Przeważająca działalność a zakaz handlu w niedzielę

Tematyka: przepisy handlowe, zakaz handlu w niedzielę, sądowe postępowanie, interpretacja przepisów, działalność handlowa, Sąd Najwyższy

„Przeważająca działalność” o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy z 10.1.2018 r. o ograniczeniu handlu
w niedziele i święta oraz niektóre inne dni (Dz.U. z 2018 r. poz. 305; dalej jako: OgrHandNiŚU), to działalność
dotycząca handlu łącznie prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier
losowych i zakładów wzajemnych, jak i taka działalność, która za swój przedmiot ma tylko jeden ze
wskazanych w tym przepisie asortyment – wynika z uchwały Sądu Najwyższego.
Stan faktyczny i postępowanie przed sądami I i II instancji
K.M. – prezes jednej z firm prowadzących działalność handlową, której nazwa sugeruje sprzedaży alkoholi została
obwiniona o to, że wbrew zakazowi handlu w niedzielę dopuściła do pracy osoby zatrudnione na podstawie umów
zlecenia. Sąd I instancji uznał K.M. za winną i ukarał grzywną w kwocie 3 tys. zł. Obwiniona wniosła apelację,
w której dowodziła, że zmieniła wpis w rejestrze podmiotów gospodarki narodowej i jako przeważającą działalność
wskazała sprzedaż papierosów. Ponadto zarzucała sądowi, że nie zastosował się do art. 11 ustawy z 6.3.2018 r. –
Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r. poz. 646; dalej jako: PrPrzed) i nie przyjął korzystnej dla przedsiębiorcy
interpretacji art. 6 ust. 1 pkt 6 OgrHandNiŚU. Na mocy art. 11 PrPrzed, jeżeli przedmiotem postępowania przed
organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w sprawie
pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy, chyba
że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma
bezpośredni wpływ. Przepisu tego nie stosuje się, jeśli wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy
państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego.
Pytanie prawne
Sąd rozpoznający apelację K.M. skierował do Sądu Najwyższego pytanie prawne o następującej treści: „Czy
przeważająca działalność, o której jest mowa w art. 6 ust. 1 pkt 6 OgrHandNiŚU, to działalność polegająca
łącznie na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych
i zakładów wzajemnych czy też wystarczające jest aby była to przeważająca działalność mająca za przedmiot
tylko jeden ze wskazanych tam asortymentów?”.
Zgodnie z art. 5 OgrHandNiŚU w niedziele i święta w placówkach handlowych handel oraz wykonywanie czynności
związanych z handlem, powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz
wykonywania czynności związanych z handlem są zakazane. Na mocy art. 6 ust. 1 pkt 6 OgrHandNiŚU zakaz,
o którym mowa w art. 5 OgrHandNiŚU, nie obowiązuje w placówkach handlowych, w których przeważająca
działalność polega na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych
i zakładów wzajemnych. Przy czym, przeważająca działalność, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 5, 6, 28, 29 i 30
OgrHandNiŚU, oznacza rodzaj przeważającej działalności wskazany we wniosku o wpis do krajowego rejestru
urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, o którym mowa w ustawie z 29.6.1995 r. o statystyce publicznej (t.j.:
Dz.U. z 2018 r. poz. 997; dalej jako: StatPublU).
Na rozprawie przedstawiciel Prokuratury Krajowej dowodził, że przy interpretacji pojęcia „przeważająca działalność”
sąd nie może się ograniczać jedynie do zbadania dominującego rodzaju działalności we wpisie do rejestru
przedsiębiorców, ale powinien zbadać jak wygląda stosunek sprzedaży asortymentu przeważającego z pozostałym.
Odmienna wykładnia spornej regulacji prowadziłaby do obchodzenia zakazu handlu przez przedsiębiorców poprzez
zmianę wpisu w rejestrze.
Orzeczenie SN
Sąd Najwyższy stwierdził, że wykładnia językowa spornego przepisu nie prowadzi do jednoznacznego rezultatu,
bowiem ustawodawca niekonsekwentnie używa spójników i przecinków w art. 6 OgrHandNiŚU. Dlatego konieczne
było odwołanie się do celu ustawy. Nie było nim wprowadzenie reglamentacji obrotu poszczególnymi towarami
a chęć stworzenia warunków dla dodatkowej ochrony pracowniczej zwłaszcza z punktu widzenia ochrony
rodziny i ochrona tradycji. W uzasadnieniu uchwały wskazano, że p rowadzący placówkę handlową może
zlecać pracę w niedziele, jeśli jej przeważająca działalność polega na sprzedaży łącznie prasy, biletów
komunikacji miejskiej, wyrobów tytoniowych, kuponów gier losowych i zakładów wzajemnych, jak również
wówczas, gdy przeważającą działalnością jest handel tylko niektórymi lub jednym z wymienionych
asortymentów. Z ustawy o statystyce publicznej wynika nakaz wskazania przeważającej działalności we wpisie do
rejestru przedsiębiorców. Zgodnie z zasadami budowy klasyfikacji, stanowiącymi załącznik do rozporządzenia Rady
Ministrów z 24.12.2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (Dz.U. Nr 251, poz. 1885), przeważającą
działalnością jednostki statystycznej jest działalność posiadająca największy udział wskaźnika (np. wartość dodana,

produkcja brutto, wartość sprzedaży, wielkość zatrudnienia lub wynagrodzeń) charakteryzującego działalność
jednostki. W badaniach statystycznych zalecanym wskaźnikiem służącym do określenia przeważającej działalności
jest wartość dodana. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że sąd rozpatrując sprawę karną będzie musiał ustalić, czy
w realiach konkretnej sprawy deklarowana przez przedsiębiorcę działalność może być uznana za działalność
przeważającą. Sposób weryfikacji tego, czy sprzedaż danego asortymentu faktycznie ma charakter
dominujący, zależy od sądu. W niektórych przypadkach za wystarczające zostanie uznane spełnienie
warunków formalnych, czyli odpowiedni wpis do rejestru działalności gospodarczej, w innych konieczne
będzie sprawdzenie, czy sprzedaż danego towaru generuje większość przychodu placówki handlowej.
Uchwała SN z 19.12.2018 r., I KZP 13/18

Sąd Najwyższy stwierdził, że wykładnia językowa przepisu dotyczącego przeważającej działalności w kontekście zakazu handlu w niedzielę nie jest jednoznaczna. Konieczne jest odwołanie się do celu ustawy i analiza proporcji sprzedaży asortymentu przeważającego. Uchwała SN z 19.12.2018 r., I KZP 13/18 wyjaśnia, że sąd musi dokładnie zbadać, czy deklarowana przez przedsiębiorcę działalność może być uznana za przeważającą, co może wymagać sprawdzenia, czy dany asortyment generuje większość przychodu placówki handlowej.