Projekt ustawy o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji

Projekt ustawy o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji ma na celu stworzenie nowych mechanizmów wsparcia operacyjnego dla jednostek kogeneracji. Dostosowano polskie przepisy do unijnych dotyczących udzielania pomocy państwa. Planowane są premie kogeneracyjne i gwarantowane dla różnych jednostek kogeneracji oraz nowe procedury przyznawania wsparcia.

Tematyka: wysokosprawna kogeneracja, energia elektryczna, wsparcie operacyjne, premie kogeneracyjne, mechanizmy wsparcia, jednostki kogeneracji, pomoc państwa, procedury przyznawania wsparcia, obowiązek wprowadzenia energii do sieci, koszty nowego systemu wsparcia, rachunki za energię elektryczną, nowe przepisy

Projekt ustawy o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji, opublikowany 5.4.2018 r.
na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji
(https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12310101/katalog/12499846#12499846) ma na celu stworzenie aktu
prawnego określającego i wdrażającego nowe mechanizmy i instrumenty wsparcia operacyjnego dla nowych
oraz istniejących jednostek kogeneracji. Ma to związek faktem, że obecnie funkcjonujący system wsparcia
wysokosprawnej kogeneracji w postaci świadectw pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art. 9l
ustawy z 10.4.1997 r. – Prawo energetyczne (Dz.U. z 2018 r. poz. 755, PrEnerg), zgodnie z ustawą z 14.3.2014
r. o zmianie ustawy ‒ Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 490) wygaśnie
z końcem 2018 r. (tj. przepisy dotyczące obowiązku umorzeniowego, o których mowa w art. 9a ust. 1 pkt 1
PrEnerg, stosuje się do 30.6.2019 r.).
• Dostosowano polskie przepisy ukierunkowane na wsparcie wysokosprawnej kogeneracji do przepisów Traktatu
o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej dotyczących udzielania pomocy państwa.
• Zmieniono procedurę przyznawania wsparcia operacyjnego dla nowych i istniejących jednostek kogeneracji oraz
wprowadzają.
• Wprowadzono obowiązek wprowadzenia do sieci i sprzedaży energii elektrycznej wyprodukowanej w skojarzeniu
z ciepłem elektrycznym.
System wsparcia wysokosprawnej kogeneracji
Wysokosprawna kogeneracja to wytwarzanie energii elektrycznej lub mechanicznej i ciepła użytkowego
w kogeneracji, które zapewnia oszczędność energii pierwotnej zużywanej w jednostce kogeneracji powyżej 1 MW
mocy zainstalowanej elektrycznej na poziomie nie mniejszym niż 10% w porównaniu z wytwarzaniem energii
elektrycznej i ciepła w układach rozdzielonych o referencyjnych wartościach sprawności dla wytwarzania
rozdzielonego (art. 3 pkt 38, PrEnerg).
Obecny system wsparcia wysokosprawnej kogeneracji w ocenie Komisji Europejskiej zawartej w dokumencie
SA.36518 (2016/NN) – „Polska – Świadectwa pochodzenia dla wytwórców energii w wysokosprawnej Kogeneracji”
wskazuje, że wsparcie na rzecz energii elektrycznej wytwarzanej w wysokosprawnych jednostkach kogeneracji
udzielane za pośrednictwem świadectw pochodzenia stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej z 26.10.2012 r. (Dz.Urz UE C Nr 326 z 2012 r., s. 47; dalej „TFUE”), a polski
system świadectw pochodzenia z kogeneracji został wdrożony z naruszeniem art. 108 ust. 3 TFUE
Artykuł 107 ust. 1 TFUE stanowi, że wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu
zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie
niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie,
w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. W tym konkretnym przypadku Komisja
Europejska wskazała, że importowana energia elektryczna z kogeneracji jest uwzględniania w obliczeniach kwoty
umorzenia świadectw pochodzenia i jest zatem również obciążona ceną świadectw pochodzenia, która
w rzeczywistości pełni funkcję opłaty ostatecznie przerzuconej na konsumentów końcowych jako koszt dodatkowy
obliczony w odniesieniu do ich całkowitego zużycia energii elektrycznej.
Komisja Europejska musi zostać w odpowiednim czasie poinformowana (m.in. aby mogła wyrazić swoja opinię)
o wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy. Jeśli uzna ona, że plan nie jest zgodny z rynkiem wewnętrznym
w rozumieniu artykułu 107 TFUE, wszczyna bezzwłocznie procedurę zniesienia lub zmiany tej pomocy przez dane
Państwo w terminie, który ona określa. Dane Państwo Członkowskie nie może wprowadzać w życie projektowanych
środków dopóki procedura ta nie doprowadzi do wydania decyzji końcowej przez Komisję Europejską.
Projekt ustawy wprowadzana nowe podejście do wspierania wysokosprawnej kogeneracji. Wynika to z konieczności
„konkurencyjnego” przyznawania rodzajów pomocy publicznej oraz wyeliminowania zjawiska „nadwsparcia”
(wsparcie ma być dostosowane do pokrycia luki finansowej pomiędzy kosztami wytworzenia energii elektrycznej
a ceną rynkową), a także pobudzenie inwestycji w modernizacje oraz budowę nowych jednostek wytwórczych.
Procedura przyznawania wsparcia
Zmianie ulegnie także procedura przyznawania wsparcia. Planuje się wprowadzić następujące instrumenty:

