Orzeczenie TSUE jako podstawa wznowienia postępowania sądowodministracyjnego

Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej może stanowić podstawę wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego zgodnie z art. 272 § 3 PrPSA. Publikacja analizuje decyzję NSA oraz konsekwencje wyroku TSUE w kontekście możliwości wznowienia postępowania na podstawie pytania prejudycjalnego. Sprawa dotyczyła interpretacji prawa unijnego w kontekście podatku od towarów i usług oraz terminu skargi o wznowienie postępowania.

Tematyka: Orzeczenie TSUE, wznowienie postępowania, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, NSA, skarga, art. 272 § 3 PrPSA, pytanie prejudycjalne, interpretacja prawa unijnego, termin skargi, podatek od towarów i usług

Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej może stanowić podstawę wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego zgodnie z art. 272 § 3 PrPSA. Publikacja analizuje decyzję NSA oraz konsekwencje wyroku TSUE w kontekście możliwości wznowienia postępowania na podstawie pytania prejudycjalnego. Sprawa dotyczyła interpretacji prawa unijnego w kontekście podatku od towarów i usług oraz terminu skargi o wznowienie postępowania.

Podstawą wznowienia postępowania, o której mowa w art. 272 § 3 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1369; dalej jako: PrPSA) może
być orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wydane w trybie pytania prejudycjalnego,
nawet jeżeli to orzeczenie nie zostało doręczone stronie wnoszącej skargę o wznowienie postępowania –
uznał w uchwale wydanej w składzie 7 sędziów Naczelny Sąd Administracyjny.
W 2016 r. Rafał K., reprezentowany przez doradcę podatkowego, wniósł skargę o wznowienie postępowania
w przedmiocie podatku od towarów i usług zakończonego prawomocnym wyrokiem NSA. Jako podstawę skargi
o wznowienie wskazano art. 272 § 3 PrPSA, w związku z wyrokiem TSUE z 2.6.2016 r. (C-418/14, Dz.Urz. C Nr 287
z 8.8.2016 r.). Zgodnie z powołaną regulacją, można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy
potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na podstawie umowy
międzynarodowej ratyfikowanej przez RP. W ocenie wnoszącego skargę o wznowienie postępowania, wskazany
wyrok TSUE ma wpływ na treść prawomocnego wyroku NSA, w którym błędnie przyjęto, wbrew stanowisku
wynikającemu z wyroku TSUE, że brak spełnienia przez sprzedawcę wymogu formalnego uzyskania od nabywców
w terminie miesięcznym oświadczeń o przeznaczeniu oleju napędowego na cele opałowe pozbawia dostawcę
opodatkowania według preferencyjnej stawki akcyzy, co ma również związek z rozliczeniami z tytułu podatku od
towarów i usług.
Odnosząc się do kwestii zachowania terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania skarżący wskazał, że
nie brał udziału w postępowaniu przed TSUE w wymienionej wyżej sprawie. Jednak powołując się na orzecznictwo
NSA dowodził, że w przypadku rozstrzygnięcia organu międzynarodowego termin do wniesienia skargi o wznowienie
postępowania w przypadku stron, które nie były stronami w postępowaniu przed organami międzynarodowymi wynosi
3 miesiące od daty publikacji tego rozstrzygnięcia, gdyż z tym dniem orzeczenie to wchodzi w życie, a w przypadku
stron, które brały udział w postępowaniu przed tym organem termin ten biegnie od dnia doręczenia stronie lub jej
pełnomocnikowi rozstrzygnięcia organu międzynarodowego.
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że w orzecznictwie na tle wykładni art. 272 § 3 PrPSA wystąpiła
rozbieżność i przedstawił składowi 7 sędziów pytanie prawne o następującej treści: „Czy podstawą wznowienia
postępowania, o której mowa w art. 272 § 3 PrPSA może być orzeczenie TSUE, wydane w trybie pytania
prejudycjalnego, nawet jeżeli to orzeczenie nie zostało doręczone stronie wnoszącej skargę o wznowienie
postępowania?”.
W jednym z prezentowanych w orzecznictwie stanowisk NSA opowiedział się za dopuszczalnością wznowienia
postępowania na podstawie art. 272 § 3 PrPSA, gdy potrzeba taka wynika z orzeczenia TSUE również w stosunku
do stron, którym nie doręczono rozstrzygnięcia tego organu. Przy interpretacji tego przepisu odwoływano się przede
wszystkim do zasady efektywności prawa wspólnotowego. Naczelny Sąd Administracyjny podkreślał w tych
orzeczeniach konieczność dokonywania takiej wykładni art. 272 § 3 PrPSA, która zapewni jednolitą wykładnię prawa
unijnego i jego jednolite stosowanie. NSA przyjmował, że w przypadku rozstrzygnięcia organu międzynarodowego
termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania w przypadku stron, które nie były stronami w postępowaniu
przed tym organem wynosi 3 miesiące od daty publikacji tego rozstrzygnięcia, gdyż z tym dniem orzeczenie to
wchodzi w życie (dotyczy to orzeczeń TSUE publikowanych w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej). Natomiast
w przypadku stron, które brały udział w postępowaniu przed organem międzynarodowym termin ten biegnie od dnia
doręczenia stronie lub jej pełnomocnikowi rozstrzygnięcia organu międzynarodowego. Jednocześnie NSA podkreślał,
że z regulacji ustawowych dotyczących możliwego sposobu liczenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie
postępowania nie można wyciągać wniosku dotyczącego podmiotu uprawnionego do złożenia takiej skargi i to
w sytuacji, gdy podmiot ten został w sposób jednoznaczny określony w art. 272 § 3 PrPSA przez użycie
sformułowania „można żądać wznowienia postępowania” (zob. postanowienie NSA z 11.11.2016 r., I GSK 1282/16,
 oraz postanowienie NSA z 8.11.2013 r., II GSK 2031/13, 
).
W części orzeczeń NSA zajął pogląd, że nie każde orzeczenie TSUE może stanowić podstawę do wznowienia
postępowania, stosownie do art. 272 § 3 PrPSA. Do takich orzeczeń zaliczył przede wszystkim rozstrzygnięcia TSUE
o nieważności aktu prawa unijnego, który wcześniej stanowił podstawę podjęcia prawomocnego orzeczenia przez
sąd krajowy. Wykluczył natomiast uznanie za taką podstawę orzeczeń wydanych w trybie pytania prejudycjalnego.
Zwrócił przy tym uwagę, że na gruncie prawa podatkowego zasada efektywności prawa unijnego jest
zagwarantowana poprzez wznowienie postępowania podatkowego na podstawie art. 240 § 1 pkt 11 w zw. z art. 241
§ 2 pkt 2 OrdPodU. Nie ma więc uzasadnionych powodów, dla których należałoby równocześnie prowadzić



