Zmiany w ustawie o Sądzie Najwyższym

Celem ustawy z 21.11.2018 r. o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym jest przede wszystkim wykonanie postanowienia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, dotyczącego zapewnienia sędziom Sądu Najwyższego równych praw i warunków zatrudnienia. Publikacja omawia m.in. nowe zasady przechodzenia sędziów w stan spoczynku oraz możliwość powrotu do pełnienia funkcji. Zmiany te wynikają z zastrzeżeń dotyczących procedury przejścia sędziów w stan spoczynku po ukończeniu 65 roku życia.

Tematyka: Sąd Najwyższy, Naczelny Sąd Administracyjny, zmiany, ustawy, postanowienie TSUE, sędziowie, stan spoczynku, powrót do funkcji, zobowiązania, konstytucja, prawo, zwrot świadczeń, postępowania, umorzenie, TSUE, Polska

Celem ustawy z 21.11.2018 r. o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2018 r. poz. 2507) jest przede
wszystkim wykonanie postanowienia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który zobowiązał władze
Rzeczpospolitej Polskiej do „podjęcia wszelkich niezbędnych środków w celu zapewnienia, by sędziowie
Sądu Najwyższego mogli pełnić funkcje na tym samym stanowisku, korzystając z tego samego statusu,
takich samych praw i warunków zatrudnienia, jakie przysługiwały im do 3.4.2018 r., czyli do daty wejścia
w życie ustawy o Sądzie Najwyższym”.
• Sędziowie SN i NSA będą przechodzili w stan spoczynku w wieku 70 lat, jeżeli objęli stanowisko przed dniem
wejścia w życie ustawy nowelizującej.
• Jeżeli sędzia zajmował przed wejściem w życie ustawy z 8.12.2017 r. stanowisko Pierwszego Prezesa SN albo
Prezesa SN i powrócił do stanu czynnego, to jego kadencję uważa się za nieprzerwaną
• Postępowania wszczęte na podstawie art. 37 § 1 oraz art. 111 § 1 i 1a ustawy z 8.12.2017 r. o Sądzie Najwyższym
(Dz.U. z 2018 r. poz. 5 ze zm., dalej jako: SNU) i niezakończone do dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej będą
podlegały umorzeniu z mocy prawa.
Ustawa z 21.11.2018 r. o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym jest odpowiedzią na zastrzeżenia dotyczące
procedury przejścia sędziów Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego w stan spoczynku po
ukończeniu 65 roku życia podnoszone przez krajowe środowiska prawnicze, niektóre organy władzy
publicznej, instytucje Unii Europejskiej (w konsekwencji toczy się postępowanie ze skargi Komisji Europejskiej
przeciwko Polsce). Konieczność uchwalenia omawianej ustawy wynikała również z obowiązku realizacji
nałożonego na Polskę zobowiązania wynikającego z postanowienia wiceprezesa TSUE z 19.10.2018 r. (sygn.
C-619/18) w związku z przejściem sędziów w stan spoczynku na podstawie ustawy z 8.12.2017 r. o Sądzie
Najwyższym.
Nowe zasady przechodzenia sędziów w stan spoczynku
Wprowadzone w ustawie zmiany odnoszą się do obowiązującej do tej pory regulacji, w myśl której sędziowie
NSA i SN po osiągnięciu 65 roku życia przechodzili w stan spoczynku, chyba że Prezydent RP wyraził na
wniosek zainteresowanego zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska. W Uzasadnieniu projektu omawianej
ustawy wskazywano, że w przypadku, gdy skutki określonych przepisów ustawy nowelizującej z 8.12.2018 r. już
nastąpiły, to zobowiązania wynikające z postanowienia TSUE (sygn. C-619/18), to konieczne jest dokonanie zmian,
które odwrócą te skutki w sposób respektujący postanowienia Konstytucji. W przepisach ustawy wskazano, że
sędziowie Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego będą przechodzili w stan spoczynku w wieku
70 lat, jeżeli objęli stanowisko przed dniem wejścia w życie omawianej ustawy.
Powrót do pełnienia funkcji
Ustawa wprowadza możliwość powrotu do pełnienia funkcji sędziom Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sądu
Najwyższego, w tym Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego oraz prezesów izb Sądu Najwyższego. Ponadto
wszyscy sędziowie SN i NSA, którzy przeszli w stan spoczynku na postawie obowiązujących dotychczas
norm zostaną ipso iure przywróceni do pełnienia urzędu na stanowisku zajmowanym w dniu wejścia w życie
ustawy z 8.12.2017 r. o Sądzie Najwyższym. Jeżeli sędzia zajmował przed wejściem w życie ustawy z 8.12.2017
r. stanowisko Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego albo Prezesa Sądu Najwyższego i powrócił do stanu
czynnego, to jego kadencję uważa się za nieprzerwaną.
Pozostałe zmiany
Sędziowie SN i NSA będą zobowiązani do zwrócenia świadczeń, które wypłacono im w związku z przejściem w stan
spoczynku, z wyjątkiem uposażenia sędziego za okres pozostawania w stanie spoczynku. Wszystkie postępowania
wszczęte na podstawie art. 37 § 1 oraz art. 111 § 1 i 1a SNU i niezakończone do dnia wejścia w życie ustawy
nowelizującej będą podlegały umorzeniu z mocy prawa.
Ustawa weszła w życie 1.1.2019 r.

Ustawa wprowadza wiele istotnych zmian, mających na celu zgodność z postanowieniem TSUE oraz konstytucyjnymi zasadami. Przepisy dotyczą m.in. wieku przechodzenia sędziów w stan spoczynku, możliwości powrotu do pełnienia funkcji oraz zobowiązania do zwrotu świadczeń wypłaconych sędziom. Zmiany te mają na celu respektowanie prawa i uniknięcie konfliktów prawnych.