Błędne pouczenie przez organ o środkach zaskarżenia

Skutki prawne błędnego pouczenia o środkach zaskarżenia powinny być jednolite zarówno na drodze postępowania administracyjnego, jak i postępowania sądowego. Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie, podkreślając, że zażalenie zasługiwało na uwzględnienie z innych przyczyn niż w nim wskazane. NSA uznał, że organ błędnie pouczył strony o terminie zaskarżenia, co powinno skutkować przywróceniem terminu bez wniosku. W rezultacie ochrony wynikającej z Kodeksu postępowania administracyjnego, w przypadku spóźnionego środka zaskarżenia, organ jest zobowiązany do rozpatrzenia go, nawet bez wniosku o przywrócenie terminu.

Tematyka: skutki błędnego pouczenia, środki zaskarżenia, Naczelny Sąd Administracyjny, postępowanie administracyjne, postępowanie sądowe

Skutki prawne błędnego pouczenia o środkach zaskarżenia powinny być jednolite zarówno na drodze
postępowania administracyjnego, jak i postępowania sądowego. W przypadku wniesienia spóźnionego
środka zaskarżenia do sądu, który wpłynął z zachowaniem terminu błędnie podanego w pouczeniu, powstaje
obowiązek rozpatrzenia go przez ten sąd bez potrzeby wnoszenia wniosku o przywrócenie terminu – uznał
Naczelny Sąd Administracyjny.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w O., na podstawie art. 138 § 2 KPA uchyliło w całości decyzję Burmistrza
Miasta i Gminy R. w sprawie ustalenia warunków zabudowy. 9.6.2017 r. decyzję doręczono inwestorowi. Dnia
10.7.2017 r. inwestor wniósł za pośrednictwem SKO w O. pismo zatytułowane „Skarga”, które WSA w Olsztynie
zakwalifikował jako sprzeciw, o którym mowa w art. 64a ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t. jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1369; dalej jako: PrPSA).
Odrzucając sprzeciw sąd wskazał, że został on wniesiony po upływie 14-dniowego terminu. Od 1.6.2017 r. na
decyzje wydane w oparciu o art. 138 § 2 KPA nie przysługuje skarga, a jedynym dopuszczalnym środkiem
zaskarżenia jest sprzeciw. Wynika to, z art. 17 ust. 1 ustawy z 7.4.2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r. poz. 935; dalej jako: ZmKPAU), na mocy którego,
do postępowań przed sądami administracyjnymi, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie
niniejszej ustawy, stosuje się przepisy PrPSA, w brzmieniu dotychczasowym. Sąd wyjaśnił, że z akt sprawy wynika,
iż decyzja zawierała pouczenie o możliwości zaskarżenia jej do sądu w terminie 30 dni od daty jej doręczenia jednak
uznał, że błędne pouczenie co do terminu zaskarżenia zawarte w decyzji, może jedynie stanowić podstawę do
przywrócenia terminu do wniesienia sprzeciwu, w przypadku złożenia stosownego wniosku.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w O. wniosło zażalenie dowodząc, że wniosek o ustalenie warunków
zabudowy został wniesiony do organu I instancji 18.2.2008 r., zatem nie ulega wątpliwości, że zastosowanie
w postępowaniu przed organami administracji ma art. 16 ustawy nowelizującej, a zatem stosuje się przepisy
dotychczasowe. W ocenie organu, przepisów art. 17 ZmKPAU nie należy odczytywać bez powiązania z art. 16
i przyjąć trzeba, że wprowadzone przez ustawodawcę zmiany w przepisach odnosić należy do sprawy
administracyjnej w rozumieniu art. 1 pkt 1 KPA. A zatem rozstrzygnięcie co do stosowania przepisów nowych bądź
przepisów dotychczasowych winno mieć miejsce poprzez uwzględnienie kryterium sprawy administracyjnej jako
takiej. Wobec tego sprawa administracyjna, w której postępowanie wszczęto przed 1.6.2017 r., powinna być
prowadzona na zasadach dotychczasowych, tak co do KPA, jak i przepisów PrPSA.
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie, podkreślając, że zażalenie zasługiwało na
uwzględnienie z innych przyczyn niż w nim wskazane. W ocenie NSA, od decyzji SKO w O. z czerwca 2017 r.
przysługiwał sprzeciw, o którym mowa w art. 64a PrPSA, który powinien zostać złożony w terminie 14 dni od dnia
doręczenia inwestorowi decyzji. Organ błędnie pouczył strony o trybie i terminie zaskarżenia rozstrzygnięcia.
Wydając zaskarżoną decyzję już po wejściu w życie ustawy nowelizującej organ powinien był uwzględnić
okoliczność, że strony chcące zrealizować przysługujące im prawo do sądu będą obowiązywały przepisy regulujące
postępowanie sądowoadministracyjne w brzmieniu po nowelizacji.
W ocenie NSA, nie można jednak zgodzić się ze stanowiskiem sądu I instancji, że sprzeciw podlegał odrzuceniu. Nie
można bowiem pominąć okoliczności, że w zaskarżonej decyzji organ błędnie pouczył stronę o trybie i terminie jej
zaskarżenia. Zgodnie z art. 112 KPA, błędne pouczenie w decyzji co do prawa odwołania albo wniesienia powództwa
do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego nie może szkodzić stronie, która zastosowała się do
tego pouczenia. Zatem w przypadku wniesienia spóźnionego odwołania, które wpłynęło z zachowaniem terminu
błędnie podanego w pouczeniu, organ obowiązany będzie je rozpatrzyć bez potrzeby wnoszenia wniosku
o przywrócenie terminu. W orzecznictwie podkreśla się, że skutki prawne błędnego pouczenia o środkach
zaskarżenia powinny być jednolite zarówno na drodze postępowania administracyjnego, jak i postępowania
sądowego – odmienna wykładnia prowadzi bowiem do zbędnego formalizmu i przedłużania postępowania,
albowiem sąd administracyjny w sytuacji złożenia wniosku o przywrócenie terminu z powodu błędnego
pouczenia obowiązany jest przywrócić go stronie (zob. postanowienie NSA z 26.10.2017 r., II OZ 1206/17,
). W rezultacie skutkiem prawnym ochrony wynikającej z art. 112 KPA w przypadku wniesienia
spóźnionego środka zaskarżenia do sądu, który wpłynął z zachowaniem terminu błędnie podanego
w pouczeniu, jest obowiązek rozpatrzenia go przez ten sąd. Choć w art. 112 KPA ustawodawca nie wskazał
sprzeciwu, jednak zgodnie z art. 64b § 1 PrPSA do sprzeciwu od decyzji stosuje się odpowiednio przepisy
o skardze (zob. postanowienie NSA z 22.11.2017 r., II OZ 1446/17,
).
Postanowienie NSA z 29.11.2017 r., II OZ 1463/17

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że skutki błędnego pouczenia o środkach zaskarżenia powinny być jednolite w postępowaniach administracyjnych i sądowych. NSA uznał, że organ błędnie pouczył strony o terminie zaskarżenia, co powinno skutkować przywróceniem terminu bez konieczności wnioskowania. Przepisy prawa stanowią, że w przypadku spóźnionego środka zaskarżenia, organ jest zobowiązany do jego rozpatrzenia, nawet bez wniosku o przywrócenie terminu.