Ocena okresowa pracownika

Sąd Najwyższy rozpatrzył odwołanie od oceny okresowej pracownika korpusu służby cywilnej. Sąd podtrzymał, że sąd pracy nie ma prawa podwyższać pozytywnej oceny kwalifikacyjnej pracownika. Wyrok SN z 19.1.2017 r. dotyczył zmiany oceny okresowej na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku SO w Ł. z 1.10.2015 r.

Tematyka: ocena okresowa, pracownik, korpus służby cywilnej, Sąd Najwyższy, SN, odwołanie, apelacja, skarga kasacyjna, wyrok, koszty postępowania

Sąd Najwyższy rozpatrzył odwołanie od oceny okresowej pracownika korpusu służby cywilnej. Sąd podtrzymał, że sąd pracy nie ma prawa podwyższać pozytywnej oceny kwalifikacyjnej pracownika. Wyrok SN z 19.1.2017 r. dotyczył zmiany oceny okresowej na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku SO w Ł. z 1.10.2015 r.

Sąd rozpatrujący odwołanie od oceny okresowej nie jest uprawniony do podwyższenia pozytywnej oceny
kwalifikacyjnej.
Wyrok SN z 19.1.2017 r., I PK 48/16
Przewodniczący Prezes SN Józef Iwulski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Piotr Prusinowski, Małgorzata
Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych 19.1.2017 r. sprawy z powództwa Rafała S. przeciwko I. w Ł. o odwołanie od oceny okresowej
pracownika korpusu służby cywilnej na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku SO w Ł.
z 1.10.2015 r. […]; uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 3 oraz oddala apelację powoda i zasądza od
powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego
i kasacyjnego.

Uzasadnienie
Wyrokiem z 26.5.2015 r. SR w Ł. oddalił powództwo Rafała S. przeciwko I. w Ł. o zmianę oceny okresowej członka
korpusu służby cywilnej i orzekł o kosztach procesu.
Sąd I instancji ustalił, że powód z dniem 5.1.2004 r. został zatrudniony w Urzędzie w Ł., gdzie od 1.5.2011 r. piastuje
stanowisko starszego inspektora. Powód 1.12.2011 r. uzyskał status mianowanego urzędnika służby cywilnej. Z racji
zatrudnienia w korpusie służby cywilnej powód podlegał okresowemu opiniowaniu służbowemu. Przełożony
5.11.2013 r. wystawił powodowi następujące oceny cząstkowe:
1) znacznie powyżej oczekiwań (pięć punktów) – w odniesieniu do kryterium „wiedza specjalistyczna i umiejętność jej
wykorzystania”;
2) powyżej oczekiwań (po cztery punkty) – w odniesieniu do kryteriów „umiejętności analityczne” oraz
„samodzielność i inicjatywa” oraz
3) na poziomie oczekiwań (po trzy punkty) – w odniesieniu do pozostałych kryteriów ocennych.
Średnia ze wszystkich ocen cząstkowych ukształtowała się na poziomie 3, 44 punktu, w związku z czym powód
otrzymał łączną ocenę pracy „na poziomie oczekiwań”. Od tej oceny powód 12.11.2013 r. złożył do Naczelnika
Urzędu w Ł. sprzeciw, który nie został uwzględniony, o czym Naczelnik zawiadomił urzędnika decyzją z 25.11.2013 r.
Przy takich ustaleniach faktycznych sąd I instancji doszedł do przekonania, że powództwo nie zasługuje na
uwzględnienie, bo urzędnik (powód) niezasadnie kwestionował jedynie merytoryczny aspekt oceny okresowej, nie
zgłaszając żadnych zastrzeżeń formalnych odnośnie do trybu jej wystawienia. Według sądu I instancji prawidłowość
oceny okresowej członka korpusu służby cywilnej podlega merytorycznej kontroli sądu pracy. Jednak po dokonaniu
drobiazgowej analizy poszczególnych elementów składowych oceny okresowej sąd doszedł do wniosku, że powód
wykonywał wszystkie zadania służbowe (po uśrednieniu) z oceną „dobrą”, a to oznacza, że pracodawca wyraził
aprobatę dla jakości pracy świadczonej przez niego. Skoro więc wyniki oceny okresowej były zgodne
z oczekiwaniami pracodawcy odnośnie do sposobu wykonywania zadań służbowych przez powoda, to wobec niego
nie zostały zastosowane żadne środki dyscyplinujące. Powód nie zdołał wykazać, że ocena okresowa zawiera braki
w warstwie merytorycznej, wobec czego sąd nie mógł jej zmienić na „lepszą”, chociaż takie żądanie sformułowano
w pozwie.
Od tego orzeczenia powód wniósł apelację. Wyrokiem z 1.10.2015 r. SO w Ł.:
1) częściowo zmienił rozstrzygnięcie zawarte w punkcie pierwszym sentencji wyroku sądu I instancji odnośnie do
wystawionej powodowi oceny cząstkowej w zakresie kryterium „umiejętność współpracy” z oceny „na poziomie
oczekiwań (trzy punkty)” na ocenę „powyżej oczekiwań (cztery punkty)”;
2) oddalił apelację w pozostałym zakresie oraz
3) orzekł o kosztach postępowania odwoławczego.
Sąd II instancji w zdecydowanej mierze podzielił ustalenia faktyczne sądu I instancji i przyjął je za własne, jak również
podtrzymał argumentację prawną tego sądu wyrażoną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Według sądu
odwoławczego, w świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie należało jednak zmienić wystawioną
powodowi ocenę cząstkową w zakresie kryterium „umiejętność współpracy”, przez jej podwyższenie o 1 punkt.



