Skuteczność wniosku o dobrowolne poddanie się karze

Złożenie wniosku w trybie art. 387 § 1 KPK nie obliguje sądu do automatycznego uwzględnienia. Sąd powinien przede wszystkim dokonać kontroli warunków dopuszczalności wniosku oraz analizy proponowanej kary i środków reakcji. Brak respektowania regulacji prawnych wniosku wymaga zmiany konwalidującej jego wadliwość lub rozpoznania sprawy na zasadach ogólnych. Wyrok uchylony przez SN ze względu na rażące naruszenie prawa karnego proceduralnego.

Tematyka: wniosek, art. 387 KPK, wymiar sprawiedliwości, rażące naruszenie prawa, poddanie się karze, Sąd Najwyższy

Złożenie wniosku w trybie art. 387 § 1 KPK nie obliguje sądu do jego automatycznego uwzględnienia.
Złożony w tym trybie wniosek, mimo braku sprzeciwu ze strony prokuratora i pokrzywdzonego, nie wiąże
sądu, gdyż ten może stwierdzić, że w sprawie nie zachodzą jednak przesłanki do skazania oskarżonego bez
przeprowadzenia rozprawy. Sąd powinien dokonać przede wszystkim jego kontroli w zakresie spełnienia
wszystkich warunków dopuszczalności takiego wniosku, w szczególności przeanalizować, czy
zaproponowana przez oskarżonego kara i inne środki prawnej reakcji odpowiadają wymaganym przez prawo
materialne sankcjom. W sytuacji, w której treść wniosku tychże regulacji prawnych nie respektuje,
niewątpliwym obowiązkiem sądu jest bądź to uzależnienie swojej decyzji o uwzględnieniu tego wniosku od
dokonania w nim zmiany konwalidującej dostrzeżoną jego wadliwość (art. 387 § 3 KPK), bądź też
rozpoznanie w dalszym ciągu sprawy na zasadach ogólnych.
Opis stanu faktycznego
K.K. został oskarżony o to, że w okresie od 25.8.2019 r. do 21.1.2021 r. oraz od 8.4.2021 r. do 29.11.2021 r. w O., C.
i w innych miejscowościach posiadał na mobilnych urządzeniach w postaci tabletu i telefonu komórkowego treści
pornograficzne z udziałem małoletnich w postaci plików ze zdjęciami oraz w okresie od 2.5.2020 r. do 27.11.2020 r.
rozpowszechniał te treści pornograficzne z udziałem małoletnich oraz posiadane również w plikach zdjęciowych na
tych urządzeniach treści pornograficzne z posługiwaniem się zwierzęciem, przesyłając te pliki drogą elektroniczną
innym osobom, tj. o przestępstwo określone w art. 202 § 3 KK i art. 202 § 4a KK w zw. z art. 11 § 2 KK.
Wyrokiem z 20.2.2023 r., II K 356/22, Sąd Rejonowy w O. – uwzględniając wniosek w trybie art. 387 § 1 KPK – uznał
oskarżonego K.K. za winnego powyżej opisanego czynu i wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia wolności. Ponadto na
podstawie art. 93a pkt 2 KK w zw. z art. 93c pkt 4 KK orzekł wobec oskarżonego środek zabezpieczający w postaci
terapii oraz na podstawie art. 44 § 2 KK przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych w postaci
telefonu komórkowego i tabletu przez ich pozostawienie w aktach sprawy. Jednocześnie obciążono oskarżonego
kosztami sądowymi.
Wyrok ten nie został zaskarżony w drodze zwykłych środków zaskarżenia.
Kasację od powyższego rozstrzygnięcia na niekorzyść oskarżonego wniósł Prokurator Generalny, zarzucając rażące
i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa karnego procesowego, a mianowicie art. 387 §
1, 2 i 3 KPK, polegające na niezasadnym uwzględnieniu przez sąd meriti wadliwego wniosku oskarżonego K.K.
o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego, mimo że wniosek ten nie zawierał
propozycji obligatoryjnego z mocy art. 41 § 1a zdanie drugie KK (w brzmieniu obowiązującym do 30.9.2023 r., a po
tej dacie – z treści art. 41 § 1a pkt 2 KK) orzeczenia na czas określony albo dożywotnio środka karnego w postaci
zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów lub
działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub opieką nad nimi, co skutkowało
wydaniem wyroku, również z rażącą i mającą istotny wpływ na jego treść obrazą wskazanego wyżej przepisu prawa
materialnego.
Podnosząc powyższy zarzut Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy w sprawie K.K. o przestępstwo z art. 202 § 3 KK i art. 202 § 4a KK w zw. z art. 11 § 2 KK, po
rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu 17.4.2024 r. w trybie art. 535 § 5 KPK kasacji wniesionej przez
Prokuratora Generalnego na niekorzyść skazanego od prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w O. z 20.2.2023
r., II K 356/22, uchylił zaskarżony wyrok w całości i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi
Rejonowemu w O.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja Prokuratora Generalnego okazała się oczywiście zasadna, co umożliwiło jej
rozpoznanie na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 KPK.
W niniejszej sprawie doszło do rażącego naruszenia prawa, opisanego w zarzucie kasacyjnym, które to naruszenie
miało istotny wpływ na treść wyroku. Stwierdzić bowiem trzeba, że złożenie wniosku w trybie art. 387 § 1 KPK nie
obliguje sądu do jego automatycznego uwzględnienia. Złożony w tym trybie wniosek, mimo braku sprzeciwu ze
strony prokuratora i pokrzywdzonego, nie wiąże sądu, gdyż ten może stwierdzić, że w sprawie nie zachodzą jednak
przesłanki do skazania oskarżonego bez przeprowadzenia rozprawy. Sąd powinien dokonać przede wszystkim jego
kontroli w zakresie spełnienia wszystkich warunków dopuszczalności takiego wniosku, w szczególności

