Stworzenie sztucznie warunków w celu uzyskania pomocy

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że stworzenie sztucznych warunków w celu uzyskania pomocy finansowej może prowadzić do odmowy jej przyznania. W kontekście działalności dwóch powiązanych spółek, organy administracyjne podkreśliły próbę obejścia limitów finansowych poprzez sztuczne konstruowanie warunków. Decyzje sądów w tej sprawie przynoszą istotne wnioski dotyczące zgodności z prawem wspólnotowym oraz ducha przepisów wsparcia dla przedsiębiorstw.

Tematyka: Naczelny Sąd Administracyjny, stworzenie sztucznych warunków, pomoc finansowa, powiązane spółki, limit pomocy, decyzje sądów, wspólnotowe prawo, wsparcie dla przedsiębiorstw, duch przepisów, maksymalne limity pomocy, wyrok NSA

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że w myśl art. 4 ust. 8 rozporządzenia Komisji (UE) nr 65/2011
z 27.1.2011 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia (WE) nr 1698/2005
w odniesieniu do wprowadzenia procedur kontroli oraz do zasady wzajemnej zgodności w zakresie środków
wsparcia rozwoju obszarów wiejskich (Dz.Urz. L Nr 25, s. 8 ze zm.; dalej jako: rozporządzenie 65/2011), nie
ma podstaw do przyjęcia uniwersalnego założenia, iż każda koncentracja (osobowa, kapitałowa,
właścicielska), podmiotów ubiegających się o pomoc, które w ten sposób łącznie mogą przekroczyć ustalony
na poziomie krajowym limit, uzasadnia a limine odmowę przyznania wsparcia.
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa poinformowała „M.” sp. z o.o. o odmowie przyznania pomocy
finansowej z uwagi na niespełnienie warunków określonych w § 3 ust. 2 pkt 2 oraz § 4 ust. 5 rozporządzenia Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 17.10.2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy
finansowej w ramach działania „Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej” objętego
Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 (Dz.U. Nr 200, poz. 1444 ze zm.). W ocenie organu,
„M.” sp. z o.o. stworzyła sztuczne warunki w celu uzyskania korzyści finansowej w postaci przyznania pomocy
w kwocie przekraczającej limit pomocy w ramach tego działania. Jak wskazano, „M.” sp. z o.o. została utworzona
przez inną spółkę z o.o., przy czym oba podmioty mają tego samego prezesa zarządu, a ich siedziby są
zlokalizowane pod tym samym adresem. Oba podmioty ubiegają się o dofinansowanie inwestycji w tej samej
lokalizacji. „M.” sp. z o.o. zajmuje się działalnością polegającą na zakupie zboża, a druga spółka z o.o. sprzedażą
producentom pasz dla zwierząt, zatem działania obydwu spółek mogą się uzupełniać i stanowić jeden profil. Organ
stwierdził, że działania „M.” sp. z o.o. wyczerpują przesłanki określone w art. 4 pkt 3 rozporządzenia Rady (WE,
EURATOM) nr 2988/95 z 18.12.1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich (Dz.Urz. L
Nr 312, s. 1), zgodnie z którym działania skierowane na pozyskanie korzyści w sposób sprzeczny z odpowiednimi
celami prawa wspólnotowego mającymi zastosowanie w danym przypadku poprzez sztuczne stworzenie warunków
w celu uzyskania tej korzyści, prowadzą do nieprzyznania lub wycofania korzyści, jak i art. 4 ust. 8 rozporządzenia nr
65/2011, zgodnie z którym nie dokonuje się żadnych płatności na rzecz beneficjentów, w odniesieniu do których
stwierdzono, że sztucznie stworzyli warunki wymagane do otrzymania takich płatności, aby uzyskać korzyści
sprzeczne z celami wsparcia.
W odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa organ stwierdził, że wnioski o przyznanie pomocy
złożone przez spółki i podmioty podejmujące działalność gospodarczą, choćby całkowicie powiązane ze sobą np.
przez ich członków, czy też kapitałowo, są wnioskami złożonymi przez odrębne podmioty, a przepisy nie zawierają
ograniczenia w zakresie ubiegania się o wsparcie przez te podmioty. Jednak, powoływanie nowych podmiotów
gospodarczych do wykonywania działalności przez powiązane osoby w świetle akt sprawy daje uzasadnione
podstawy do stwierdzenia, że stanowi to próbę obejścia przepisów dotyczących limitu wnioskowanej kwoty pomocy
przypadającego na jednego beneficjenta w okresie trwania programu, poprzez stworzenie sztucznie warunków
w celu uzyskania pomocy.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę „M.” sp. z o.o. Jak podkreślono, powołanie wielu
spółek, czy prowadzenie kilku działalności przez tych samych udziałowców bądź wspólników nie narusza samo
w sobie żadnych przepisów krajowych, czy wspólnotowych. Organ prawidłowo jednak ustalił, że prowadzenie
działalności przez powiązane spółki, ich powiązania kapitałowe, osobowe i funkcjonalne daje uzasadnione podstawy
do stwierdzenia, iż stanowi to próbę obejścia przepisów dotyczących limitu kwoty pomocy, jaka może być przyznana
i wypłacona jednemu beneficjentowi. W ocenie sądu, działalność obu spółek jest komplementarna i pozwoli na
stworzenie de facto jednego przedsiębiorstwa, którego celem będzie produkcja i zbyt zboża, a następnie
wykorzystanie go do produkcji pasz dla zwierząt. Będzie to łatwiejsze i uzasadnione ekonomicznie, gdyż działalność
obu podmiotów prowadzona będzie na jednej działce ewidencyjnej, tym bardziej, że oba podmioty będą zarządzane
przez te same osoby. Nie można w związku z tym odmówić zasadności i spójności twierdzeniom o stworzeniu
sztucznych warunków. Skoro zachodziło duże prawdopodobieństwo, że skarżąca wraz z powiązaną spółką stworzyły
sztuczne warunki uzyskania pomocy poprzez chęć przysporzenia (przekroczenia) limitu pomocy przysługującego
jednemu beneficjentowi, organ miał podstawę do wydania rozstrzygnięcia o odmowie udzielenia dofinansowania.
W ocenie sądu, powiązania kapitałowe i osobowe pomiędzy spółkami wyraźnie wskazują, że ich zamiarem była
realizacja jednego przedsięwzięcia, które zostało podzielone pomiędzy poszczególne spółki, przy czym nie bez
znaczenia jest to, że skarżąca powstała dopiero w czasie, kiedy możliwe było ubieganie się o dofinansowanie.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną „M.” sp. z o.o. uznając, że zakres prowadzonej działalności
gospodarczej powiązanych podmiotów nie wyklucza się, a wręcz uzupełnia, czyniąc ją komplementarną i tworzącą
de facto jedno przedsiębiorstwo. W uzasadnieniu wskazano, że nie negując celu oraz dopuszczalności istnienia kilku

