Choroba pełnomocnika a uchybienie terminu do wniesienia odwołania od decyzji

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że choroba pełnomocnika może usprawiedliwiać uchybienie terminu do wniesienia odwołania od decyzji. Przedstawiono przypadki, gdzie wystąpienie objawów depresji znacząco wpłynęło na zdolność działania pełnomocnika, uniemożliwiając mu dotrzymanie terminu. NSA uchylił wyrok sądu I instancji oraz postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej, akcentując konieczność uprawdopodobnienia braku winy strony w uchybieniu terminowi.

Tematyka: choroba pełnomocnika, uchybienie terminu, odwołanie od decyzji, objawy depresji, brak winy, Naczelny Sąd Administracyjny, NSA, WSA Łódź, Dyrektor Izby Skarbowej, OrdPodU, rozstrzygnięcie, kancelaria jednoosobowa

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że nie tylko wystąpienie nagłych schorzeń może usprawiedliwiać
niezawinione działanie w kontekście uchybienia terminu do wniesienia odwołania od decyzji. Przykładem
tego jest wystąpienie objawów depresji, które mogą istotnie wpływać na zdolność działania danej osoby,
czyniąc prawdopodobnym, że niedopełnienie nałożonych na nią obowiązków mogło obiektywnie mieć
charakter niezawiniony. W szczególności w sytuacji, gdy pełnomocnik prowadzi kancelarię indywidualnie
i ma w związku z tym ograniczoną możliwość przekazania prowadzenia sprawy innej osobie.
Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Ł. określił Zbigniewowi K. wysokość zobowiązania podatkowego w podatku
dochodowym od osób fizycznych w kwocie ponad 13 tys. zł. Decyzja została skutecznie doręczona pełnomocnikowi
podatnika – radcy prawnemu. Po upływie 2 miesięcy od doręczenia podatnik wniósł odwołanie od decyzji wraz
z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego wniesienia. W uzasadnieniu wniosku wskazano, że kilka dni po
odebraniu decyzji pełnomocnik, który indywidualnie prowadzi kancelarię radcy prawnego zachorował i przebywał na
zwolnieniu lekarskim przez ponad półtora miesiąca. Podatnik dowodził, że przyczyna uchybienia terminowi była od
niego niezależna i niezawiniona.
Dyrektor Izby Skarbowej w Ł. odmówił przywrócenia terminu do wniesienia odwołania uznając, że przedłożone
w sprawie zaświadczenia lekarskie nie wskazują na chorobę nagłą, która nie pozwoliła na wyręczenie się inną osobą,
a sam fakt dysponowania takim zaświadczeniem lekarskim nie uprawdopodabnia w żadnym stopniu braku winy
strony w uchybieniu terminowi do wniesienia odwołania.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi oddalił skargę podatnika. W ocenie sądu, sam fakt choroby, nawet
poświadczony zaświadczeniem lekarskim, nie jest wystarczający dla uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu
terminu. Pełnomocnik nie wykazał w jaki sposób przebyta choroba uniemożliwiła mu dotrzymanie terminu
przewidzianego do wniesienia odwołania. Przedłożone zaświadczenia lekarskie nie wskazują na chorobę nagłą, zaś
bardziej szczegółowe, wskazujące na depresję, zaprezentowanie przyczyn uchybienia terminowi do wniesienia
odwołania, dopiero na etapie złożenia skargi, uznano za spóźnione podkreślając, że rolą sądu jest ocena zgodności
z prawem zaskarżonego rozstrzygnięcia w oparciu o okoliczności faktyczne istniejące i znane organowi w dacie jego
podjęcia.
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok sądu I instancji oraz zaskarżone postanowienie Dyrektora Izby
Skarbowej w Ł. W uzasadnieniu wskazano, że mając na uwadze treść art. 162 § 1 OrdPodU,
a w szczególności fakt, iż brak winy strona ma obowiązek uprawdopodobnić, należało uznać, że pełnomocnik
Zbigniewa K. mógł w sposób niezawiniony uchybić terminowi do wniesienia odwołania, a zważywszy na
charakter dolegliwości, która go dotknęła, mógł także w sposób niezawiniony nie podjąć stosownych
działań, aby temu skutecznie przeciwdziałać. NSA uznał, że prezentowana w toku postępowania wykładnia
art. 162 § 1 OrdPodU, ograniczająca w kontekście stanu zdrowia niezawinione działanie wyłącznie do chorób
nagłych, nie odpowiada zasadom logiki i doświadczenia życiowego, zwłaszcza w przypadku chorób
przewlekłych, charakteryzujących się różnymi stopniami nasilenia w poszczególnych okresach. W przypadku
pełnomocnika podatnika istotny był również indywidualny charakter prowadzonej kancelarii, a co za tym idzie
ograniczona możliwość przekazania prowadzenia sprawy innej osobie, zwłaszcza że pełnomocnik ten reprezentował
stronę w toku całego postępowania podatkowego.
Naczelny Sąd Adminstracyjny podkreślił, że w toku podjętych przez Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. czynności
wyjaśniających pełnomocnik podatnika poinformował, iż w okresie, którego dotyczyły zwolnienia, nie był w stanie
wykonywać jakichkolwiek czynności wymagających czytania i pisania co oznaczało, że czasowo był niezdolny do
sporządzenia odwołania od wydanej wobec jego mocodawcy decyzji podatkowej. Należało zatem uznać, że organ
miał podstawy ku temu, by dokładniej zbadać tę kwestię np. poprzez wezwanie do przedstawienia dodatkowych
wyjaśnień. Organ skupił się głównie na formie przedstawionych mu zaświadczeń lekarskich, które odbiegały od
przyjętego wzorca zaświadczeń wystawianych na potrzeby ZUS, pomijając zupełnie charakter prowadzonej przez
pełnomocnika jednoosobowej kancelarii.
Ponadto NSA stwierdził, że uznanie przez WSA w Łodzi informacji na temat depresji pełnomocnika za
spóźnioną, musi budzić wątpliwości, zwłaszcza, że w ramach kontrolnego charakteru postępowania przed
sądem administracyjnym, mogą wystąpić sytuacje wyjątkowe, uzasadniające uwzględnienie pewnych
informacji podanych do wiadomości sądu, zwłaszcza jeśli dotyczą kwestii kluczowych dla rozstrzygnięcia
sprawy, które nie dość dokładnie wyjaśnił w toku postępowania organ podatkowy.

Wyrok NSA z 20.2.2018 r., II FSK 352/16

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że decyzja o uchyleniu wyroku jest uzasadniona w kontekście art. 162 § 1 OrdPodU oraz indywidualnych okoliczności sprawy. Wskazano, że ograniczenie niezawinionego działania wyłącznie do chorób nagłych nie jest zgodne z rzeczywistością życiową. NSA kwestionuje interpretację WSA w Łodzi dotyczącą spóźnionej informacji o depresji pełnomocnika.