Zmiany w Prawie geologicznym i górniczym

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze (ZmPrGeolGórn18) wprowadza korekty i uzupełnienia dotychczasowych przepisów, koncentrując się na poprawie efektywności postępowań administracyjnych. Nowelizacja obejmuje m.in. rozszerzenie definicji złóż kopalin i zmiany w procedurach udzielania koncesji. Zmiana regulacji prawa pierwszeństwa ma na celu usprawnienie procesu wnioskowania o użytkowanie górnicze.

Tematyka: Zmiany w Prawie geologicznym i górniczym, ustawa, nowelizacja, złóż kopalin, koncesje górnicze, prawa pierwszeństwa, definicje, efektywność, bezpieczeństwo surowcowe

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2018 r. poz. 1563, dalej jako:
ZmPrGeolGórn18) jest odpowiedzią na wątpliwości interpretacyjne, luki oraz nadmierne skomplikowanie
poszczególnych procesów i rozwiązań utrudniających sprawne prowadzenie postępowań administracyjnych
pojawiających się w praktyce stosowania przepisów ustawy – Prawo geologiczne i górnicze. Ustawodawca
zwraca szczególną uwagę na konieczność znowelizowania przepisów wprowadzonych ustawą z 11.7.2014 r.
o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze i niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 1133 ze zm.).
• Ustawa koryguje błędy i uzupełnia luki powstałe na gruncie dotychczas obowiązujących przepisów.
• Zmienione zostały definicje złóż kopalin objętych własnością górniczą oraz wtłaczania wód do górotworu.
• Wprowadzono ponadto modyfikacje w postępowaniu z wykorzystaniem tzw. prawa pierwszeństwa oraz
postępowania w sprawie udzielenia, odmowy udzielenia i cofnięcia koncesji.
Ustawa wprowadza zmiany w następujących aktach prawnych: ustawie z 9.6.2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze
(tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 2126, dalej jako: PrGeolGórn), ustawie z 21.3.1991 r. o obszarach morskich
Rzeczpospolitej Polskiej i administracji morskiej (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 2205 ze zm.), ustawie z 3.10.2008
r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1405 ze zm.).
Zmienione definicje
Ustawa rozszerza katalog złóż kopalin objętych własnością górniczą przysługującą Skarbowi Państwa włączając
do niego gazy szlachetne i pierwiastki ziem rzadkich (art. 10 ust. 1 PrGeolGórn) – będą się do nich odnosiły przepisy
dotyczące węglowodorów. Zmieniona została ponadto definicja wtłaczania wód do górotworu zamieszczona w art.
6 ust. 1 pkt 16b PrGeolGórn. Definicja jest w nowym brzmieniu bardziej precyzyjna. Ustawodawca określa wtłaczanie
wód do górotworu jako pozbycie się wód pochodzących z odwodnień wyrobisk górniczych, wykorzystanych wód
leczniczych, wód termalnych, solanek a także wód złożowych w tym wód z podziemnych magazynów węglowodorów
z wyłączeniem wód technologicznych wykorzystywanych w magazynach węglowodorów zlokalizowanych w złożach
soli kamiennej, polegające na ich wprowadzaniu otworami wiertniczymi do formacji geologicznych izolowanych od
użytkowych poziomów wodonośnych.
Nowa regulacja prawa pierwszeństwa
Zmieniony art. 15 PrGeolGórn formułuje precyzyjnie sposób postępowania w sytuacjach, w których możliwe jest
korzystanie z tzw. prawa pierwszeństwa polegającego na uprawnieniu do wnioskowania o ustanowienie
użytkowania górniczego. Zgodnie z nowym brzmieniem przepisu pierwszeństwo przysługuje temu, kto
rzeczywiście rozpoznał część złoża, a więc wnioskodawcy, który rozpoznał złoże do tego stopnia, by możliwe
było sporządzenie projektu zagospodarowania złoża. Nie będzie obowiązywał już trzymiesięczny termin na
zawarcie umowy o ustanowienie użytkowania górniczego – ustawodawca poprzestał na wskazaniu, że zawarcie
takiej umowy będzie możliwe do momentu wygaśnięcia uprawnienia do zawarcia takiej umowy
Koncesja – udzielenie, odmowa udzielenia, cofnięcie
Przez zmianę art. 49e PrGeolGórn i dodanie art. 49ae–49ee PrGeolGórn wprowadzono alternatywną wobec
przetargu procedurę udzielania koncesji opartą na mechanizmie porównywania wniosków i możliwości
przeprowadzenia postępowania przetargowego na wniosek przedsiębiorcy (tzw. procedura open door).
Nowe brzmienie art. 29 ust. 1 PrGeolGórn bardziej precyzyjnie niż w dotychczasowym stanie prawnym
formułuje przesłanki odmowy udzielenia koncesji wskazując, że interes publiczny związany z bezpieczeństwem
państwa obejmuje również interes surowcowy państwa. W uzasadnieniu projektu wskazywano: „Dodać należy, że
zagrożenie bezpieczeństwa państwa jako przesłanka odmowy udzielenia koncesji funkcjonuje również w przepisach
z zakresu swobody działalności gospodarczej. Interes surowcowy państwa ma zatem uwzględniać bezpieczeństwo
państwa, a zwłaszcza jego bezpieczeństwo gospodarcze – obecnie i w przyszłości. Organy koncesyjne, biorąc pod
uwagę zaistnienia tej przesłanki, będą mogły posiłkować się Polityką Surowcową Państwa” (Uzasadnienia, s. 4).
Ponadto organ koncesyjny będzie mógł cofnąć koncesję w przypadku utraty użytkowania górniczego niezależnie od
przyczyny, bez możliwości uzyskania odszkodowania.
Nowe kompetencje organów centralnych

W myśl nowego przepisu art. 23 ust. 1 pkt 1b PrGeolGórn poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów oraz
wydobywanie węglowodorów ze złóż w granicach morskich Rzeczpospolitej Polskiej albo wydobywanie
węglowodorów za złóż w tych granicach będzie wymagało opinii ministra właściwego ds. rybołówstwa (Ministra
Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej) oraz Ministra Obrony Narodowej. W uzasadnieniu projektu
wskazano: „Zasadnym jest bowiem, aby określona działalność wynikająca z PrGeolGórn realizowana w ramach
obszarów morskich Rzeczpospolitej Polskiej była opiniowana również przez Ministra Obrony Narodowej, w zakresie
wskazywania przy udzielaniu koncesji granic obszaru, na którym ta działalność może być prowadzona. Pozwoli to na
zapobieżenie, już na wstępnym etapie, realizacji zamierzeń mogących pozostawać w ewentualnym konflikcie
z interesami obronności państwa” (Uzasadnienie, s. 3).
Wprowadzono również przepis, który nakłada obowiązek niezwłocznego doręczania Komendantowi Głównemu
Straży Granicznej kopii wydawanych na podstawie ustawy decyzji dotyczących poszukiwania i rozpoznawania złóż
węglowodorów oraz wydobywania węglowodorów ze złóż w granicach obszarów morskich Rzeczpospolitej Polskiej
(art. 8 ust. 3 PrGeolGórn).
Ustawa weszła w życie 29.8.2018 r. Wyjątkiem jest art. 1 pkt 59 lit. b, który wejdzie w życie 1.1.2019 r.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze przynosi istotne zmiany w zakresie definicji złóż kopalin, procedur udzielania koncesji oraz regulacji prawa pierwszeństwa. Nowe przepisy mają zwiększyć przejrzystość i efektywność działań w sektorze geologicznym i górniczym, wprowadzając jednocześnie większe bezpieczeństwo prawne i surowcowe.