Podstawa wykonania orzeczenia sądu ad quem

Orzeczenie sądu ad quem w sprawie uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia i umorzenia postępowania obwinionego A.Z. wskutek rażącego naruszenia prawa procesowego. Sprawa dotyczyła zarzutów wobec radcy prawnego, który wniósł kasację oraz wniosek o wstrzymanie wykonania orzeczenia. Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone orzeczenie i umorzył postępowanie, uzasadniając decyzję brakiem możliwości wykonania orzeczenia w trakcie trwania kasacji.

Tematyka: orzeczenie, sąd ad quem, kasacja, rażące naruszenie, prawo procesowe, Sąd Najwyższy, umorzenie postępowania, wstrzymanie wykonania, przedawnienie karalności, kontrola odwoławcza

O bezprzedmiotowości wniosku o wstrzymanie wykonania orzeczenia sądu ad quem świadczy już literalne
brzmienie art. 622 ust. 2 ustawy o radcach prawnych. W myśl dyspozycji przepisu orzeczenie, od którego
służy kasacja podmiotom wymienionym w art. 622 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, nie podlega wykonaniu
do czasu wniesienia kasacji lub bezskutecznego upływu terminu do jej wniesienia.
Opis stanu faktycznego
Radca prawny A.Z. został obwiniony o to, że prowadząc bieżącą obsługę prawną Zarządu Spółki:
1. zażądał od niego złożenia określonej treści oświadczenia, mimo że nie był umocowany do działania w imieniu
Zarządu Spółki i mimo, że żądanie złożenia określnej treści oświadczenia jest pozbawione podstawy prawnej,
nie podjął działań celem ustalenia osób upoważnionych do zasięgania jego opinii co do prawa i wyrażania zgody
na podejmowane czynności zawodowe;
2. nie zastosował się do § 13 załącznika do uchwały Nr 94/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z 13.6.2015
r. w sprawie Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego, który wskazuje, iż przedmiotem działalności
radcy prawnego nie może być inna działalność niż świadczenie pomocy prawnej, tj. o czyn określony w art. 64
ust. 1 ustawy z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 499; dalej: RadPrU), w zw. z art. 6, art. 7
ust. 2, art. 42 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, art. 61 ust. 2 oraz Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
Orzeczeniem Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych z 26.11.2019 r., w zakresie
punktu 1 wniosku o ukaranie, uznano radcę prawnego A.Z. winnym i wymierzono mu, na podstawie art. 64 ust. 1 i 65
ust. 1 pkt 2 RadPrU, karę nagany, a uniewinniono od pozostałych czynów objętych wnioskiem o ukaranie.
Odwołanie od powyższego orzeczenia wniósł obwiniony, zarzucając zaskarżonemu rozstrzygnięciu naruszenie art.
64 ust. 1 i art. 65 ust. 1 pkt 2 RadPrU.
Podnosząc powyższe zarzuty obwiniony wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia przez uniewinnienie.
Odwołanie wniósł również Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego, który zaskarżył powyższe rozstrzygnięcie na
niekorzyść obwinionego, zarzucając obrazę art. 64 ust. 1 RadPrU.
Podnosząc powyższy zarzut skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia do ponownego rozpoznania
sądowi I instancji.
Orzeczeniem z 9.3.2021 r. Wyższy Sąd Dyscyplinarny Krajowej Izby Radców Prawnych w W. utrzymał w mocy
zaskarżone rozstrzygnięcie w zakresie punktu 1, a w zakresie punktu 2 uchylił zaskarżone orzeczenie i sprawę
przekazał do ponownego rozpoznania Okręgowemu Sądowi Dyscyplinarnemu OIRP.
Kasację od powyższego orzeczenia wniósł obwiniony, zaskarżając je w całości, podnosząc rażącą obrazę prawa
procesowego, która mogła mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia przez naruszenie art. 433 § 2 KPK
w zw. z art. 457 § 3 KPK i art. 438 pkt 4 KPK oraz zaistnienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej przez naruszenie
art. 17 § 1 pkt 7 KPK.
Formułując powyższe zarzuty obwiniony wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania w postępowaniu pierwszoinstancyjnym lub umorzenie postępowania.
Ponadto autor kasacji wniósł na podstawie art. 532 § 1 KPK o wstrzymanie wykonania orzeczenia Wyższego Sądu
Dyscyplinarnego Krajowej Izby Radców Prawnych w W. z 9.3.2021 r. do czasu rozpoznania niniejszej kasacji.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji obwinionego, uchylił zaskarżone orzeczenie i na podstawie art. 17 § 1 pkt 6
KPK w zw. art. 741 pkt 1 RadPrU umorzył postępowanie.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego wywiedziona przez obwinionego kasacja okazała się być skuteczna, doprowadzając do
uchylenia zaskarżonego orzeczenia sądu II instancji i utrzymanego nim w mocy rozstrzygnięcia sądu meriti oraz
umorzenia postępowania wobec wystąpienia ujemnej przesłanki procesowej w postaci przedawnienia karalności
zarzucanego czynu.
Dokonując oceny wywiedzionego przez obwinionego nadzwyczajnego środka zaskarżenia należało wskazać, że
weryfikacja przebiegu postępowania odwoławczego i sposobu procedowania sądu ad quem – dokonana tak

