Postawienie zarzutów karnych nie wyklucza wpisu na listę adwokatów

Samo wszczęcie postępowania karnego i przedstawienie zarzutów nie jest wystarczające do stwierdzenia, że osoba wnioskująca o wpis na listę adwokatów jest nieskazitelnego charakteru. Odmowa wpisu N.M. na listę adwokatów została uzasadniona jej zachowaniem w trakcie aplikacji adwokackiej oraz zarzutami przedstawionymi przez prokuraturę. Minister Sprawiedliwości uznał decyzję za zasadną, podkreślając weryfikację postawy kandydata m.in. pod kątem uczciwości i odpowiedzialności.

Tematyka: zarzuty karnych nie decydują o winie, N.M. odmowa wpisu na listę adwokatów, Minister Sprawiedliwości, postawa kandydata, Naczelny Sąd Administracyjny, rękojmi należytego wykonywania zawodu

Samo wszczęcie postępowania karnego i przedstawienie zarzutów popełnienia przestępstwa nie jest
okolicznością wystarczającą do stwierdzenia, że osoba wnioskująca o wpis na listę adwokatów nie daje
rękojmi należytego wykonywania zawodu, gdyż nie jest nieskazitelnego charakteru – wynika z wyroku
Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Odmowa wpisu na listę adwokatów
Okręgowa Rada Adwokacka w W. odmówiła N.M. wpisu na listę adwokatów uznając, że nie daje ona rękojmi
należytego wykonywania zawodu. Organ wskazał, że Prokuratura Regionalna w Sz. przedstawiła wnioskodawczyni
zarzuty utrudniania śledztwa poprzez usuwanie i niszczenie dokumentów w postaci tradycyjnej i elektronicznej
podczas przeszukania siedziby „R.” Sp. z o.o. przez funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego.
W następstwie tego Rzecznik Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w W. wszczął postępowanie w sprawie popełnienia
przez N.M. jako aplikanta adwokackiego przewinienia dyscyplinarnego. Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej
utrzymało w mocy zaskarżoną uchwałę uznając, że nie ma możliwości dokonania oceny występowania po stronie
N.M. rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata, bądź jej braku. Taka ocena może nastąpić dopiero po
prawomocnym zakończeniu prowadzonego postępowania karnego.
Minister Sprawiedliwości uznał odmowę wpisu N.M. na listę adwokatów za zasadną. W uzasadnieniu decyzji
podkreślono, że kandydat na adwokata musi się liczyć z tym, że jego postawa jest weryfikowana m.in. pod kątem
wzorców uczciwości w życiu prywatnym i zawodowym, rzetelności, sumienności, odpowiedzialności, pracowitości,
odpowiedzialności za własne słowa i czyny. Minister Sprawiedliwości zgodził się z organami samorządowymi, że
N.M. nie spełnia warunku rękojmi niezbędnej do wykonywania zawodu adwokata. Czynnikiem dyskwalifikującym jest
ocena jej dotychczasowego zachowania, w szczególności uwikłanie się w postępowanie karne prowadzone przez
Prokuraturę Regionalną w Sz. o czyn z art. 239 § 1 KK w zw. z art. 12 § 2 KK. Organ podkreślił, że choć
postępowanie karne oraz będące jego konsekwencją postępowanie dyscyplinarne nie zostały jeszcze prawomocnie
zakończone, to dopuszczenie się przez N.M. zarzucanych czynów zostało uznane za uprawdopodobnione.
Zarzuty skargi
N.M. zaskarżyła decyzję Ministra Sprawiedliwości podkreślając, że jest osobą niekaraną, jest niewinna w rozumieniu
prawa i tak powinny ją traktować organy orzekające w sprawie. Dokonanie subiektywnej oceny prawdopodobieństwa
popełnienia przez nią czynu zabronionego zarzucanego przez Prokuraturę Rejonową w Sz. należy do wyłącznej
właściwości sądu karnego. Skarżąca wyjaśniła, że była zatrudniona w kancelarii adwokackiej na podstawie umowy
o pracę i wykonywała obowiązki jako aplikant adwokacki. Twierdziła, że sporne czyny były realizacją poleceń
kierowniczych wydanych przez jej patrona - adwokata A.B., które miały na celu ochronę tajemnicy adwokackiej. N.M.
podkreśliła też, że Prokuratura od 4 lat nie jest w stanie zebrać materiału dowodowego pozwalającego na wniesienie
aktu oskarżenia do sądu.
Orzeczenie WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę. Jak wyjaśniono, rozstrzygając sprawę o wpis na listę
adwokatów, organ samorządu adwokackiego musi zbadać, czy kandydat daje gwarancję właściwego wykonywania
zawodu. Rękojmia prawidłowego wykonywania zawodu adwokata to zespół cech osobistych charakteru i zachowań,
składających się na wizerunek osoby zaufania publicznego, na której nie ciążą żadne zarzuty podważające jej
wiarygodność. Badając istnienie tych przesłanek organ odnosi się do całokształtu okoliczności sprawy, jednak nawet
jednorazowe zachowanie może podważyć wiarygodność oraz nieskazitelny charakter takiej osoby.
W ocenie Sądu, organy zasadnie stwierdziły, że N.M. nie spełnia warunku rękojmi z uwagi na dotychczasowe
zachowanie w trakcie odbywania aplikacji adwokackiej. Pomimo tego, że postępowanie karne i postępowanie
dyscyplinarne do czasu wydania zaskarżonej decyzji nie zostały prawomocnie zakończone to uprawdopodobnione
zostało dopuszczenie się przez skarżącą zarzucanych jej czynów. Sąd podzielił pogląd, że przez rękojmię
prawidłowego wykonywania zawodu zaufania publicznego należy rozumieć, oprócz wiedzy zweryfikowanej
w prawem przewidziany sposób, taki zespół cech charakteru i zachowań w sferze zawodowej i prywatnej, które
składają się na wizerunek osoby, na której nie ciążą żadne zarzuty podważające jej wiarygodność.
NSA - postawienie zarzutów nie decyduje o winie
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok i przekazał Sądowi I instancji sprawę do ponownego
rozpoznania podkreślając, że art. art. 65 pkt 1 ustawy z 26.5.1982 r. - Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2022 r.
poz. 1184; dalej: PrAdw) nie może być rozumiany i stosowany w taki sposób, jak to miało miejsce w tej

