Brak legitymacji rodzica, którego dziecko nie było uczniem gimnazjum do zaskarżenia uchwały o likwidacji tej szkoły

Naczelny Sąd Administracyjny analizując sytuację, stwierdził brak podstaw do przyjęcia, że interes prawny rodzica dziecka, które nie było uczniem likwidowanego gimnazjum, został faktycznie naruszony. Postanowiono, że stopniowa likwidacja szkoły nie stanowi naruszenia prawa. Skargę na uchwałę wniosła Małgorzata W., argumentując, że decyzja godzi w jej interes prawny związany z edukacją dziecka.

Tematyka: likwidacja szkoły, interes prawny, skarga administracyjna, obowiązek szkolny, Naczelny Sąd Administracyjny

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, brak jest podstaw do przyjęcia, że interes prawny rodzica
dziecka, które w momencie wejścia w życie uchwały o likwidacji gimnazjum, jak też wniesienia skargi do
sądu administracyjnego, nie było uczniem likwidowanej szkoły, został faktycznie naruszony. Wykazanie
potencjalnego naruszenia interesu prawnego na przyszłość nie jest wystarczające w świetle art. 101 ust. 1
ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym.
Rada Gminy Z. podjęła uchwałę w sprawie likwidacji Publicznego Gimnazjum w K. Zdecydowano, że stopniowa
likwidacja rozpocznie się od 1.9.2015 r. Począwszy od roku szkolnego 2015/2016 będzie dokonywany nabór do klas
pierwszych, przy czym Gmina Z. zapewni uczniom, z obwodu objętego likwidacją Publicznego Gimnazjum w K.,
możliwość nauki w Publicznym Gimnazjum w Z. Małgorzata W. wniosła skargę na tę uchwałę twierdząc, że godzi ona
w jej interes prawny, ponieważ jej dziecko miało rozpocząć w likwidowanej szkole naukę w roku szkolnym 2015/2016
jako uczeń pierwszej klasy. Na skutek zaprzestania naboru uczniów uniemożliwiono skarżącej wywiązanie się
z obowiązku, wynikającego z art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy z 7.9.1991 r. o systemie oświaty (t. jedn.: Dz.U. z 2015 r.
poz. 2156; dalej jako: OświatU) i pozbawiono uprawnień wynikających z art. 20 ust. 5 OświatU, gdyż uwzględniając
tę uchwałę odmówiono przyjęcia z urzędu jej dziecka do klasy pierwszej Publicznego Gimnazjum w K.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach stwierdził, że zaskarżona uchwała została wydana z naruszeniem
prawa. Sąd uznał, że skarżąca, jako rodzic ucznia, który na skutek tej sukcesywnej likwidacji i powiązanej z nią
zmiany granic obwodu tej szkoły dla uczniów klas pierwszych, nie mógł rozpocząć nauki w tej szkole, ma interes
prawny w zaskarżeniu uchwały likwidującej to gimnazjum. Pozbawienie Adama W. prawa wybrania Publicznego
Gimnazjum w K. oznacza również, że interes prawny skarżącej został naruszony w sposób, o jakim mowa w art. 101
ust. 1 SamGminU.
Sąd I instancji wskazał, że przewidziane do sukcesywnej likwidacji Publiczne Gimnazjum w K. wchodzi w skład
zespołu Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w K. utworzonego uchwałą Rady Gminy Z. Przed podjęciem uchwały
likwidacyjnej, Rada Gminy Z. nie rozwiązała utworzonego przez siebie zespołu szkół. To zaniechanie powoduje, że
zaskarżona likwidacja była niedopuszczalna. Nie można bowiem zlikwidować szkoły, która nie jest odrębną jednostką
organizacyjną, lecz częścią zespołu szkół w tym sensie, że likwidację tę musi poprzedzać wyłączenie szkoły
z zespołu na podstawie art. 62 ust. 5 OświatU. Przekształcenie musi nastąpić wcześniej, przed podjęciem uchwały
o likwidacji szkoły.
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok i odrzucił skargę. Stosownie do art. 101 ust. 1 SamGminU
każdy, którego interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ
gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może – po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia –
zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego. Poza sporem jest, że skarżąca bezskutecznie
wezwała organ stanowiący gminy do usunięcia naruszenia prawa, oraz okoliczność, iż skarga została wniesiona
w terminie, zaś zaskarżona uchwała jest uchwałą z zakresu administracji publicznej. Skarga wnoszona w trybie
określonym w art. 101 ust. 1 SamGminU nie ma charakteru actio popularis, zatem do jej wniesienia nie legitymuje ani
sprzeczność z prawem zaskarżonej uchwały, ani też stan zagrożenia naruszenia interesu prawnego lub uprawnienia
(zob. wyrok NSA z 1.3.2005 r., OSK 1437/04,
). Skargę na uchwałę (zarządzenie) organu gminy może wnieść
tylko ten, kto zgodnie z normą prawa materialnego ma interes prawny lub uprawnienie. Wnoszący skargę w trybie art.
101 ust. 1 SamGminU musi wykazać, że istnieje związek pomiędzy jego prawnie gwarantowaną sytuacją,
a zaskarżoną uchwałą, polegający na tym, że uchwała narusza jego interes prawny lub uprawnienia. NSA podkreślił,
że interes prawny powinien być aktualny i realny, osobisty (własny, indywidualny) oraz dotyczyć bezpośrednio sfery
prawnej określonego podmiotu. Naruszenie interesu prawnego podmiotu składającego skargę musi cechować się
bezpośredniością, aktualnością i realnością. Naruszenie interesu konkretnej osoby ma polegać na stworzeniu
realnego zagrożenia, istniejącego już w chwili wejścia w życie uchwały, a jeżeli nie zostanie zniwelowane na skutek
wezwania do usunięcia naruszenia prawa, w dacie wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Naruszenie to nie
może polegać na tym, że w przyszłości uchwała mogłaby wywołać skutki bliżej nieokreślone, czyli stwarzać
zagrożenie wystąpienia naruszenia w przyszłości (zob. wyrok NSA z 22.7.2008 r., I OSK 277/08,
).
Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 1 OświatU rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi szkolnemu są obowiązani do
dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły. Z kolei art. 20a ust. 5 OświatU stanowi, że do
klasy pierwszej publicznej szkoły podstawowej i do klasy pierwszej publicznego gimnazjum, którym ustalono obwód,
dzieci i młodzież zamieszkałe w tym obwodzie przyjmuje się z urzędu. Natomiast w myśl art. 20e ust. 1 OświatU do
klasy pierwszej publicznej szkoły podstawowej oraz do klasy pierwszej publicznego gimnazjum, którym ustalono