w kontekście podnoszonych w wywiedzionym nadzwyczajnym środku zaskarżenia uchybień, jak i zakresu kontroli
kasacyjnej – prowadzi do uznania, iż w niniejszej sprawie doszło do rażącego naruszenia prawa procesowego
związanego z naruszeniem standardu kontroli odwoławczej. Należało się zgodzić z autorem kasacji, że sąd II
instancji przeprowadził kontrolę odwoławczą w sposób wadliwy, gdyż nie rozważył zarzutu zawartego w części
motywacyjnej odwołania, tj. sformułowanego przez obwinionego uchybienia w zakresie obrazy art. 7 KPK.
Należało wskazać, że obraza przepisu art. 433 § 2 KPK następuje wówczas, gdy sąd odwoławczy nie rozważy
którekolwiek zarzutu sformułowanego w środku odwoławczym, bądź gdy uczyni to w sposób odbiegający od
standardów rzetelności, a obraza przepisu art. 457 § 3 KPK będzie mieć miejsce w sytuacji, gdy w uzasadnieniu
orzeczenia sądu ad quem nie zostanie przedstawiona precyzyjna argumentacja, wyjaśniająca dlaczego
sformułowane zarzuty i wnioski odwoławcze oraz argumenty przytoczone na ich poparcie uznano za zasadne lub
niezasadne.
Analiza uzasadnienia sporządzonego przez sąd ad quem i przedstawionych w jego treści pisemnych motywów
rozstrzygnięcia prowadzi do wniosku, że sąd II instancji nie rozważył wszystkich z podnoszonych przez skarżącego
zarzutów odwoławczych, a powyższego zawartość nie przedstawia adekwatnej i wyczerpującej argumentacji, która
w co najmniej dostateczny sposób – bądź też w jakimkolwiek stopniu – uzasadniałaby przyczyny ich
nieuwzględnienia. W ocenie Sądu Najwyższego w pełni trafnie sygnalizował autor kasacji, że w pisemnych motywach
rozstrzygnięcia sądu odwoławczego nie odniesiono się w jakimkolwiek stopniu zarówno do uchybienia w zakresie
podstawy zasadniczego dla rozstrzygnięcia ustalenia, iż M.B. w momencie złożenia wniosku o przeglądanie
dokumentów i ksiąg Spółki pełnił funkcję członka zarządu, jak i podnoszonej w treści odwołania zarzutu dotyczącego
powagi rzeczy osądzonej i nie umotywowano w klarowny sposób powodów uznania ich za niezasadne. Zauważyć
przy tym należy, że choć we właściwie sformułowanym środku odwoławczym zarzuty powinny znaleźć się w petitum
skargi, to granice rozpoznania sprawy w postępowaniu odwoławczym wyznacza treść całego odwołania. Nie oznacza
to zatem, że zarzuty podniesione w uzasadnieniu odwołania nie podlegają rozpoznaniu i że nie ma do nich
zastosowania reguła wyrażona w przepisie art. 457 § 3 KPK (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 6.2.2007 r., III KK
316/06,
). Trudno również uznać za rozważenie zarzutu, jak tego wymaga art. 433 § 2 KPK zbycie go
oznaczeniem w formularzu uzasadnienia jako niezasadny i lakonicznymi, ogólnikowymi i niepozostawiającymi
w relacji z istotą podnoszonych uchybień rozważaniami w zakresie wykładni przepisów Kodeksu Etyki Radcy
prawnego bez podawania – wbrew treści art. 457 § 3 KPK – zasadniczo jakiejkolwiek argumentacji. Podkreślić
należy, że sporządzanie uzasadnienia na formularzu w żaden sposób nie zwalnia sądu odwoławczego od obowiązku
rozważenia wszystkich wniosków i zarzutów podniesionych w środku odwoławczym, a jedynie zezwala na zwięzłe
przedstawienie swojego stanowiska.
Przytoczone okoliczności wskazują zatem, że postępowanie przed sądem II instancji obarczone było błędami,
a kontrola odwoławcza nie miała charakteru kontroli rzetelnej, która odpowiadałaby standardom określonym przez
przepisy art. 433 § 2 KPK i art. 457 § 3 KPK. Z tych względów Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że na etapie
postępowania odwoławczego doszło do rażącej obrazy wskazanych przepisów proceduralnych.
Sąd Najwyższy nie mógł jednakże przekazać tej sprawy do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym
z uwagi na wystąpienie ujemnej przesłanki procesowej w postaci przedawnienia karalności. Zgodnie z art. 70 ust. 2
RadPrU w razie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przed upływem terminu, o którym mowa w ust. 1,
karalność przewinienia dyscyplinarnego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło pięć lat, a w przypadkach
przewidzianych w art. 11 ust. 2 RadPrU – trzy lata. Zważając zatem na datę czynu obwinionego, dokonując prostego
zestawienia dat w kontekście uprzednio powołanego terminu przedawnienia, Sąd Najwyższy na mocy art. 17 § 1 pkt
6 KPK w zw. z art. 741 pkt 1 RadPrU umorzył postępowanie w sprawie.

