Przesłanki warunkowego zawieszenia wykonania kary

Tematyka: przesłanki, warunkowe zawieszenie, wykonanie kary, oskarżony, przeciwdziałanie narkomanii, Sąd Najwyższy, kasacja, Prokurator Generalny, rażące uchybienia, prawo karne, ponowne rozpoznanie

W sytuacji, gdy przypisane oskarżonemu przestępstwa zostały popełnione po 1.7.2015 r., nie istnieje
możliwość zastosowania warunkowego zawieszenia wykonania kary łącznej pozbawienia wolności
przekraczającej rok, orzeczonej na podstawie kar jednostkowych wymierzonych za te czyny.
Opis stanu faktycznego
Aktem oskarżenia z 29.7.2021 r. objęto: A.G., P.W. i K.W.
1. A.G. o czyny z art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz.
1939; dalej: NarkU), art. 59 ust. 1 NarkU w zw. z art. 12 § 1 KK i art. 292 § 1 KK;
2. P.W. o czyny z: art. 62 ust. 1 NarkU, art. 59 ust. 1 NarkU w zw. z art. 12 § 1 KK i art. 292 § 1 KK;
3. K.W. o czyny z: art. 278 § 1 KK w zw. z art. 12 § 1 KK i art. 279 § 1 KK.
Wyrokiem Sądu Rejonowego w T. z 22.12.2021 r., VI K 499/21:
1. A.G. uznano za winnego zarzucanych czynów i skazano na karę łączną 1 roku pozbawienia wolności, której
wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby lat 3;
2. P.W. uznano za winnego zarzucanych czynów i skazano na karę łączną 1 roku pozbawienia wolności, której
wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby lat 2;
3. K.W. uznano za winnego zarzucanych czynów i skazano na karę łączną 1 roku pozbawienia wolności, której
wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby lat 3.
Od orzeczenia apelację wywiódł oskarżyciel publiczny, który wyrok Sądu Rejonowego w T. zaskarżył w całości na
niekorzyść oskarżonych, zarzucając przy tym obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 62 ust. 2 NarkU, art. 86 §
1 KK i art. 67 § 1 KK.
W oparciu o zarzuty oskarżyciel publiczny wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez:
1. orzeczenie wobec oskarżonego A.G. kary łącznej w wymiarze 2 lat pozbawienia wolności, bez warunkowego
zawieszenia jej wykonania,
2. orzeczenie wobec oskarżonego P.W. kary łącznej w wymiarze 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności, bez
warunkowego zawieszenia jej wykonania,
3. orzeczenie wobec oskarżonego K.W. kary łącznej w wymiarze 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, bez
warunkowego zawieszenia jej wykonania.
Sąd Okręgowy w Gliwicach, po rozpoznaniu apelacji oskarżyciela publicznego, wyrokiem z 10.6.2022 r., VI Ka
214/22 zmienił zaskarżony wyrok:
1. A.G. wymierzył karę łączną 1 roku pozbawienia wolności,
2. P.W. wymierzył karę łączną 7 miesięcy pozbawienia wolności,
3. K.W. wymierzył karę łączną 1 roku i 1 miesiąca pozbawienia wolności.
Kasację wniósł Prokurator Generalny zarzucając rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie
przepisów prawa karnego materialnego, tj. art. 62 ust. 2 NarkU, art. 69 § 1 KK i art. 413 § 2 pkt 2 KPK w zw. z art.
458 KPK.
W konsekwencji Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w G.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść skazanych A.G.
i K.W. oraz na korzyść skazanego P.W., uchylił zaskarżony wyrok w całości i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu
w G. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja Prokuratora Generalnego okazała się zasadna.