sprawie. Samo bowiem wszczęcie postępowania karnego i przedstawienie zarzutów popełnienia
przestępstwa nie jest okolicznością wystarczającą do oceny, że skarżąca nie dawała rękojmi należytego
wykonywania zawodu, gdyż nie była nieskazitelnego charakteru. Do momentu wniesienia skargi nie zapadł
żaden wyrok karny, nie został nawet wniesiony akt oskarżenia, zatem nie można stwierdzić, że N.M. dopuściła się
zarzucanych jej czynów. NSA podkreślił, że w sprawach dotyczących wpisu na listę adwokatów organy samorządu
adwokackiego mają obowiązek dokonania oceny, czy spełnione zostały warunki określone w art. 65 pkt 1 PrAdw.
Organ powinien wskazać i udowodnić okoliczności lub powody, które faktycznie przekładają się na brak
rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu. Wymaga to jednak pełnego wyjaśnienia sprawy
i przeprowadzenia postępowania dowodowego nie tylko w zakresie samego wszczęcia postępowania
przygotowawczego i postawionego zarzutu. Konieczne jest rozważenie wszelkich dostępnych danych
dotyczących osoby ubiegającej się o wpis na listę adwokatów. Należy przy tym wziąć pod uwagę nie samo
uwikłanie się skarżącej w postępowanie karne i dyscyplinarne, ale motywujące te postępowania fakty.
NSA stwierdził, że organy samorządu adwokackiego nie podjęły nawet próby uzyskania informacji o tym, w jakich
okolicznościach znalazła się skarżąca i jakich dokładnie zachowań się dopuściła. Nie zbadały okoliczności, w jakich
zarzuty zostały postawione, nie zebrały i nie oceniły dowodów, które pozwoliłyby wyjaśnić te kwestie. NSA podkreślił,
że w istocie organy opierały się wyłącznie na jednym dokumencie - sentencji postanowienia o przedstawieniu
zarzutów w postępowaniu przygotowawczym. Całkowicie pominęły natomiast przedstawione przez skarżącą
orzeczenia sądów karnych w sprawach patrona N.M. i jego współpracowników, w których wyrażono poglądy mające
istotne znaczenie dla kwalifikacji zarzucanego skarżącej czynu. Sądy w tych sprawach uznały, że dokonane przez
służby przeszukanie w kancelarii adwokackiej, miało bezprawny charakter, gdyż nie zostało poprzedzone wydaniem
przez właściwy organ postanowienia o przeszukaniu kancelarii. Postanowienie o przeszukaniu dotyczyło innej osoby
prawnej „R.” sp. z o.o., a nie kancelarii adwokackiej.
Wyrok NSA z 10.10.2023 r., II GSK 690/23,

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że postawienie zarzutów karnych nie decyduje o winie i nie wystarcza do oceny braku rękojmi należytego wykonywania zawodu adwokata. NSA uchylił wyrok i nakazał ponowne rozpatrzenie sprawy, krytykując organy za brak pełnego wyjaśnienia oraz przeprowadzenie postępowania dowodowego. Konieczne jest uwzględnienie wszystkich okoliczności i motywacji postępowania kandydata.