. Decyzja ta wynikała z rażącego naruszenia przepisów prawa, zwłaszcza art. 37b KK. Sąd podkreślił, że warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w ramach kary mieszanej nie jest możliwe zgodnie z przepisami.