Zakres sądowej kontroli oceny okresowej członka korpusu służby cywilnej

Na mocy art. 81 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej urzędnik i pracownik służby cywilnej podlegają ocenie okresowej dokonywanej przez bezpośredniego przełożonego. Proces ten podlega kontroli sądowej, a jego zakres jest określony przez przepisy dotyczące przeprowadzenia oceny. Sąd rejonowy jest właściwy do rozpatrzenia sprawy dotyczącej ocen okresowych członków korpusu służby cywilnej.

Tematyka: sądowa kontrola, ocena okresowa, członek korpusu służby cywilnej, pracodawca, sąd pracy, kryteria oceny, procedura oceny, rozporządzenie, uchylenie oceny, naruszenia, kontrola formalna, kontrola merytoryczna

Na mocy art. 81 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej urzędnik i pracownik służby cywilnej podlegają ocenie okresowej dokonywanej przez bezpośredniego przełożonego. Proces ten podlega kontroli sądowej, a jego zakres jest określony przez przepisy dotyczące przeprowadzenia oceny. Sąd rejonowy jest właściwy do rozpatrzenia sprawy dotyczącej ocen okresowych członków korpusu służby cywilnej.

Na mocy art. 81 ust. 1 ustawy z 21.11.2008 r. o służbie cywilnej (t.jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1345; dalej jako:
SłCywU) urzędnik służby cywilnej oraz pracownik służby cywilnej zatrudniony na podstawie umowy o pracę
na czas nieokreślony podlega ocenie okresowej dokonywanej przez bezpośredniego przełożonego. Od
oceny okresowej służy, w terminie 7 dni od dnia zapoznania się z oceną, sprzeciw do dyrektora generalnego
urzędu. Sprzeciw rozpatruje się w terminie 14 dni od dnia wniesienia. W razie nierozpatrzenia sprzeciwu
w terminie albo nieuwzględnienia sprzeciwu od oceny okresowej oceniany może, w terminie 14 dni od dnia
doręczenia decyzji albo od dnia upływu terminu na rozpatrzenie sprzeciwu, odwołać się do sądu pracy.
Ocena okresowa urzędnika i pracownika służby cywilnej, jak każda opinia, nie może pozbawiać pracodawcy
prawa do indywidualnej oceny. Ocena okresowa nie jest więc wolna od subiektywnego osądu pracodawcy,
którego zakres wyznaczają przepisy dotyczące jej przeprowadzenia (zob. wyrok SN z 25.8.2015 r., II PK
223/14 oraz wyrok SN z 30.10.2013 r., II PK 32/13, OSNP Nr 9/2014, poz. 128). Sądem właściwym do
rozpoznania w I instancji sprawy dotyczącej ocen okresowych członków korpusu służby cywilnej jest sąd
rejonowy (zob. postanowienie SA w Łodzi z 18.7.2014 r., III APz 19/14, OSAŁ Nr 2/2014, poz. 14; wyrok SN
z 30.10.2013 r., II PK 32/13, OSNP Nr 9/2014, poz. 128 oraz uchwała SN z 18.11.2014 r., II PZP 2/14, OSNP Nr
9/2015, poz. 117).
Sprawa, w której wniesiono do sądu pracy odwołanie od oceny okresowej członka korpusu służby cywilnej, jest
sprawą o charakterze niemajątkowym (zob. postanowienie SA we Wrocławiu z 14.3.2012 r., III APz 2/12, niepubl.).
Sprawą o charakterze majątkowym jest tylko taka sprawa, w której zgłoszone przez powoda żądanie zmierza
bezpośrednio do ochrony ekonomicznych interesów strony i w której rozstrzygnięcie sądu będzie rzutować
bezpośrednio na sposób ukształtowania treści stosunków majątkowych między stronami (zob. postanowienie SN
z 23.1.2015 r., V CZ 97/14, oraz postanowienie SN z 26.1.2006 r., V CSK 53/05, OSP Nr 2/2007, poz. 14).
Odwołanie od oceny okresowej członka korpusu służby cywilnej, w którym zgłoszono roszczenie „o zmianę oceny
okresowej” (względnie „o nakazanie pracodawcy zmiany oceny okresowej”) jest wywodzone ze stosunku pracy,
jednakże takie roszczenie nie przekłada się w sposób bezpośredni na ochronę wynikających ze stosunku pracy
ekonomicznych interesów pracownika, a orzeczenie wydane w tej sprawie nie ma bezpośredniego wpływu na
realizację jego interesów majątkowych (zob. wyrok SN z 3.11.2015 r., III PK 85/14).
W sprawie o uchylenie oceny okresowej pracownika służby cywilnej sąd rozpoznający sprawę jest zobowiązany do
zbadania, czy pracodawca zachował i zastosował przepisy proceduralne dotyczące przeprowadzenia oceny
okresowej. Badaniu podlegają wszystkie warunki formalne, gdyż jest to warunek konieczny do ustalenia
obiektywnego charakteru dokonanej oceny okresowej. Zakres kognicji sądu pracy rozpoznającego odwołanie
pracownika służby cywilnej od oceny okresowej obejmuje wyłącznie kontrolę tego, czy pracodawca zachował
przepisany tryb oceny oraz uzasadnienia negatywnych ocen cząstkowych pod kątem prawdziwości podanych w nim
okoliczności faktycznych (zob. wyrok SN z 3.11.2015 r., III PK 85/14, niepubl.; wyrok SN z 25.8.2015 r., II PK 223/14,
oraz wyrok SN z 17.6.2014 r., II PK 246/13, OSNP Nr 2/2015, poz. 159). Uchylenie negatywnej oceny okresowej jest
dopuszczalne jedynie w przypadku naruszeń mających istotny wpływ na ostateczny wynik oceny okresowej.
Zadaniem sądu jest w takim przypadku ocena wpływu naruszenia przepisów przez pracodawcę na wynik oceny.
Weryfikacja oceny okresowej przez sąd powinna również uwzględniać konieczność stosowania przez pracodawcę
obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników oraz wyników ich pracy, co wynika z art. 94 pkt 9 KP.
Kryterium to obejmuje także dopuszczalność kontroli uzasadnienia negatywnych ocen cząstkowych w kwestii ich
zgodności z okolicznościami faktycznymi (zob. uchwała SN z 27.1.2016 r., III PZP 10/15). W odniesieniu do członków
korpusu służby cywilnej standardy te zapewnia ujęcie oceny okresowej w ramach określonej procedury wynikającej
z rozporządzenia z 8.5.2009 r. w sprawie warunków i sposobu przeprowadzania ocen okresowych członków korpusu
służby cywilnej (Dz.U. Nr 74, poz. 633) (zob. wyrok SA w Rzeszowie z 24.6.2014 r., III APa 4/14, niepubl.).
W konsekwencji rozpatrując odwołanie od oceny okresowej, sąd bada, czy dochowano przepisanego trybu oceny,
a stwierdziwszy w tym zakresie uchybienia, rozważa, czy naruszenie przepisów powyższego rozporządzenia było
tego rodzaju, że kryteria oceny okazały się dowolne. Obowiązek omówienia oczekiwań co do sposobu spełniania
kryteriów oceny, a także celów do osiągnięcia w okresie, w którym oceniany podlega ocenie, oraz sposobu realizacji
tych celów z natury rzeczy nie może mieć charakteru szczegółowego wyliczenia pożądanych zachowań pracownika
w ściśle sprecyzowanych sytuacjach, które przecież mają zaistnieć w przyszłości (zob. wyrok SN z 25.8.2015 r., II PK
223/14, niepubl.).
W orzecznictwie pojawiały się twierdzenia, że sąd pracy ma legitymację do tego, aby dokonać weryfikacji ocen
wystawianych przez pracownika służby cywilnej przez jego przełożonego na podstawie art. 83 ust. 4 oraz art. 81 ust.
3 i 6 SłCywU. Zakładano, że w następstwie rozpoznania powództwa po stronie sądu istnieje uprawnienie do
merytorycznej ingerencji w podważaną przez pracownika ocenę i nakazanie jej zmiany przy uwzględnieniu wskazań