ewentualne postępowanie w wyniku wznowienia w trybie OrdPodU przed organem podatkowym i w trybie PrPSA
przed sądem administracyjnym. NSA podkreślał, że sposób uregulowania terminu do wniesienia skargi o wznowienie
postępowania w art. 272 § 3 PrPSA świadczy o tym, że przepis dotyczy wyłącznie adresata rozstrzygnięcia organu
międzynarodowego. Tym samym strona, która nie była stroną postępowania zakończonego takim rozstrzygnięciem
nie jest uprawniona do złożenia skargi o wznowienie postępowania sądowego (zob. postanowienie NSA
z 19.12.2016 r., I FSK 1465/16, 
 oraz postanowienie NSA z 14.10.2016 r., I GSK 1120/16 i I GSK 1117/16,
).
Opowiadając się za dopuszczalnością wniesienia skargi o wznowienie postępowania przez podmiot, który
nie był stroną postępowania przed TSUE z powołaniem się na orzeczenie wydane w trybie pytania
prejudycjalnego, NSA wyjaśnił, że prawo unijne ma prymat nad prawem krajowym. Jednocześnie NSA
wskazał, że taka wykładnia pozwoli ograniczyć ewentualną odpowiedzialność odszkodowawczą państwa za
wyroki niezgodne z prawem UE.
Uchwała NSA z 16.10.2017 r., I FPS 1/17







Orzeczenie TSUE może być podstawą wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego, nawet jeśli strona nie otrzymała tego orzeczenia. NSA analizuje zgodność wyroku TSUE z prawomocnym orzeczeniem sądu krajowego oraz kwestie terminów skargi o wznowienie. Decyzje NSA odzwierciedlają zasady efektywności prawa wspólnotowego i jednolitej wykładni prawa unijnego.