Przesłanki orzekania w postępowaniu nakazowym

Zgodnie z art. 93 § 2 KPW orzekanie w postępowaniu nakazowym wymaga braku wątpliwości co do okoliczności czynu i winy obwinionego. Publikacja omawia przypadki, w których postępowanie nakazowe nie powinno być stosowane, gdy obwiniony nie przyznaje się do winy lub przedstawia inne okoliczności zdarzenia. Opisuje również procedurę kasacji od wyroku nakazowego oraz konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w przypadkach budzących wątpliwości

Tematyka: postępowanie nakazowe, art. 93 § 2 KPW, wyrok nakazowy, kasacja, Sąd Najwyższy, wątpliwości, okoliczności czynu, winy obwinionego, postępowanie dowodowe

Zgodnie z art. 93 § 2 KPW orzekanie w postępowaniu nakazowym wymaga braku wątpliwości co do okoliczności czynu i winy obwinionego. Publikacja omawia przypadki, w których postępowanie nakazowe nie powinno być stosowane, gdy obwiniony nie przyznaje się do winy lub przedstawia inne okoliczności zdarzenia. Opisuje również procedurę kasacji od wyroku nakazowego oraz konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w przypadkach budzących wątpliwości

Zgodnie z dyspozycją art. 93 § 2 KPW orzekanie w postępowaniu nakazowym może nastąpić, jeżeli
okoliczności czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Jest oczywiste, że przez brak owych
wątpliwości należy rozumieć sytuację, iż nie ma ich zarówno w odniesieniu do sprawstwa danego czynu, jak
i winy obwinionego, w warunkach uwzględniających zarówno jego wyjaśnienia, jak i inne dowody
przeprowadzone w toku czynności wyjaśniających. Nie należy korzystać z postępowania nakazowego, gdy
obwiniony nie przyznaje się do winy i przedstawia odmienne okoliczności zdarzenia.
Opis stanu faktycznego
Sąd Rejonowy w B. wyrokiem nakazowym z 22.11.2023 r., w sprawie II W 276/23, uznał M.R. za winną tego, że
4.5.2023 r. w B. będąc kierującą pojazdem S. nie zastosowała się do znaku B-1 „zakaz ruchu w obu kierunkach”
z tabliczką pod znakiem „nie dotyczy zaopatrzenia do 3,5 tony, zaopatrzenia sklepów w strefie zakazu według
upoważnienia do 15 minut, pojazdów służbowych, miejskich oraz rowerów”, to jest, uznał ją winną wykroczenia z art.
92 § 1 KW. z powodu naruszenia dyspozycji § 16 Rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw
Wewnętrznych i Administracji z 31.7.2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2310;
dalej: ZnakDrogR) i za to na podstawie art. 92 § 1 KW wymierzył obwinionej karę nagany; a równocześnie zwolnił
obwinioną od kosztów sądowych i opłaty.
Wobec braku sprzeciwu uprawnionych stron, którym prawidłowo doręczono odpisy orzeczenia, wyrok ten
uprawomocnił się 5.12.2023 r.
Kasację od prawomocnego wyroku nakazowego wniósł na podstawie art. 110 § 1 KPW Prokurator Generalny, który
zaskarżył go na korzyść obwinionej.
Skarżący zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa procesowego,
