Ograniczenie dostępu do informacji publicznej przetworzonej

Trybunał Konstytucyjny potwierdził zgodność art. 3 ust. 1 pkt 1 DostInfPubU z Konstytucją RP, uzasadniając, że ograniczenie dostępu do informacji publicznej przetworzonej jest adekwatnym środkiem ochrony interesu publicznego. Sprawa dotyczyła wniosku A.L. o udostępnienie danych dotyczących postępowań karnoskarbowych, które zostały uznane za przetworzoną informację. Ostatecznie, Trybunał stwierdził, że przesłanka istotności dla interesu publicznego jest warunkiem konstytucyjnie dopuszczalnym.

Tematyka: Trybunał Konstytucyjny, art. 3 ust. 1 pkt 1 DostInfPubU, informacja publiczna, interes publiczny, ograniczenie dostępu, Konstytucja RP

Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej
(t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1330 ze zm., dalej jako: DostInfPubU) w zakresie, w jakim uzależnia uprawnienie do
uzyskania informacji publicznej przetworzonej od wykazania szczególnej istotności dla interesu publicznego,
jest zgodny z art. 61 ust. 1 i 2 w zw. z art. 61 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. O graniczenie dostępu do
informacji publicznej przetworzonej jest niezbędne dla ochrony interesu publicznego, jest adekwatnym
środkiem do realizacji założonego przez ustawodawcę celu, a ciężar w postaci wykazania przesłanki
szczególnej istotności dla interesu publicznego nałożony na obywatela nie jest nadmiernie dolegliwy.

Stan faktyczny
A.L. złożył do Urzędu Kontroli Skarbowej w S. wniosek o udostępnienie informacji publicznej dotyczącej
prowadzonych przez organ postępowań karnoskarbowych. Wskazał, że chce pozyskać dane pozwalające na
weryfikację działalności organów skarbowych. Jego zdaniem, w interesie publicznym leży rozwianie wątpliwości co
do obiektywności i transparentności działań organów skarbowych. Pozyskane dane posłużą do przygotowania
raportu. Organ stwierdził, że żądana informacja nie jest informacją prostą, lecz informacją przetworzoną, co wymaga
wykazania, że jej uzyskanie jest szczególnie istotne dla interesu publicznego, czego wnioskodawca nie uczynił.
Zarówno Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w S., jak i Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej odmówili
uwzględnienia wniosku o udostępnienia żądanej informacji publicznej.
Postępowanie przed WSA i NSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, oddalając skargę A.L. stwierdził, że pomimo tego, iż Urząd Kontroli
Skarbowej w S. prowadził różne rejestry i zapisy ewidencyjne, to nie posiadał danych w postaci żądanej przez
skarżącego i musiałby je specjalnie wytworzyć na jego potrzeby. Udzielenie żądanej informacji wymagałoby
zaangażowania wielu pracowników w działania polegające na szczegółowej analizie akt postępowań kontrolnych, ich
odpowiedniej selekcji i sporządzeniu zestawienia niezbędnych danych. Naczelny Sąd Administracyjny utrzymał
zaskarżone orzeczenie w mocy. Wskazał, że art. 3 ust. 1 pkt 1 DostInfPubU w istocie ogranicza dostęp do informacji
przetworzonej. Ograniczenie to dokonane aktem rangi ustawowej odpowiada regulacji art. 31 ust. 3 Konstytucji RP,
a ustawodawca, ograniczając wart. 3 ust. 1 pkt 1 DostInfPubU dostęp do informacji przetworzonej, czyni to w zgodzie
z zasadą proporcjonalności i nie można w tym wypadku mówić o łamaniu konstytucyjnych uprawnień obywatela,
skoro przedkładając interes publiczny nad interes strony, prawodawca ma na względzie zapewnienie prawidłowego
funkcjonowania organów Państwa i innych podmiotów zobowiązanych do udzielania informacji publicznej.
Skarga konstytucyjna
A.L. wystąpił ze skargą konstytucyjną wnosząc o zbadanie zgodności art. 3 ust. 1 pkt 1 DostInfPubU z art. 61 ust. 1
i 2 w zw. z art. 61 ust. 3 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Na podstawie zaskarżonej regulacji prawo do informacji
publicznej obejmuje uprawnienia do uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej
w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego. W ocenie skarżącego przesłanka
„szczególnej istotności dla interesu publicznego” ogranicza podmiotowo dostęp do informacji publicznej
przetworzonej, gdyż pozwala na uzyskanie takiej informacji jedynie obywatelom posiadającym wpływ na
funkcjonowanie organów władzy publicznej, pozbawiając tego uprawnienia pozostałych obywateli. Tym samym,
przepis ten jest niezgodny z art. 61 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji RP, statuującym prawo do uzyskiwania informacji
publicznej przez każdego obywatela.
Orzeczenie Trybunału
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że ograniczenie uprawnienia do uzyskania informacji publicznej
przetworzonej od wykazania przez wnioskodawcę szczególnej istotności dla interesu publicznego mieści się
w zakresie konstytucyjnych przesłanek dopuszczalności ograniczenia prawa do informacji publicznej.
Przedkładając interes publiczny nad interes strony, prawodawca ma na względzie zapewnienie prawidłowego
funkcjonowania organów państwa i innych podmiotów zobowiązanych do udzielania informacji publicznej.
W uzasadnieniu wyroku podkreślono, że konstytucyjne prawo do informacji publicznej nie jest absolutne. Z uwagi na
to, że proces powstawania informacji przetworzonej odrywa organ od przypisanych mu kompetencji i zadań,
ustawodawca przyznał prawo do uzyskania takiej informacji publicznej, takiemu wnioskodawcy, który jest w stanie

wykazać w chwili składania wniosku swoje indywidualne, realne i konkretne możliwości wykorzystania dla dobra
ogółu informacji publicznej, której przygotowania się domaga. Ograniczenie to ma też na celu zapewnienie ochrony
porządku publicznego, obejmującego również pewne minimum sprawności funkcjonowania instytucji państwowych,
która byłaby iluzoryczna, gdyby każde żądanie udostępnienia informacji oznaczało konieczność zaangażowania się
przez organy w przygotowanie informacji publicznej przetworzonej, kosztem realizowania przez nie ich
podstawowych kompetencji i zadań, które pozostają w związku z prawami obywateli do szybkiego i sprawnego
załatwiania ich spraw. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, art. 3 ust. 1 pkt 1 DostInfPubU nie może być
odczytywany jako instrument ochrony podmiotów zobowiązanych do udostępnienia informacji publicznej,
lecz jako wyraz ochrony ustawowej praw i interesów prawnych podmiotów, których sprawy rozstrzygane są
w ramach podstawowych kompetencji i zadań organów.
Wyrok TK z 18.12.2018 r., SK 27/14

Trybunał Konstytucyjny potwierdził, że ograniczenie dostępu do informacji publicznej przetworzonej zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 DostInfPubU jest zgodne z Konstytucją RP. Decyzja ta ma na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania organów państwa i innych podmiotów udzielających informacji publicznej, zachowując proporcjonalność w stosunku do interesu publicznego.