Środki inwestowane w nieruchomości niewydatkowane na cel statutowy fundacji

Fundacja zakupiła nieruchomości rzekomo na cele statutowe, ale nie podjęła działań na ich budowę. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że przeznaczenie środków na cele inne niż statutowe podlega opodatkowaniu. Fundacja wydatkowała dochody na nieruchomości, nie związane z celami statutowymi, co skutkowało koniecznością zapłaty podatku dochodowego. Sprawa dotyczy m.in. nabycia gruntów i lokalu w celu bezpiecznej lokaty środków.

Tematyka: Fundacja, nieruchomości, cel statutowy, podatek dochodowy, postępowanie kontrolne, środki finansowe, inwestycje, decyzje inwestycyjne, NSA, WSA

Fundacja, która zakupiła nieruchomości rzekomo na cele statutowe, jednak przez kilka lat nie podejmuje
żadnych działań na rzecz budowy ośrodków pomocy potrzebującym, musi się liczyć z obowiązkiem zapłaty
podatku od kwot dochodów przeznaczonych na cele inne niż statutowe. Zwolnienie z podatku nie może być
uzasadnione, jeśli po wszczęciu postępowania kontrolnego, Fundacja rozpoczyna działania na rzecz
przeznaczenia nieruchomości na cele statutowe – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
W zeznaniu CIT-8 o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w 2008 r. Fundacja P. wykazała przychody
w wysokości ponad 2,3 mln zł, koszty uzyskania przychodów w wysokości ponad 1,5 mln, dochód wolny od podatku
w wysokości 767 tys. zł oraz podstawę opodatkowania i należny podatek równy 0 zł. Celami statutowymi Fundacji są
m.in.: organizowanie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych i niewidomych, zakup sprzętu umożliwiającego
poruszanie się osób niepełnosprawnych oraz sprzętu pomocnego w edukacji niewidomych, zorganizowanie
aktywnego wypoczynku osób ociemniałych i niepełnosprawnych, współpraca z innymi formacjami, mającymi za cel
pomoc ludziom niewidomym i niepełnosprawnym.
W wyniku przeprowadzonego postępowania kontrolnego stwierdzone zostały nieprawidłowości. Dyrektor Urzędu
Kontroli Skarbowej w G. ustalił, że Fundacja P. wydatkowała dochody z lat poprzednich w wysokości ponad 1,6 mln
zł na inne cele, niż określone w art. 17 ust. 1b ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.
jedn.: Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; dalej jako: PDOPrU), tj. na nabycie nieruchomości gruntowych. Jak wskazano,
Fundacja P. nabyła nieruchomości gruntowe oraz nieruchomość lokalową w celu bezpiecznej lokaty środków
własnych oraz przeznaczenia jednej lub kilku z nich na działalność statutową. W trakcie postępowania w 2012 r.
podatniczka wskazała ponadto na potrzebę gromadzenia znacznych środków, gdyż planowana jest budowa
własnego ośrodka rehabilitacyjnego. W wyjaśnieniach Fundacji P. jako przyczyny nabycia nieruchomości zostały
także wskazane zawirowania na rynkach finansowych, zakup nieruchomości uznano za najbezpieczniejszy sposób
lokaty posiadanych środków i zabezpieczenia ich przed inflacją.
W związku z tym określono Fundacji P. kwoty podatku dochodowego od osób prawnych należnego od dochodów
wydatkowanych w dwóch miesiącach roku podatkowego na inne cele, niż określone w art. 17 ust. 1b PDOPrU,
w wysokości 76 tys. zł i 282 tys. zł. Artykuł 17 ust. 1e PDOPrU zawiera bowiem enumeratywne i wyczerpujące
wyliczenie dopuszczalnych sposobów lokowania środków fundacji, które pozwalają na zachowanie uprawnienia do
zwolnienia dochodu z jego opodatkowania. Z tego też względu dochody Fundacji P. przeznaczone na nabycie
nieruchomości gruntowych i nieruchomości lokalowej, które nie zostały w żaden sposób wykorzystane
(zagospodarowane) na cele statutowe, a które miały charakter lokowania środków finansowych Fundacji, nie mogą
skorzystać ze zwolnienia określonego w art. 17 ust. 1 pkt 4 PDOPrU. Dyrektor Izby Skarbowej w G. utrzymał w mocy
rozstrzygnięcie organu I instancji. Jak wskazano, Fundacja P. nabyła nieruchomości gruntowe oraz nieruchomość
lokalową twierdząc, że nieruchomości zostały nabyte w celu bezpiecznej lokaty środków własnych oraz w celu
przeznaczenia jednej lub kilku z nich na działalność statutową. Organ uznał, że przyjęty sposób lokowania dochodu
polegający na zakupie nieruchomości celem lokaty kapitału, nie stanowił lokowania dochodów, o których mowa w art.
17 ust. 1e PDOPrU. Jedna z nieruchomości była wynajmowana, inną zaś Fundacja P. przez pół roku oferowała na
sprzedaż. Dla celów zwolnienia z opodatkowania dochodu przeznaczonego na cele statutowe ustawodawca w art.
17b ust. 1 PDOPrU określił wymóg bezpośredniego związku pomiędzy nabyciem przez podatników środków trwałych
a celami statutowymi, którym takie środki trwałe miały służyć. W ocenie Dyrektora Izby Skarbowej w G. taki
bezpośredni związek pomiędzy nabyciem przez Fundację nieruchomości gruntowych i nieruchomości lokalowej, a jej
celami statutowymi nie istniał w sytuacji, gdy nie podjęto żadnych działań, aby wykorzystać te nieruchomości na cele
statutowe. Działania takie, zmierzające w kierunku wydania przez Urząd Miasta G. dla nieruchomości gruntowych
decyzji o warunkach zabudowy dla budowy domów spokojnej starości dla osób niepełnosprawnych podjęto dopiero
po otrzymaniu protokołu z kontroli podatkowej. Fundacja nie posiada także wystarczających środków finansowych na
realizację budowy tych budynków dla osób niepełnosprawnych. W związku z powyższym nie wiadomo czy w ogóle,
konkretnie kiedy, na jaki cel i w jakim zakresie zostaną wykorzystane te nieruchomości.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił skargę. Podatniczka nie podejmowała żadnych działań
prawnych w celu umożliwienia realizacji celów statutowych na zakupionych w 2008 r. nieruchomościach gruntowych.
Protokół kontroli został doręczony stronie w 2012 r. i dopiero wówczas Fundacja P. złożyła wniosek o wydanie
decyzji o warunkach zabudowy. Wskazane zamiary inwestycyjne: budowa hospicjum, budowa domu pogodnej
starości dla osób niepełnosprawnych nie odpowiadały wcześniejszym decyzjom ustalającym warunki zabudowy:
budowa budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Decyzje takie uzyskały osoby trzecie związane z fundacją,
a następnie fundacja wystąpiła o przeniesienie uprawnień inwestycyjnych na swoją rzecz. W sprawie nie zostało