sądu pracy. Tylko takie działanie stanowić bowiem będzie realizację prawa strony do rozpoznania jej sprawy przez
sąd zgodnie z art. 83 ust. 5 SłCywU (zob. wyrok SA w Szczecinie z 25.2.2014 r., III APa 13/13, niepubl.). W nowszym
orzecznictwie przyjmuje się jednak, że sąd rozpatrujący odwołanie od oceny okresowej nie jest uprawniony do
podwyższenia pozytywnej oceny kwalifikacyjnej na „jeszcze bardziej” pozytywną. W sytuacji uznania, że ocena nie
została dokonana na podstawie obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów, sąd nie zmienia oceny okresowej, a jedynie
działa kasatoryjnie (uchyla ją w całości lub części), co obliguje pracodawcę do jej ponownego sporządzenia (zob.
wyrok SN z 19.1.2017 r., I PK 48/16, www.sn.pl; wyrok SN z 25.8.2015 r., II PK 223/14; wyrok SA w Poznaniu
z 30.10.2014 r., III APa 17/14 oraz wyrok SN z 17.6.2014 r., II PK 246/13, OSNP Nr 12/2015, poz. 159). Kompetencja
do zmiany oceny okresowej (sporządzenia jej po raz drugi, „od nowa”) przysługuje pracodawcy zatrudniającemu
opiniowanego członka korpusu służby cywilnej. Z art. 83 ust. 1 i 4 SłCywU w żaden sposób nie da się wyprowadzić
wniosku, że sąd pracy może samodzielnie zmienić ocenę okresową lub wystawić opiniowanemu pracownikowi
powtórną ocenę (zob. wyrok SN z 3.11.2015 r., III PK 85/14, niepubl.). Kognicja sądu nie może wkraczać w zakres
działań pracodawcy. Okresowa ocena kwalifikacyjna jest sumą określonych ocen wyrażanych według określonych
kryteriów. Sąd, nie zastępując pracodawcy w sporządzaniu okresowej oceny kwalifikacyjnej, może ją kontrolować,
jednak nie w zakresie oceny, jaka dozwolona jest pracodawcy.
W efekcie sądowa kontrola oceny kwalifikacyjnej będzie polegała – po pierwsze na zbadaniu jej – formalnego
aspektu (trybu, kryteriów branych pod uwagę przez pracodawcę przy jej sporządzaniu), a po drugie na kontroli
merytorycznej – ale nie w zakresie oceny, jaka dozwolona jest pracodawcy (zob. wyrok SA w Poznaniu z 14.8.2014
r., III APa 7/14, niepubl.).
Wyrok SN z 3.11.2015 r., III PK 85/14, wyrok SN z 3.11.2015 r.,







Sądowa kontrola oceny kwalifikacyjnej pracowników służby cywilnej polega na ocenie zgodności procedur przeprowadzenia oceny oraz kryteriów oceny z przepisami. Sąd pracy nie może samodzielnie zmieniać oceny, lecz może ją uchylić w przypadku istotnych naruszeń. Sąd dokonuje zarówno kontroli formalnej, jak i merytorycznej oceny.