Odnosząc się do pierwszego z zarzutów zauważyć należało, że Sąd Okręgowy w G., po uwzględnieniu apelacji
prokuratora wniesionej na niekorzyść A.G., dokonał zmiany w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w wyroku sądu
a quo przez przyjęcie, że ww. posiadał znaczne ilości środka odurzającego i substancji psychotropowej, a co za tym
idzie jego zachowanie zakwalifikował jako przestępstwo z art. 62 ust. 2 NarkU. Nie poczynił natomiast żadnych
modyfikacji w zakresie orzeczenia o karze wymierzonej ww. oskarżonemu za powyższy występek, utrzymując w tym
zakresie w mocy wyrok sądu pierwszej instancji. W konsekwencji doszło więc do skazania A.G. za przestępstwo
z art. 62 ust. 2 NarkU na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, a więc w wymiarze określonym przez Sąd
Rejonowy w T. Kara ta nie mieści się jednak w ustawowych granicach przewidzianych w art. 62 ust. 2 NarkU,
zgodnie z którym sprawca tego występku podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat. Nie budzi zatem
wątpliwości, że zaskarżony wyrok został wydany z rażącym naruszeniem przepisów prawa materialnego, gdyż
ostatecznie orzeczona została kara poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego w art. 62 ust. 2
NarkU, a takie uchybienie zawsze ma istotny wpływ na treść wyroku (por. m.in. wyrok SN z 28.1.2021 r., II KK
412/20,
i wyrok SN 11.3.2022 r., III KK 47/22,
). Powyższe przemawia jednoznacznie za zasadnością
zarzutu podniesionego przez Prokuratora Generalnego.
Przechodząc do omówienia drugiego z podniesionych zarzutów raz jeszcze przypomnieć należy, że zgodnie z art. 69
§ 1 KK, w brzmieniu obowiązującym od 1.7.2015 r., sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia
wolności orzeczonej w wymiarze nieprzekraczającym roku, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był
skazany na karę pozbawienia wolności i jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary,
a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Oznacza to, że w sytuacji, gdy przypisane oskarżonemu
przestępstwa zostały popełnione po 1.7.2015 r., nie istnieje możliwości zastosowania warunkowego zawieszenia
wykonania kary łącznej pozbawienia wolności przekraczającej rok, orzeczonej na podstawie kar jednostkowych
wymierzonych za te czyny (zob. m.in. wyrok SN z 24.8.2023 r., III KK 255/23,
). Tymczasem sąd odwoławczy
dokonując zmian wyroku sądu meriti orzekł wobec K.W. karę łączną w wymiarze 1 roku i 1 miesiąca pozbawienia
wolności, której wykonanie zawiesił na okres próby wynoszący 2 lata. W tej sytuacji niewątpliwie rację ma skarżący,
że Sąd Okręgowy w G. dopuścił się rażącego naruszenia prawa materialnego, tj. art. 69 § 1 KK, które miało istotny
wpływ na treść wydanego orzeczenia.
Na uwzględnienie zasługiwał także ostatni z zarzutów podniesionych w kasacji Prokuratora Generalnego. Zauważyć
należało, że Sąd Okręgowy w G. zmieniając wyrok Sądu Rejonowego w T. uchylił rozstrzygnięcie względem
oskarżonego P.W. w przedmiocie kary łącznej pozbawienia wolności oraz warunkowego zawieszenia jej wykonania,
przy czym utrzymał w mocy rozstrzygnięcia o oddaniu oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora sądowego
oraz o zobowiązaniu w okresie próby do informowania kuratora o przebiegu okresu próby. Jednocześnie wymierzając
ww. nową karę łączną 7 miesięcy pozbawienia wolności nie orzekł ponownie o warunkowym zawieszeniu jej
wykonania. W tej sytuacji doszło do rażącego naruszenia art. 413 § 2 pkt 2 KPK w zw. z art. 458 KPK, który nakazuje
sądowi odwoławczemu orzekającemu reformatoryjnie ukształtowanie rozstrzygnięcia, co do kary w sposób
niebudzący wątpliwości. W realiach przedmiotowej sprawy, utrzymanie w mocy rozstrzygnięć ściśle związanych
warunkowym zawieszeniem wykonania kary powinno skutkować zastosowaniem instytucji przewidzianej w art. 69 § 1
KK w stosunku do nowo orzeczonej kary łącznej. Rację ma bowiem skarżący, że sąd odwoławczy zdecydował się na
zmianę orzeczenia pierwszoinstancyjnego na korzyść P.W. w trybie art. 440 KPK. Niezależnie bowiem od
podniesionych przez prokuratora w apelacji zarzutów, zakwalifikował jeden z czynów jako wypadek mniejszej wagi,
wymierzając za niego oskarżonemu karę jednostkową 4 miesięcy pozbawienia wolności, a w konsekwencji obniżył
karę łączną do 7 miesięcy pozbawienia wolności. Zawieszenie wykonania nowo orzeczonej kary łącznej jawi się więc
jako naturalna konsekwencja dążenia do wyeliminowania rażącej niesprawiedliwości orzeczenia
pierwszoinstancyjnego. Brak tego rozstrzygnięcia skutkuje również tym, że w efekcie wyrok w stosunku do P.W.
obarczony jest rażącym uchybieniem normom przewidzianym w art. 73 § 1 KK i w art. 72 § 1 pkt 1 KK przez
orzeczenie dozoru kuratora oraz obowiązku probacyjnego w postaci informowania o przebiegu okresu próby
w sytuacji, gdy nie zastosowano instytucji warunkowego zawieszenia orzeczonej wobec niego kary pozbawienia
wolności. Powyższe uchybienia niewątpliwie miały charakter rażący i mogły mieć istotny wpływ na treść zapadłego
wobec P.W. orzeczenia.

Komentarz
Na tle rozpoznawanej sprawy jawi się bezsporne twierdzenie, że Sąd Najwyższy słusznie uznał za konieczne
podjęcie decyzji zgodnej z wnioskiem zawartym w kasacji Prokuratora Generalnego i uchylił w całości wyrok Sądu
Okręgowego w G. z 10.6.2022 r., Ka 214/22, przekazując sprawę temu sądowi do ponownego rozpoznania
w postępowaniu odwoławczym. Za takim rozstrzygnięciem przemawia liczba uchybień, którymi dotknięty był
zaskarżony wyrok. Chodzi o rażącą obrazę art. 62 ust. 2 NarkU, art. 69 § 1 KK i art. 413 § 2 pkt 2 KPK w zw. z art.
458 KPK. Sąd Okręgowy w G, będąc związanym zapatrywaniami prawnymi wyrażonymi w ramach przedmiotowej
sprawy, przy powtórnym procedowaniu wyda orzeczenie wolne od wad, uwzględniając także kierunek kasacji
w odniesieniu do poszczególnych oskarżonych.

Postanowienie Sądu Najwyższego z 14.2.2024 r., IV KK 248/23,

Sąd Najwyższy uznał za konieczne uchylenie wyroku Sądu Okręgowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym. Decyzja ta wynikała z rażących uchybień w orzeczeniu Sądu Okręgowego, dotyczących m.in. nieprawidłowego wymiaru kar i braku warunkowego zawieszenia ich wykonania. Uchylenie wyroku miało na celu zapewnienie zgodności z przepisami prawa karnego materialnego oraz właściwe ukształtowanie rozstrzygnięć. Sąd Najwyższy postanowił uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez Sąd Okręgowy w G.