Zdaniem sądu II instancji, ocena okresowa w tej części była nieprawidłowa (zaniżona), ponieważ powód we
wzajemnych relacjach ze współpracownikami dał się poznać jako osoba wyjątkowo zaangażowana. W ramach
aktywnej współpracy powód nigdy nie odmawiał pomocy, posiadał umiejętności budowania kontaktu z innymi
osobami, aktywnie słuchał innych i swoją postawą potrafił wzbudzić zaufanie. W odniesieniu do pozostałych kryteriów
ocennych sąd II instancji nie dopatrzył się przesłanek zmiany zaskarżonego orzeczenia, bo w tym względzie
zachowaniu powoda nie można było przypisać cechy „szczególnego zaangażowania”, a powód nie wykazał się
nadprzeciętnymi umiejętnościami na poziomie „powyżej oczekiwań”.
Od wyroku sądu II instancji – w części zmieniającej orzeczenie sądu I instancji (to jest w zakresie punktu 1 sentencji)
– pozwana I. wniosła skargę kasacyjną, w której zarzuciła naruszenie:
1) art. 328 § 2 KPC przez niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku w zakresie dokonania zmiany oceny okresowej
członka korpusu służby cywilnej i nieprzytoczenie przepisów prawa materialnego, na których oparto rozstrzygnięcie;
2) art. 83 ust. 3 i 4 w zw. z art. 83 ust. 1 i 5 ustawy z 21.11.2008 r. o służbie cywilnej (obecnie t.jedn.: Dz.U. z 2016 r.
poz. 1345 ze zm., dalej jako: SłużbaCywU) przez przyjęcie, że „sąd rozpoznając odwołanie członka korpusu służby
cywilnej od oceny okresowej, ma prawo tę ocenę zmienić w sytuacji, gdy w opinii skarżącego sądowa kontrola oceny
okresowej członka korpusu służby cywilnej sprawowana na mocy art. 83 ust. 5 SłużbaCywU ograniczona jest do
utrzymania zaskarżonej oceny w mocy (czyli do oddalenia powództwa w przedmiocie odwołania od oceny okresowej)
albo do jej uchylenia (w całości lub części) nie obejmuje zaś uprawnienia do zmiany zaskarżonej oceny okresowej”;
3) art. 81 i 82 SłużbaCywU w zw. z § 11 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 oraz ust. 2 i 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
z 8.5.2009 r. w sprawie warunków i sposobu przeprowadzania ocen okresowych członków korpusu służby cywilnej
(Dz.U. Nr 74, poz. 633) przez przyjęcie, że ocena okresowa powoda była nieprawidłowa w zakresie kryterium
„umiejętność współpracy” i przez zmianę oceny okresowej w tej części, podczas gdy strona pozwana zachowała
właściwy tryb opiniowania służbowego, a sąd w sposób nieuprawniony wykroczył poza weryfikację prawidłowości
oceny pod względem formalnoprawnym. Według skarżącej I. sąd II instancji przez wydanie orzeczenia o częściowej
zmianie oceny okresowej wystawionej powodowi „wkroczył w kompetencje ocenne przyznane wyłącznie
pracodawcy”. Tymczasem w sprawie z odwołania członka korpusu służby cywilnej od oceny okresowej sąd
powszechny nie może zastępować pracodawcy w sporządzaniu takiej oceny. W razie stwierdzenia ewentualnych
nieprawidłowości przy jej sporządzaniu, zwłaszcza po ustaleniu, że ocena nie została dokonana na podstawie
obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów, sąd nie zmienia oceny okresowej, a jedynie działa kasatoryjnie (uchyla
ocenę), co obliguje pracodawcę do ponownego sporządzenia oceny okresowej. Strona pozwana wniosła o uchylenie
wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sądowi II instancji sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie
o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i orzeczenie co do istoty sprawy przez „oddalenie apelacji powoda również
w zakresie wskazanym w punkcie 1 zaskarżonego wyroku”, a także o zasądzenie od powoda kosztów procesu.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną powód w pierwszej kolejności wniósł o odrzucenie skargi z powodu
nieoznaczenia w niej wartości przedmiotu zaskarżenia, a w razie przyjęcia skargi do rozpoznania – o jej oddalenie
w całości, a ponadto o zasądzenie od strony pozwanej zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:
W pierwszej kolejności – w związku z przedstawionym w odpowiedzi na skargę kasacyjną wnioskiem o odrzucenie
skargi z tej racji, że strona pozwana nie oznaczyła w niej wartości przedmiotu zaskarżenia – należy rozważyć
dopuszczalność skargi kasacyjnej. Zgodnie z art. 3982 § 1 zdanie pierwsze KPC skarga kasacyjna jest
niedopuszczalna w sprawach z zakresu prawa pracy o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia
jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Z tego przepisu wynika, że w przypadku spraw o prawa majątkowe
o dopuszczalności skargi kasacyjnej decyduje wartość przedmiotu zaskarżenia. Takiego ograniczenia nie ma
w sprawach cywilnych o charakterze niemajątkowym. Gdyby więc uznać rozpoznawaną sprawę za sprawę o prawo
majątkowe, to w skardze kasacyjnej pozwana I. powinna oznaczyć wartość przedmiotu zaskarżenia, względnie
zostać wezwana o takie oznaczenie przez przewodniczącego w sądzie II instancji pod rygorem odrzucenia tego
środka zaskarżenia (art. 3986 § 2 KPC). W dotychczasowym orzecznictwie SN charakter sprawy zainicjowanej
odwołaniem członka korpusu służby cywilnej od oceny okresowej nie był postrzegany jednolicie (por. przykładowo
wyrok z 30.10.2013 r., II PK 32/13, OSNP Nr 9/2014, poz. 128 oraz uzasadnienie uchwały z 18.11.2014 r., II PZP
2/14, OSNP Nr 9/2015, poz. 117). Jednak SN w składzie rozpoznającym niniejszą skargę przychyla się do
stanowiska zaprezentowanego w późniejszym wyroku z 3.11.2015 r. (III PK 85/14, 
), w którym stwierdzono, że
sprawa z odwołania od oceny okresowej członka korpusu służby cywilnej jest sprawą o charakterze niemajątkowym.
Uzasadnieniem tej tezy jest założenie, że odwołanie od oceny okresowej członka korpusu służby cywilnej, w którym
zgłoszono roszczenie „o zmianę oceny okresowej” (względnie „o nakazanie pracodawcy zmiany oceny okresowej”)
jest wywodzone ze stosunku pracy, który jest niewątpliwie stosunkiem prawnym o charakterze majątkowym.
Jednakże takie roszczenie (o zmianę, uchylenie oceny okresowej) nie przekłada się w sposób bezpośredni na
ochronę wynikających ze stosunku pracy ekonomicznych interesów pracownika, a orzeczenie wydane w tej sprawie
nie ma bezpośredniego wpływu na realizację jego interesów majątkowych. W szczególności rozstrzygnięcie „o
zmianie oceny okresowej” (względnie „o nakazaniu dokonania zmiany oceny okresowej” czy o jej uchyleniu) nie ma



