Elementy uzasadnienia wyroku sądu administracyjnego

Według wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, istotne jest, aby uzasadnienie wyroku sądu administracyjnego jasno wskazywało podstawy rozstrzygnięcia. Brak precyzyjnego określenia celu wywłaszczenia może prowadzić do problemów z kontrolą prawidłowości decyzji. Sprawa dotyczyła sporu o zwrot nieruchomości wywłaszczonej na potrzeby budowy lotniska, gdzie brak szczegółowego uzasadnienia decyzji odrzucił NSA jako nieważny.

Tematyka: uzasadnienie wyroku, sąd administracyjny, wywłaszczenie, zwrot nieruchomości, Naczelny Sąd Administracyjny, cel wywłaszczenia

Nie można skontrolować prawidłowości zaskarżonego skargą kasacyjną rozstrzygnięcia wojewódzkiego
sądu administracyjnego, jeśli z uzasadnienia wyroku nie wynika co legło u jego podstaw – wynika z wyroku
Naczelnego Sądu Administracyjnego.
W 1954 r. na podstawie dekretu z 26.4.1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla
realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz.U. Nr 27, poz. 197 i Nr 55, poz. 438; dalej jako: dekret)
wywłaszczono nieruchomość. Zgodnie z regulacjami dekretu, odjęcie prawa własności nieruchomości następowało
z dniem złożenia wniosku o wywłaszczenie, co mogło powodować sytuacje, że do zrealizowania celu wywłaszczenia
dochodziło przed wydaniem ostatecznego orzeczenia. W przepisach dekretu nie przewidziano obowiązku
szczegółowego określania celu wywłaszczenia, lecz nakazano jego wskazanie w sposób ogólny. Nieruchomość była
niezbędna dla celu budowy lotniska, które powstało zanim doszło do formalnego pozbawienia prawa własności jej
właściciela.
W 2014 r. Starosta Krakowski orzekł o odmowie zwrotu nieruchomości na rzecz spadkobierców poprzedniego
właściciela. Wojewoda Małopolski utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Wojewódzki Sąd Administracyjny
w Krakowie oddalił skargę spadkobierców. Zgodnie z art. 136 ust. 3 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce
nieruchomościami (t. jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 2147 ze zm.; dalej jako: GospNierU), poprzedni właściciel
nieruchomości lub jego spadkobiercy mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, jeżeli w rozumieniu art. 137
GospNierU, nieruchomość stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Zgodnie zaś z art. 137 ust. 1
GospNierU nieruchomość uznaje się za zbędną na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, jeżeli pomimo upływu 7
lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją tego
celu albo pomimo upływu 10 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, cel ten nie został
zrealizowany. W pierwszej kolejności należało więc sprecyzować cel wywłaszczenia, by móc następnie ocenić, czy
cel ten został zrealizowany. W przedmiotowej sprawie cel wywłaszczenia określony został bardzo ogólnikowo, jako
realizacja narodowych planów gospodarczych. W związku z powyższym niezbędne stało się przeanalizowanie
dokumentacji dotyczącej wywłaszczonej nieruchomości (także i sprzed okresu wywłaszczenia), by doprecyzować, co
w istocie mieściło się pod pojęciem narodowych planów gospodarczych. Zdaniem sądu z akt sprawy wynika, że
celem wywłaszczenia przedmiotowej nieruchomości była budowa lotniska wojskowego, dlatego organy prowadzące
postępowanie zasadnie uznały, że zagospodarowanie przedmiotowej nieruchomości nastąpiło zgodnie z celem
wywłaszczenia i cel ten uprzednio prawidłowo sprecyzowały.
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania na skutek
braku wskazania pełnej podstawy prawnej i zupełnego braku wyjaśnienia podstaw rozstrzygnięcia sądu I instancji.
Jak wskazano, zgodnie z art. 141 § 4 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
(t. jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1369), uzasadnienie wyroku powinno zawierać zwięzłe przedstawienie stanu
sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia
oraz jej wyjaśnienie, w przypadku uwzględnienia skargi także wskazania co do dalszego postępowania.
Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że o ile w wyroku zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów
podniesionych w skardze i stanowisk pozostałych stron obejmuje 10 i pół strony, o tyle podstawie prawnej
rozstrzygnięcia i jej wyjaśnieniu poświęcono w sumie 2 strony, przy czym, jeśli idzie o wyjaśnienie podstawy
rozstrzygnięcia tego elementu wyrok nie zawiera w ogóle. Ta część wyroku, w której powinny być zamieszczone
rozważania sądu sprowadza się tylko do kwestii ogólnych – przepisy ustrojowe, przepisy materialne, przedmiot
oceny, zatem do podania jedynie podstawy rozstrzygnięcia i to w niepełnym wymiarze. Ostatni akapit uzasadnienia
czyni wrażenie przystąpienia do wyjaśnienia motywów rozstrzygnięcia, jednak jest to dopiero początek rozważań co
do meritum, brak zaś zupełnie rozwinięcia. Choć WSA w Krakowie podkreślił, że przedmiotem jego oceny miało
być czy zasadnie został ustalony cel wywłaszczenia oraz czy nieruchomość na ten cel stała się zbędna, to
NSA uznał, że w uzasadnieniu wyroku odpowiedzi na te kwestie nie ma. W rezultacie NSA stwierdził, że nie
można skontrolować prawidłowości zaskarżonego wyroku, bowiem z jego uzasadnienia nie wynika co legło
u podstaw takiego rozstrzygnięcia. Sąd I instancji zupełnie nie wyjaśnił z jakich przyczyn uznał, że decyzje
organów nie naruszają prawa, odmawiając zwrotu wywłaszczonej nieruchomości. W uzasadnieniu wyroku,
nie ma rozważań dotyczących zbędności nieruchomości na cel wywłaszczenia.
Wyrok NSA z 6.6.2017 r., I OSK 2253/15

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok sądu I instancji z powodu braku pełnej podstawy prawnej i wyjaśnienia decyzji. NSA zaznaczył, że uzasadnienie powinno zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów, stanowisk stron i podstawę prawną. Brak kompleksowego wyjaśnienia podstawy rozstrzygnięcia uniemożliwił kontrolę prawidłowości wyroku.