Uiszczanie opłaty sądowej w postępowaniu sądowoadministracyjnym

W publikacji omawiane jest zagadnienie uiszczania opłaty sądowej w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Zwrócono uwagę na znaczenie terminu uiszczenia opłaty oraz sposób dokonywania płatności na rachunek bankowy sądu administracyjnego. Analizowane są kwestie związane z uznaniem daty uiszczenia opłaty w przypadku płatności za pośrednictwem instytucji finansowych. Przedstawione są interpretacje orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczące skutków procesowych związanych z dokonywaniem opłat sądowych.

Tematyka: uiszczanie opłaty sądowej, postępowanie sądowoadministracyjne, Naczelny Sąd Administracyjny, termin uiszczenia opłaty, rachunek bankowy sądu, instytucje płatnicze, orzecznictwo NSA

W przypadku uiszczania opłaty sądowej na rachunek bankowy właściwego sądu administracyjnego,
stosownie do art. 219 § 2 zd. 1 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t. jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.; dalej jako: PrPSA), za pośrednictwem krajowej
instytucji płatniczej w rozumieniu ustawy z 19.8.2011 r. o usługach płatniczych (t. jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz.
1572 ze zm.; dalej jako: UsłPłU), dzień przekazania środków pieniężnych tej instytucji lub jej agentowi jest
równoznaczny z dniem uiszczenia opłaty, o ile doszło do uznania rachunku bankowego sądu należną kwotą –
wynika z uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Przewodniczący Wydziału I Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy wezwał Piotra C. do uiszczenia
wpisu od wniesionej skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w B. w przedmiocie podatku od towarów i usług
w terminie 7 dni pod rygorem jej odrzucenia. Termin do realizacji wezwania upływał 3.4.2017 r. W tym dniu skarżący
uiścił wpis za pośrednictwem agencji świadczącej usługi finansowe. Faktyczna realizacja przelewu na rachunek sądu
nastąpiła następnego dnia. Sąd odrzucił skargę, uznał bowiem, że jedynie w przypadku wpłaty za pośrednictwem
urzędu pocztowego lub banku można przyjąć, iż dzień jej dokonania jest wiążący z punktu widzenia dochowania
terminu. Posłużenie się natomiast pośrednikiem, którym jest agencja finansowa, nie wywiera takiego skutku.
Skarżący na własne ryzyko dokonał wyboru podmiotu, któremu zlecił dokonanie przelewu, w następstwie czego
środki na opłacenie wpisu od skargi wpłynęły na konto sądu już po upływie terminu zakreślonego do dokonania tej
czynności.
Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając zażalenie uznał, że wyłoniło się zagadnienie prawne budzące poważne
wątpliwości i przedstawił składowi 7 sędziów następujące zagadnienie prawne: „Czy za datę uiszczenia opłaty
sądowej na rachunek bankowy sądu administracyjnego, stosownie do art. 219 § 2 PrPSA w przypadku
dokonania jej za pośrednictwem innego niż banki lub Poczta Polska S.A. podmiotu, działającego na
podstawie UsłPłU, można uznać dzień przekazania takiemu podmiotowi środków pieniężnych
w odpowiedniej wysokości, czy też należy przyjąć, że datę taką stanowi dzień uznania rachunku bankowego
prowadzonego dla danego sądu?”.
W uzasadnieniu pytania prawnego wskazano, że w orzecznictwie NSA, nie ma jednolitego stanowiska odnośnie
skutków procesowych wnoszenia opłat sądowych w zakresie ustalania terminu dokonania wpłaty za pośrednictwem
innych niż banki i Poczta Polska instytucji finansowych, czy też agentów działających w imieniu i na rzecz takich
instytucji. Z niektórych orzeczeń wynika bowiem, że dla uznania wydania dyspozycji przelewu za moment wniesienia
opłaty nie ma znaczenia, czy zleceniobiorcą strony jest bank, czy też jakakolwiek instytucja finansowa realizująca
tego typu usługi w granicach obowiązującego prawa (zob. postanowienie NSA z 2.10.2013 r., II OSK 2285/13;
postanowienie NSA z 5.4.2013 r., II OZ 237/13,
; wyrok NSA z 15.11.2005 r., FSK 2526/04,
).
Funkcjonuje jednak także pogląd przeciwny, zgodnie z którym strona zlecając czynność dokonania opłat innym
podmiotom niż banki i poczta, działa na własne ryzyko związane z niedokonaniem opłaty w terminie (zob.
postanowienie NSA z 27.6.2008 r., I OZ 438/08,
; postanowienie NSA z 25.7.2005 r., OSK 1895/04,
).
Jedynie wpłacenie przekazem pieniężnym opłaty sądowej w urzędzie pocztowym lub w banku na konto właściwego
sądu w innym banku jest równoznaczne pod względem czasowym z bezpośrednią wpłatą gotówkową do kasy tego
sądu lub do banku prowadzącego rachunek bankowy sądu (zob. postanowienie NSA z 27.1.2010 r., I OSK 47/10,
; wyrok NSA z 30.3.2006 r., FSK 2291/04,
).
W uzasadnieniu pytania podkreślono też, że analogiczny problem, na tle zbliżonych regulacji prawnych, pojawił się
także w orzecznictwie SN. Co istotne, również w judykaturze SN nie udało się, jak dotąd, wypracować jednolitej linii
orzeczniczej. Z uwagi na rozwijający się rynek instytucji finansowych świadczących wykonywanie przelewów
w imieniu i na rzecz zlecającego istnieje duże prawdopodobieństwo, że strony postępowania będą coraz częściej
korzystać z tego typu usług.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że jeśli zobowiązany do uiszczenia opłaty w postępowaniu
sądowoadministracyjnym dokona płatności na rachunek bankowy właściwego sądu administracyjnego za
pośrednictwem krajowej instytucji płatniczej w rozumieniu UsłPłU, wówczas za dzień uiszczenia opłaty
zostanie uznany dzień przekazania środków pieniężnych tej instytucji lub jej agentowi, jeśli doszło do
uznania rachunku bankowego sądu należną kwotą.
Uchwała NSA z 22.1.2018 r., I FPS 3/17

Publikacja podsumowuje, że dla uznania daty uiszczenia opłaty sądowej na rachunek bankowy sądu administracyjnego istotne jest przekazanie środków pieniężnych instytucji płatniczej, jeśli doszło do uznania rachunku bankowego należną kwotą. Analizowane są różne interpretacje orzecznictwa dotyczące konsekwencji dokonywania płatności za pośrednictwem innych podmiotów niż banki lub Poczta Polska. Uchwała NSA z 22.1.2018 r., I FPS 3/17 stanowi istotne rozstrzygnięcie w tym zakresie.