a mianowicie art. 93 § 2 KPW, przez nieuzasadnione przyjęcie, że występują przesłanki do rozpoznania sprawy
obwinionej w postępowaniu nakazowym, skutkiem czego M.R. została uznana za winną i ukarana za popełnienie
wykroczenia kwalifikowanego z art. 92 § 1 KW, polegającego na niedostosowaniu się, jako kierująca samochodem
osobowym, do znaku B-1 „zakaz ruchu w obu kierunkach” z tabliczką pod znakiem „nie dotyczy pojazdów do 3,5 ton
zaopatrzenia sklepów w strefie zakazu według upoważnienia do 15 minut, pojazdów służbowych, miejskich
i rowerów”, podczas gdy okoliczności popełnienia zarzucanego obwinionej czynu i jej wina, w świetle całokształtu
zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego budziły wątpliwości, albowiem z załączonych do wniosku
o ukaranie materiałów wynika, że obwiniona posiadała stosowne upoważnienie wydane przez uprawniony organ
administracyjny do wjazdu w strefę zakazu i parkowania na czas do 15 minut, gdzie z uwagi na potrzebę procesowej
weryfikacji okoliczności związanych z czasem, przez który obwiniona parkowała pojazd, zastosowanie trybu
nakazowego było niedopuszczalne.
W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku nakazowego i przekazanie sprawy Sądowi
Rejonowemu w B. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji Prokuratora Generalnego wniesionej na korzyść obwinionej, uchylił
zaskarżony wyrok nakazowy i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w B. do ponownego rozpoznania.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja Prokuratora Generalnego była oczywiście zasadna, co uprawniało do jej
rozpoznania na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 KPK i uwzględnienie w całości.
Należało przypomnieć, że postępowanie nakazowe jest instytucją prawa procesowego, której stosowanie
zastrzeżono do najbardziej oczywistych przypadków, to znaczy takich, w których zebrany materiał dowodowy jest tak
jednoznaczny, iż nie nasuwa żadnych istotnych zastrzeżeń co do winy i okoliczności popełnienia zarzuconego czynu.
Wymóg ten oznacza w szczególności brak wątpliwości co do tak zasadniczych kwestii, jak realizacja przez
obwinionego wszystkich znamion zarzuconego mu czynu wymienionych w konkretnym przepisie typizującym dane
wykroczenie, jak również wyczerpanie pozostałych warunków odpowiedzialności ujętych w części ogólnej kodeksu
wykroczeń (por. wyroki Sądu Najwyższego z: 7.2.2024 r., V KK 524/23, 
; 5.10.2023 r., I KK 292/23, 
;
29.12.2023 r., I KK 275/23, 
; 9.2.2021 r., IV KK 559/20, 
; 7.11.2017 r., II KK 251/17, 
).
Art. 93 § 1 KPW stanowi, że sąd na posiedzeniu może wydać wyrok nakazowy w sprawach o wykroczenia, w których
wystarczające jest wymierzenie nagany, grzywny albo kary ograniczenia wolności. Sąd orzeka bez udziału stron.
Natomiast zgodnie z art. 93 § 2 KPW, orzekanie w postępowaniu nakazowym może nastąpić, jeżeli okoliczności



czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Jest oczywiste, że przez brak owych wątpliwości należy rozumieć
to, że nie ma ich zarówno w odniesieniu do sprawstwa danego czynu, jak i winy obwinionego, w warunkach
uwzględniających zarówno jego wyjaśnienia, jak i inne dowody przeprowadzone w toku czynności wyjaśniających.
Nie należy korzystać z postępowania nakazowego, gdy obwiniony nie przyznaje się do winy i przedstawia odmienne
okoliczności zdarzenia. Aktualizuje się wtedy obowiązek przeprowadzenia dowodów na rozprawie i wydania
rozstrzygnięcia po zapoznaniu się z nimi bezpośrednio przez organ orzekający. Użyte na gruncie tego przepisu
pojęcie okoliczności, swym zakresem znaczeniowym obejmuje nie tylko kwestie sprawstwa obwinionego, ale
wszystkie okoliczności, które mają znaczenie dla ustalenia zakresu jego odpowiedzialności, a więc także właściwą
ocenę prawną czynu będącego przedmiotem osądu. Stwierdzenie zatem jakichkolwiek wątpliwości co do tej ostatniej
kwestii powinno skutkować skierowaniem sprawy na rozprawę. Określenie wina, ma w tym wypadku autonomiczne
znaczenie i obejmuje zarówno winę w znaczeniu procesowym, czyli sprawstwo, jak i całokształt przesłanek
przypisania odpowiedzialności za wykroczenie, przewidzianych w prawie materialnym. Oznacza to, że dla wydania
takiego orzeczenia wymagane jest osiągnięcie przez sąd, w oparciu o zebrane w dochodzeniu dowody,
dostatecznego stopnia pewności w zakresie okoliczności popełnienia czynu przestępnego i winy oskarżonego.
Wymóg ten jest spełniony zwłaszcza wówczas, gdy sprawca przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu,
a przyznanie się nie nasuwa zastrzeżeń lub gdy istnieją oczywiste dowody dopuszczenia się czynu (por. wyroki Sądu
Najwyższego z: 3.3.2022 r., IV KK 598/21, 
; 22.6.2016 r., III KK 198/16, 
).
Przechodząc na grunt przedmiotowej sprawy należy podnieść, że obwiniona M.R. nie przyznała się do popełnienia
zarzucanego jej wykroczenia i wyjaśniła, iż wjechała pojazdem na ulicę w B., gdzie zaparkowała, a czas postoju
celem rozładunku towaru nie przekraczał 15 minut. Oświadczyła, że posiada winietę uprawniającą do parkowania
w tym miejscu na czas nieprzekraczający 15 minut. Mając na uwadze wyjaśnienia obwinionej, Sąd zobowiązany był
skierować sprawę na rozprawę, celem przeprowadzenia postępowania dowodowego zmierzającego do ustalenia czy
dokument umieszczony za przednią szybą pojazdu faktycznie zezwalał M.R. na wjazd samochodem za znak
drogowy B-1, a następnie, czy nie dostosowała się do wyjątku od zakazu ruchu, przewidzianego dla ulicy w B.
i wbrew posiadanemu upoważnieniu parkowała samochód przez czas przekraczający 15 minut. Trafnie podnosi
Prokurator Generalny, że ustalenia w tej sferze były niezbędne do stwierdzenia czy obwiniona wyczerpała swoim
zachowaniem znamiona zarzucanego jej wykroczenia, gdyż „w kontekście materiału dowodowego załączonego do
wniosku o ukaranie, opisane powyżej okoliczności, jako niewątpliwie budzące wątpliwości w odniesieniu do winy
obwinionej za zarzucany jej czyn, sprzeciwiały się rozpoznaniu sprawy w postępowaniu nakazowym, albowiem
rodziły potrzebę procesowej weryfikacji przyjętej przez obwinioną linii obrony, gdzie nie sposób zarazem wykluczyć,
że wynik procesowych ustaleń poczynionych w tym zakresie mógłby skutkować wydaniem rozstrzygnięcia
odmiennego, niż zawarte w zaskarżonym wyroku nakazowym, dowodząc tym samym, iż rażąca obraza art. 93 § 2
KPW, jakiej dopuścił się Sąd meriti miała istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia”.
W rezultacie tego uchybienia, Sąd Najwyższy uwzględnił kasację Prokuratora Generalnego wniesioną na korzyść
obwinionej, uchylił wyrok nakazowy i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w B. do ponownego rozpoznania na
rozprawie.

Komentarz
Tło rozpoznawanej sprawy jawi bezsporne twierdzenie, że sąd meriti wydając wyrok nakazowy ewidentnie dopuścił
się rażącej obrazy dyspozycji art. 93 § 2 KPW. Z przepisu jednoznacznie wynika zakaz korzystania z wyroku
nakazowego (to jest obligatoryjna powinność sądu), jeżeli obwiniony nie przyznaje się do winy lub wyjaśnia
odmiennie od ustaleń przyjętych przez organ przeprowadzający czynności wyjaśniające, co zaistniało w niniejszej
sprawie. Sąd w chwili orzekania musiał wyłączyć myślenie, aby nie dostrzec widocznej prima facie wątpliwości
w kwestii popełnienia określonego wykroczenia przez obwinioną.

Wyrok Sądu Najwyższego z 19.6.2024 r., I KK 186/24, 








Sąd Najwyższy uchylił wyrok nakazowy i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, uzasadniając swoją decyzję rażącą obrazą art. 93 § 2 KPW. Przedstawione przypadki w publikacji pokazują znaczenie jasności okoliczności czynu i winy obwinionego przy stosowaniu postępowania nakazowego