powiązanych podmiotów mających odrębną osobowość prawną, których zakres działalności jest różny, nie sposób
nie zauważyć, iż podmioty te, pomimo niewątpliwych różnic, umiejscowione są w ramach jednego procesu
gospodarczego, na którego początku jest gromadzenie (skup) zbóż, a na końcu sprzedaż wytworzonych z nich pasz.
Pomimo rozdzielności formalnej powołanych podmiotów, ich łączność faktyczna, wobec koncentracji
sposobu zarządzania, kapitału i miejsca prowadzonej działalności nie budzi wątpliwości i ma znaczenie przy
ocenie wniosku o dofinansowanie. Stworzenie sztucznych warunków obejmuje także takie działania, które
choć zgodne z prawem, podejmowane są w celu de facto obejścia maksymalnych limitów pomocy. Naczelny
Sąd Administracyjny podkreślił, że limity te nie są ustanawiane w celu utrudniania aplikowania o pomoc
danego rodzaju bądź jej ograniczania, tylko po to, aby z pomocy danego rodzaju, kierowanej do
sprecyzowanego odbiorcy, skorzystała jak najszersza rzesza zainteresowanych.
Wyrok NSA z 15.2.2017 r., II GSK 1518/15

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że limity pomocy nie mają na celu utrudniania aplikowania o wsparcie, lecz zapewnienie, że z pomocy skorzysta jak najszersza rzesza zainteresowanych. Wyrok NSA potwierdza, że działania mające na celu obejście maksymalnych limitów pomocy, nawet jeśli zgodne z prawem, mogą prowadzić do odmowy przyznania wsparcia.