Przesłanki odpowiedzialności za wycinkę lasu
Przepis art. 158 § 1 KW reguluje kwestie odpowiedzialności za wycinkę drzew w lasach. Opisuje warunki, które muszą być spełnione, aby wycinka była legalna. Publikacja omawia konkretny przypadek skazania osoby za nielegalną wycinkę drzew, a następnie uniewinnienie jej przez Sąd Najwyższy. Analizuje również argumenty i decyzje sądów oraz zgodność postępowania z obowiązującym prawem.
Tematyka: wycinka lasu, odpowiedzialność prawna, art. 158 KW, uniewinnienie, Sąd Najwyższy, rażące uchybienie prawa
Przepis art. 158 § 1 KW reguluje kwestie odpowiedzialności za wycinkę drzew w lasach. Opisuje warunki, które muszą być spełnione, aby wycinka była legalna. Publikacja omawia konkretny przypadek skazania osoby za nielegalną wycinkę drzew, a następnie uniewinnienie jej przez Sąd Najwyższy. Analizuje również argumenty i decyzje sądów oraz zgodność postępowania z obowiązującym prawem.
Przepis art. 158 § 1 KW nawiązuje w sposób wyraźny do siatki regulacyjnej i typologii normatywnej przewidzianej w ustawie o lasach, która stanowi m.in., że pozyskanie drewna w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa, niezgodnie z uproszczonym planem urządzania lasu lub decyzją, o której mowa w art. 19 ust. 3 ustawy z 28.9.1991 r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 530) – to znaczy decyzją starosty wydaną na podstawie inwentaryzacji stanu lasów dla lasów rozdrobnionych o powierzchni do 10 ha, niestanowiących własności Skarbu Państwa, w której określa się zadania z zakresu gospodarki leśnej – jest możliwe wyłącznie w przypadkach losowych, przy czym decyzje w tej sprawie, na wniosek właściciela lasu, wydaje starosta. Skazanie zatem za wycinkę drzew z lasu bez dokonania ustaleń faktycznych co do tego, czy grunt był w rzeczywistości lasem, czy też był dla niego prowadzony uproszczony plan urządzania lasu lub została dlań wydana na podstawie inwentaryzacji stanu lasów decyzja starosty dla lasów rozdrobnionych o powierzchni do 10 ha, niestanowiących własności Skarbu Państwa, w której określono zadania z zakresu gospodarki leśnej, stanowi rażące uchybienie prawa. Opis stanu faktycznego T.P. został obwiniony o to, że 5.2.2022 r. w godzinach przedpołudniowych zezwolił G.B. na wyrąb drzewa w postaci 15 sztuk brzozy i osiki, których średnica pnia nie przekraczała 20 centymetrów przy ziemi, w należącym do niego lesie znajdującym się na działce 36/4 bez wymaganego pozwolenia, tj. o wykroczenie z art. 158 § 1 KW. Sąd Rejonowy w K., wyrokiem z 28.7.2022 r., II W 224/22, przyjmując na podstawie dowodów zebranych w czynnościach wyjaśniających, że okoliczności zarzucanego czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości i uznając, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, na podstawie art. 93 § 1 i 2 KPW uznał T.P. za winnego popełnienia czynu zarzucanego mu wnioskiem o ukaranie, wyczerpującego znamiona wykroczenia z art. 158 § 1 KW i za jego popełnienie na podstawie art. 158 § 1 KW w zw. z art. 24 § 1 i 3 KW wymierzył mu grzywnę w kwocie 200 zł, a na podstawie art. 158 § 2 KW orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa pozyskanego drewna, a także orzekł o kosztach postępowania. Orzeczenie to uprawomocniło się wobec niezaskarżenia go przez strony postępowania. Od powyższego wyroku kasację na korzyść ukaranego wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich. Zaskarżył go w całości i zarzucił rażące naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 158 § 1 KW, w następstwie uznania obwinionego winnym dokonania czynu tam opisanego, mimo braku w jego działaniu znamion przypisanego wykroczenia. W konkluzji kasacji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie T.P. od popełnienia przypisanego mu wykroczenia. Sąd Najwyższy w sprawie T.P., obwinionego z art. 158 § 1 KW, po rozpoznaniu 22.5.2024 r. w Izbie Karnej, na posiedzeniu bez udziału stron (art. 535 § 5 KPK w zw. z art. 112 KPW), kasacji wniesionej na korzyść obwinionego przez Rzecznika Praw Obywatelskich od prawomocnego wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w K. z 28.7.2022 r., II W 224/22, uchylił zaskarżony wyrok nakazowy i uniewinnił obwinionego T.P. od popełnienia zarzucanego mu czynu, w konsekwencji obciążając Skarb Państwa kosztami postępowania kasacyjnego. Uzasadnienie SN Zdaniem Sądu Najwyższego wniesiona na korzyść ukaranego kasacja Rzecznika Praw Obywatelskich jest oczywiście zasadna, w związku z czym mogła być w całości uwzględniona na posiedzeniu w oparciu o dyspozycję przepis art. 535 § 5 KPK w zw. z art. 112 KPW. Ponad wszelką wątpliwość rację ma skarżący przyjmując, że w niniejszej sprawie doszło do rażącego naruszenia przepisu wskazanego w zarzucie kasacji, co – z uwagi na jego następstwa – miało istotny wpływ na treść wyroku. W pierwszej kolejności należało wskazać na to, że zgodnie z brzmieniem przepisu art. 158 § 1 KW karze grzywny podlega właściciel lub posiadacz lasu, który dokonuje wyrębu drzewa w należącym do niego lesie albo w inny sposób pozyskuje z tego lasu drewno niezgodnie z planem urządzenia lasu, uproszczonym planem urządzenia lasu lub decyzją określającą zadania z zakresu gospodarki leśnej albo bez wymaganego pozwolenia. Tymczasem w sprawie nie ustalono, iżby T.P. eksploatował należący do niego albo będący w jego posiadaniu las wbrew normatywnym regułom pozyskiwania drewna i prowadzenia gospodarki leśnej określonym przez ustawę z 28.9.1991 r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 530; dalej: LasU), to znaczy wbrew warunkom planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia lasu lub decyzją określającą zadania z zakresu gospodarki leśnej albo bez wymaganego pozwolenia. Przepis art. 158 § 1 KW nawiązuje w sposób wyraźny do siatki regulacyjnej i typologii normatywnej przewidzianej w ustawie o lasach, która stanowi m.in., że pozyskanie drewna w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa, niezgodnie z uproszczonym planem urządzania lasu lub decyzją, o której mowa w art. 19 ust. 3 LasU – a mianowicie decyzją starosty wydaną na podstawie inwentaryzacji stanu lasów dla lasów rozdrobnionych o powierzchni do 10 ha, niestanowiących własności Skarbu Państwa, w której określa się zadania z zakresu gospodarki leśnej – jest możliwe wyłącznie w przypadkach losowych. Decyzje w tej sprawie, na wniosek właściciela lasu, wydaje starosta. Skazanie zatem za wycinkę drzew z lasu w tej sytuacji – to znaczy bez dokonania ustaleń faktycznych co do tego, czy grunt położony w S., z którego pozyskano drzewa, był w rzeczywistości lasem, czy też był dla niego prowadzony uproszczony plan urządzania lasu lub została dlań wydana na podstawie inwentaryzacji stanu lasów decyzja starosty dla lasów rozdrobnionych o powierzchni do 10 ha, niestanowiących własności Skarbu Państwa, w której określono zadania z zakresu gospodarki leśnej – stanowiło rażące uchybienie prawa, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia. Nie dokonano bowiem adekwatnych ustaleń faktycznych pozwalających na przypisanie obwinionemu wskazanego we wniosku o ukaranie wykroczenia. Rozważając kwestię treści tzw. orzeczenia następczego i uwzględniając określony przez podmiot szczególny kierunek kasacji trzeba uznać, że obwinionego T.P. należało uniewinnić od postawionego mu zarzutu popełnienia wykroczenia z art. 158 § 1 KW. Nie tylko bowiem zważywszy na kierunek kasacji niedopuszczalne byłoby uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. Ewentualne prowadzenie dalszych ustaleń faktycznych w pryzmacie kwalifikacji zaproponowanej przez oskarżyciela byłoby w sposób oczywisty niekorzystne dla obwinionego - to po pierwsze. Po wtóre, czynności takich nie można przedsięwziąć z uwagi na to, orzekanie w postępowaniu nakazowym możliwe jest tylko w sytuacji, w której okoliczności czynu obwinionego nie budzą wątpliwości (art. 93 § 2 zd. pierwsze KPW). W niniejszej sprawie okoliczności te - w odniesieniu do znamion wykroczenia stypizowanego w art. 158 § 1 KW ⎯ budzą zasadnicze wątpliwości, o czym była mowa powyżej. Komentarz Tło rozpoznawanej sprawy jawi bezsporne twierdzenie, że zagadnienie decyzji starosty o wycince lasu, wydanej na wniosek właściciela w ogóle nie były w polu widzenia sądu orzekającego in merito, który w opisie czynu przypisanego oskarżonemu za sformułowaniami użytymi przez oskarżyciela we wniosku o ukaranie nawiązał do regulacji ustawy z 16.4.2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1336; dalej: PrzyrodU), normującej odmienne układy faktyczne. Niewątpliwie chodzi o sytuacje niezwiązane z ochroną lasu i pozyskiwaniem drewna z lasu w rozumieniu LasU. Rację ma w tym kontekście rozważań autor nadzwyczajnego środka zaskarżenia, że wycinka 15 sztuk brzozy i osiki, których średnica pnia nie przekraczała 20 centymetrów przy ziemi nie jest niezgodna z przepisami PrzyrodU. W rzeczy samej chodzi o to, że to nie hipotetyczne, lecz oparte na niebudzących wątpliwości ustaleniach faktycznych naruszenie przepisów PrzyrodU może stanowić podstawę dla ewentualnego pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności wykroczeniowej z art. 158 § 1 KW. Trafność decyzji Sądy Najwyższego o uniewinnieniu obwinionego jest oczywista. Wyrok Sądu Najwyższego z 22.5.2024 r., II KK 87/24,
Sąd Najwyższy uniewinnił oskarżonego od zarzucanego mu wykroczenia z art. 158 § 1 KW. Decyzja oparta była na braku ustaleń faktycznych i rażącym uchybieniu prawa. Sprawa wykazała istotne znaczenie interpretacji przepisów dotyczących wycinki drzew oraz konieczność dokładnego analizowania okoliczności.