1. Premię kogeneracyjną dla nowych i znacznie zmodernizowanych jednostek kogeneracyjnych o mocy
zainstalowanej elektrycznej od 1 do 50 MW. Ten rodzaj wsparcia będzie miał formę aukcji w formule „pay as bid”
(system cen ofertowych) w odpowiednich „koszykach” aukcyjnych. W ramach ogłoszonych przez Prezesa
Urzędu Regulacji Energetyki aukcji, przedsiębiorcy będą mogli złożyć tylko jedną ofertę. Na wygranie aukcji
będą mogli liczyć przedsiębiorcy, którzy zaoferują najniższą cenę (jednostkową cena wytworzenia 1 MWh energii
elektrycznej w skojarzeniu z ciepłem).
2. Premię gwarantowaną dla jednostek kogeneracji: zmodernizowanych i istniejących o mocy zainstalowanej
elektrycznej od 1 do 50 MW oraz nowych, istniejących, zmodernizowanych i znacznie zmodernizowanych
jednostek kogeneracji o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1 MW.
3. Premię gwarantowaną indywidualną/premię kogeneracyjną indywidualną dla nowych, zmodernizowanych,
znacznie zmodernizowanych lub istniejących jednostek kogeneracji o mocy zainstalowanej elektrycznej nie
mniejszej niż 50 MW.
4. Premię gwarantowaną indywidualną/premię kogeneracyjną indywidualną dla nowych, zmodernizowanych,
znacznie zmodernizowanych lub istniejących jednostek kogeneracji o mocy zainstalowanej elektrycznej nie
mniejszej niż 300 MW. Należy podkreślić, że wsparcie dla jednostek kogeneracji o mocy powyżej 300 MW
(zgodnie z regulacjami zawartymi w pkt. 2 lit. d wytycznych Komisji Europejskiej z 28.6.2014 r. w sprawie
pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią w latach 2014‒2020 z 28.6.2014 r. /Dz.Urz.
UE C z 2014 r. Nr 200, s. 1) będzie mogło zostać udzielone po wydaniu przez Komisję Europejską decyzji
o zgodności tego wsparcia z rynkiem wewnętrznym (każda tego rodzaju jednostka kogeneracji będzie musiała
mieć system wsparcia indywidualnie notyfikowany przez Komisję Europejską, zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE).
Koszyk aukcyjny
Zgodnie z art. 11 ust. 3 projektowanej ustawy (na wzór obecnie obowiązujących aukcji OZE ogłaszanych
i przeprowadzanych przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki), planuje się wprowadzić „koszyki aukcyjne”
(koszyk aukcyjny można zdefiniować jako parametr aukcji pozwalający wytwórcy energii wziąć udział wyłącznie
w danej grupie technologii, które różnią się między sobą m.in. zakresem mocy, rodzajem paliw, kosztami
wytwarzania, emisyjnością czy stopniem wykorzystania mocy) dla jednostek kogeneracji:
1) opalanych paliwami gazowymi, o mocy elektrycznej zainstalowanej:
a) nie mniejszej niż 1 MW i mniejszej niż 5 MW,
b) nie mniejszej niż 5 MW i mniejszej niż 20 MW,
c) nie mniejszej niż 20 MW i mniejszej niż 50 MW;
2) opalanych paliwami stałymi, o mocy elektrycznej zainstalowanej:
a) nie mniejszej niż 1 MW i mniejszej niż 5 MW,
b) nie mniejszej niż 5 MW i mniejszej niż 20 MW,
c) nie mniejszej niż 20 MW i mniejszej niż 50 MW;
3) innych niż wymienione w pkt 1 i 2, o mocy elektrycznej zainstalowanej:
a) nie mniejszej niż 1 MW i mniejszej niż 5 MW,
b) nie mniejszej niż 5 MW i mniejszej niż 20 MW,
c) nie mniejszej niż 20 MW i mniejszej niż 50 MW.
Obowiązek wprowadzenia do sieci i sprzedaży energii elektrycznej wyprodukowanej w skojarzeniu z ciepłem
użytkowym
Kolejną ważną zmianą jest obowiązek wprowadzenia do sieci i sprzedaży energii elektrycznej wyprodukowanej
w skojarzeniu z ciepłem użytkowym, które w ilości nie mniejszej niż 70% musi zostać wprowadzone do publicznej
sieci ciepłowniczej i sprzedane (w myśl definicji zawartej w art. 2 ust. 34 projektowanej ustawy), aby wsparciu
podlegała cały wolumen sprzedanej energii elektrycznej. Jeżeli ciepło zostanie wprowadzone do publicznej sieci
ciepłowniczej i sprzedane w ilości mniejszej niż 70% wytworzonego ciepła użytkowego, wsparcie dotyczyć będzie
proporcjonalnego udziału energii elektrycznej sprzedanej do sieci. Obowiązek procentowego progu ilości
wprowadzania ciepła użytkowego do publicznej sieci ciepłowniczej nie dotyczy „małych” jednostek kogeneracji
(zgodnie z definicją at. 2 pkt 13 projektowanej ustawy).
Jest to zupełnie inne podejście do wsparcia jednostki energii wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji, ponieważ
obecny system wsparcia dotyczy energii elektrycznej wytworzonej „brutto” (nie ma obowiązku sprzedaży energii do