obwód, przyjmuje się na podstawie zgłoszenia rodziców dzieci i młodzież zamieszkałe w tym obwodzie. Adam W.
w momencie wydania zaskarżonej uchwały, jak też w dniu wniesienia skargi zamieszkiwał w miejscowości K. Rada
Gminy Z. zmieniła uchwałę w sprawie ustalenia planu sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjów
prowadzonych przez Gminę Z. oraz granic ich obwodów w ten sposób, że miejscowość K. znalazła się w granicach
obwodu Publicznego Gimnazjum w Z. Gmina zapewniła uczniom zamieszkującym w miejscowościach oddalonych od
Z. bezpłatny dojazd środkami komunikacji publicznej lub transportem gminnym. W dniu podjęcia uchwały syn
skarżącej uczęszczał do szkoły podstawowej, natomiast od 1.9.2015 r. a zatem jeszcze przed wystosowaniem przez
skarżącą wezwania Rady Gminy Z. do usunięcia naruszenia prawa, został uczniem klasy pierwszej Publicznego
Gimnazjum w T.
W ocenie NSA interes prawny skarżącej w zakresie wskazanym w skardze nie został naruszony uchwaleniem
przez Radę Gminy Z. zaskarżonej uchwały. Skarżąca, wbrew twierdzeniom, mogła bowiem zadośćuczynić
obowiązkowi wynikającemu z art. 18 ust. 1 pkt 1 OświatU, czyli obowiązkowi zgłoszenia dziecka do szkoły
i obowiązek ten skutecznie wykonała. Zaskarżona uchwała nie narusza również interesu prawnego
skarżącego w zakresie prawa wynikającego z art. 20a ust. 5 i art. 20e ust. 1 OświatU, gdyż po wydaniu przez
Radę Gminy Z. spornej uchwały dzieci zamieszkałe w miejscowości K. zostały przydzielone do obwodu
Publicznego Gimnazjum w Z., a zatem skarżąca miała możliwość zgłoszenia dziecka do tej placówki i jej
dziecko zostałoby tam przyjęte. Nie zaistniała sytuacja, w której jej miejsce zamieszkania pozostawało poza
granicami obwodu jakiegokolwiek publicznego gimnazjum. Syn skarżącej w momencie wydania zaskarżonej
uchwały, jak też w momencie wniesienia skargi do WSA w Kielcach nie był uczniem likwidowanej placówki
oświatowej. Stąd też zarzut naruszenia przez Radę Gminy Z. interesu prawnego skarżącej nie znajduje
uzasadnienia, gdyż nie ma wpływu na realizację obowiązku szkolnego przez jej syna.
Wyrok NSA z 5.1.2017 r., I OSK 2298/16

Naczelny Sąd Administracyjny ostatecznie uchylił skargę, uzasadniając, że interes prawny skarżącej nie został naruszony w związku z likwidacją szkoły. Skargująca spełniła obowiązki związane z zapisaniem dziecka do placówki. Decyzja Rady Gminy Z. nie uniemożliwiła synowi skarżącej rozpoczęcia nauki w innym gimnazjum, co wyklucza naruszenie jej interesu prawnego.