przedstawione żadne konkretne zamierzenie projektowe i sposób finansowania działań statutowych na zakupionych
działkach. Sąd podkreślił, że w sytuacji gdy strona zamierza skorzystać z unormowania o charakterze wyjątkowym,
skutkującym zwolnieniem od podatku, winna dochować szczególnej staranności podejmowania działań
uzasadniających wydatek jako pozostający w bezpośrednim związku przyczynowym z celami statutowymi.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną podkreślając, że projekt architektoniczny budowy
ośrodków został przedstawiony przy piśmie procesowym kilka miesięcy po zakończeniu kontroli.
Potwierdzeniem zamiaru dokonania zakupu w celach statutowych nie może być później sporządzony
dokument pozostający w sprzeczności z zebranym w sprawie materiałem, w szczególności z wyjaśnieniami
Prezesa Fundacji P. złożonymi w początkowej fazie postępowania administracyjnego. W ocenie NSA, organy
dokonały prawidłowej oceny całego zebranego w sprawie materiału, a przedłożony na etapie postępowania
sądowoadministracyjnego dokument nie podważa tej oceny.
Wyrok NSA z 29.12.2016 r., II FSK 3588/14

Wynik postępowania kontrolnego wskazał na nieprawidłowości w działaniach Fundacji. Brak związku między nabyciem nieruchomości a celami statutowymi skutkował koniecznością opodatkowania środków przeznaczonych na inne cele. Sąd podkreślił brak konkretnej koncepcji wykorzystania nieruchomości na cele statutowe. Decyzje inwestycyjne nie zgadzały się z warunkami zabudowy, co skutkowało odrzuceniem skargi przez Wojewódzki Sąd Administracyjny.