Komentarz
Uzupełniając słuszną w rzeczy samej tezę wyroku warto wskazać, że treść ujętego w niej przepisu jest jednoznaczny.
Wynika z niego wprost, że ustawodawca sam zdecydował o wstrzymaniu wykonania prawomocnego orzeczenia,
które zostało zaskarżone kasacją, przyjmując odmienne rozwiązanie niż w procedurze karnej, gdzie takową decyzję
pozostawiono pod rozwagę sądu kasacyjnego. Mając zatem na uwadze, że rozwiązanie zawarte w ustawie
korporacyjnej przesądza o braku możliwości wykonania orzeczenia do czasu rozpoznania kasacji, wniosek
o wstrzymanie wykonania orzeczenia jawi się jako bezprzedmiotowy.

Wyrok Sądu Najwyższego z 10.7.2024 r., II ZK 21/22,

Wyrok Sądu Najwyższego potwierdził skuteczność kasacji obwinionego, uznając rażące naruszenie prawa procesowego przez sąd II instancji. Decyzja o uchyleniu orzeczenia i umorzeniu postępowania wynikała z przedawnienia karalności oraz standardów kontroli odwoławczej. Wniosek o wstrzymanie wykonania orzeczenia okazał się bezprzedmiotowy, zgodnie z przepisami ustawy o radcach prawnych.