operatora sieci dystrybucyjnej a nawet przyłączenia jednostki kogeneracji do sieci dystrybucyjnej) oraz ciepła, które
nie musi być oddawane do sieci ciepłowniczej, do której przyłączony jest co najmniej jeden odbiorca końcowy
(obecnie ciepło użytkowe może być również konsumowane na potrzeby własne przedsiębiorcy).
Ocena skutków regulacji
Zgodnie z oceną skutków regulacji, planowane koszty nowego systemu wsparcia wyniosą od 24 do 30 miliardów
złotych, a koszt obsługi tego systemu zostanie przeniesiony na odbiorców końcowych energii elektrycznej (zostanie
dodany do opłaty zmiennej u odbiorcy końcowego), co dla przeciętnego gospodarstwa domowego może zwiększyć
rachunek za energię elektryczną do 4 złotych miesięcznie.
Zakłada się, że nowy system wsparcia wysokosprawnej kogeneracji zacznie obowiązywać od 1.1.2019 r.

Nowy system wsparcia kogeneracji ma kosztować od 24 do 30 mld zł, a koszty będą przeniesione na odbiorców końcowych. Przewiduje się wzrost rachunków za energię elektryczną, co może zwiększyć opłaty o 4 zł miesięcznie dla przeciętnego gospodarstwa domowego. Planowane wejście w życie nowych przepisów od 1.1.2019 r.