bezpośredniego wpływu na wysokość należnego wynagrodzenia za pracę ani na prawo do innych świadczeń ze
stosunku pracy, a na prawa majątkowe pracownika może mieć tylko pośredni wpływ (w przyszłości i w związku
z innymi zdarzeniami prawnymi). Wobec powyższego należy przyjąć, że w rozpoznawanej sprawie – z uwagi na jej
niemajątkowy charakter – pozwana I. nie miała obowiązku oznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia, a więc –
wbrew zarzutom powoda – nie zachodzą podstawy do odrzucenia skargi kasacyjnej.
Odnośnie zaś do istoty sporu, to zarzut obrazy prawa procesowego (art. 328 § 2 KPC) należy uznać za pozbawiony
racji, skoro sąd II instancji w pisemnych motywach swego rozstrzygnięcia przedstawił argumentację, dlaczego – jego
zdaniem – ocena cząstkowa, wystawiona powodowi w zakresie kryterium „umiejętność współpracy”, jest
nieprawidłowa (została niesłusznie zaniżona), co powoduje konieczność jej zmiany na ocenę lepszą („powyżej
oczekiwań”). Zaskarżone orzeczenie bez wątpienia poddaje się kontroli kasacyjnej. Natomiast ocena w zakresie
tego, czy taka zmiana była właściwa, podlega weryfikacji w ramach kasacyjnej podstawy naruszenia prawa
materialnego (art. 3983 § 1 pkt 1 KPC). Ta podstawa, skonkretyzowana powołaniem się na zarzuty naruszenia art. 83
ust. 3 i 4 w zw. z art. 83 ust. 1 i 5 oraz art. 81 i 82 SłużbaCywU w zw. z § 11 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 oraz ust. 2 i 3
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 8.5.2009 r., jest uzasadniona.
W aktualnej judykaturze nie wzbudza wątpliwości zakres kognicji sądu powszechnego (sądu pracy) rozpoznającego
sprawę z odwołania od oceny okresowej członka korpusu służby cywilnej. W tym przedmiocie należy przywołać
uchwałę z 27.1.2016 r. (III PZP 10/15, OSNPNr 7/2016, poz. 81), w której SN, dokonując podsumowania
dotychczasowego dorobku orzeczniczego (wyroki z 17.6.2014 r., II PK 246/13, OSNP Nr 12/2015, poz. 159;
z 25.8.2015 r., II PK 223/14, 
 i z 3.11.2015 r, III PK 85/14, 
), przedstawił wykładnię, że w takiej sprawie
sąd jest uprawniony wyłącznie do kontroli zachowania trybu dokonania oceny oraz uzasadnienia negatywnych ocen
cząstkowych (na poziomie „poniżej oczekiwań” i „znacznie poniżej oczekiwań”) pod kątem prawdziwości podanych
okoliczności faktycznych oraz zastosowania obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów (art. 94 pkt 9 KP). W związku
z tym w razie uwzględnienia powództwa pracownika sąd nie zmienia oceny okresowej (nie orzeka reformatoryjnie),
ale uchyla ją w całości lub części (orzeka kasatoryjnie), co zobowiązuje pracodawcę do jej ponownego dokonania.
Z kolei uchylenie przez sąd negatywnej oceny okresowej (cząstkowej) jest dopuszczalne jedynie w przypadku
naruszeń mających istotny wpływ na ostateczny wynik oceny łącznej. Inaczej mówiąc, sąd rozpatrujący odwołanie od
oceny okresowej nie jest uprawniony do podwyższenia pozytywnej oceny kwalifikacyjnej („na poziomie oczekiwań”)
na „jeszcze lepszą” ocenę pozytywną („powyżej oczekiwań”). Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą
skargę podziela to stanowisko w całej rozciągłości.
Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy, należy stwierdzić, że wyrok sądu II instancji w zakresie
objętym skargą kasacyjną jest wadliwy, ponieważ jego skutkiem jest zmiana jednego z elementów składowych oceny
okresowej wystawionej powodowi przez opiniującego przełożonego. Skoro sąd odwoławczy w odniesieniu do
kryterium „umiejętności współpracy” podwyższył ocenę cząstkową z pozytywnej („na poziomie oczekiwań”) na
„jeszcze bardziej pozytywną” („powyżej oczekiwań”), to skarga kasacyjna strony pozwanej powołuje się w tym
zakresie na usprawiedliwione podstawy naruszenia prawa materialnego. Z tej przyczyny skarga zasługuje na
uwzględnienie i dlatego należało uchylić zaskarżone orzeczenie w zakresie obejmującym częściową zmianę oceny
okresowej i rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego (w pkt 1 i 3 sentencji). Ponieważ podstawa
kasacyjna dotycząca obrazy przepisów postępowania (art. 328 § 2 KPC) okazała się nieuzasadniona, to SN –
zgodnie z wnioskiem skarżącej I. – uchylił wyrok sądu II instancji w zaskarżonej części i orzekł reformatoryjnie (co do
istoty sprawy) przez oddalenie apelacji powoda od wyroku sądu I instancji (art. 39816 KPC). O kosztach
postępowania apelacyjnego i kasacyjnego orzeczono zgodnie z art. 98 § 1 KPC oraz § 12 ust. 1 pkt 1 i ust. 4 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.9.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (t.jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 490 ze zm.) w związku z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. poz. 1804 ze zm.).
Wyrok SN z 19.1.2017 r., I PK 48/16







Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone orzeczenie w części zmieniającej ocenę okresową pracownika i zdecydował o oddaleniu apelacji powoda. Decyzja ta wynikała z braku możliwości podwyższania pozytywnej oceny kwalifikacyjnej pracownika przez sąd pracy. Koszty postępowania zostały zasądzone zgodnie z przepisami prawa.