przeanalizować, czy zaproponowana przez oskarżonego kara i inne środki prawnej reakcji odpowiadają wymaganym
przez prawo materialne sankcjom. W sytuacji, w której treść wniosku tychże regulacji prawnych nie respektuje,
niewątpliwym obowiązkiem sądu jest bądź to uzależnienie swojej decyzji o uwzględnieniu tego wniosku od dokonania
w nim zmiany konwalidującej dostrzeżoną jego wadliwość (art. 387 § 3 KPK), bądź też rozpoznanie w dalszym ciągu
sprawy na zasadach ogólnych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 11.1.2021 r., IV KK 336/20,
; wyrok Sądu
Najwyższego z 16.3.2020 r., III KK 124/19,
).
W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy w O. nie zrealizował w pełni ciążących na nim obowiązków związanych
z procedowaniem w trybie art. 387 KPK. Doprowadziło to do uwzględnienia wniosku i wydania wyroku bez
obligatoryjnego orzeczenia środka karnego w postaci zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk,
wykonywania wszelkich lub określonych zawodów lub działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem
małoletnich lub opieką nad nimi.
Zgodnie z art. 41 § 1a zd. drugie KK (w brzmieniu obowiązującym do 30.9.2023 r., a po tej dacie – z treści art. 41 §
1a pkt 2 KK) „sąd orzeka zakaz zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub
określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub z opieką
nad nimi na czas określony albo dożywotnio w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub
obyczajności na szkodę małoletniego”. Czyn przypisany K.K., zakwalifikowany z art. 202 § 3 KK i art. 202 § 4a KK
w zw. z art. 11 § 2 KK, należy do kategorii przestępstw objętych powyższą regulacją. Dlatego orzeczenie wobec
oskarżonego określonego w art. 41 § 1a KK środka karnego było w przedmiotowej sprawie obligatoryjne.
Uwzględnienie przez sąd wniosku oskarżonego o dobrowolne poddanie się karze w sytuacji, gdy złożona przezeń
propozycja sankcji naruszała treść art. 41 § 1a KK, stanowiło rażący błąd, wywierający istotny wpływ na treść
zaskarżonego wyroku.
W realiach sprawy wskutek słusznego zaskarżenia wyroku powinien on być uchylony, a sprawa przekazana Sądowi
Rejonowemu w O. do ponownego rozpoznania (por. wyrok Sądu Najwyższego z 22.6.2023 r., IV KK 44/23,
).
Sąd ten, procedując prawidłowo, dostrzegając możliwość dalszego procedowania w trybie art. 387 § 1 KPK powinien
uzależnić uwzględnienie złożonego wniosku od dokonania jego modyfikacji w sposób czyniący zadość przepisom
prawa materialnego. Dopiero osiągnięcie porozumienia w tej kwestii, przy spełnieniu pozostałych przesłanek
dobrowolnego poddania się karze, otworzy drogę do uwzględnienia wniosku oskarżonego. W przeciwnym wypadku
sąd rozpozna sprawę na zasadach ogólnych.

Komentarz
Na tle rozpoznawanej sprawy jawi się bezsporne twierdzenie, że Sąd, nie dostrzegając w treści wniosku oskarżonego
braku rozstrzygnięcia w przedmiocie środka karnego przewidzianego w art. 41 § 1a KK, naruszył dyspozycję art. 387
§ 1-3 KPK, nakładającą nań obowiązek kontroli treści wniosku złożonego przez stronę. W rezultacie wyrok
w zaskarżonej części zapadł z rażącym naruszeniem przepisu prawa materialnego, a mianowicie art. 41 § 1a KK, co
miało istotny wpływ na jego treść. W tym stanie rzeczy zaskarżony wyrok należało uchylić w całości i sprawę
przekazać do ponownego rozpoznania w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, co zresztą Sąd Najwyższy uczynił.

Wyrok Sądu Najwyższego z 17.4.2024 r., III KK 16/24,

Sąd Najwyższy uchylił wyrok w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, uzasadniając decyzję rażącym naruszeniem prawa karnego proceduralnego. Należy dokładnie analizować wnioski o dobrowolne poddanie się karze, aby uniknąć błędów w wydawaniu wyroków.