Dostęp do informacji o zmarłym pacjencie

Celem ustawy z 6.12.2018 r. jest doprecyzowanie przepisów dotyczących zachowania tajemnicy informacji o zmarłym pacjencie. Nowelizacja wprowadza m.in. sądową kontrolę dostępu osób bliskich do dokumentacji medycznej zmarłego. Przepisy mają ułatwić dostęp do informacji, jednocześnie uwzględniając charakter relacji pacjenta z bliskimi. Aktualnie dostęp mają m.in. małżonek, krewni, przedstawiciele ustawowi. W przypadku sprzeciwu osoby bliskiej, konieczna jest zgoda sądu. Sprzeciw zostanie dołączony do dokumentacji pacjenta.

Tematyka: ustawa, zmiany, dostęp do informacji, zmarły pacjent, osoby bliskie, tajemnica medyczna, dokumentacja medyczna, sądowa kontrola, zgoda sądu, sprzeciw, Ustawa o zawodach lekarza, PrPacjRPPU, Kodeks postępowania karnego, nowelizacja, ochrona tajemnicy

Celem ustawy z 6.12.2018 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych
ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 150) jest doprecyzowanie przepisów odnoszących się do obowiązku zachowania
w tajemnicy informacji dotyczących pacjenta po jego jego śmierci.
• Celem wprowadzanych zmian jest ułatwienie osobom bliskim dostępu do dokumentacji medycznej zmarłego
pacjenta oraz uregulowanie procesu zwalniania z tajemnicy obowiązującej w tym zakresie osoby wykonujące zawód
medyczny.
• W wypadku sprzeciwu osoby bliskiej wobec wniosku o ujawnienie informacji o zmarłym pacjencie przez inną bliską
osobę, do zwolnienia z tajemnicy konieczna będzie zgoda sądu wydana na wniosek danej osoby w postępowaniu
nieprocesowym
• W sytuacji, gdy pacjent wyraził sprzeciw za życia, to tajemnica może zostać ujawniona na wniosek osoby bliskiej
tylko w dwóch wymienionych w ustawie przypadkach.
Adresatami ustawy z 6.12.2018 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych
ustaw są osoby wykonujące zawód medyczny i to z ich inicjatywy zmieniona zostanie obowiązująca regulacja.
Nowelizacja wprowadza sądową kontrolę dostępu osób bliskich do informacji o zmarłym pacjencie. Jej celem
jest wyeliminowanie aktualnie obowiązujących, a dalece nieprecyzyjnych przepisów, które – jak zwracał uwagę
projektodawca – uniemożliwiają bliskim zmarłego pacjenta dostęp do informacji na jego temat.
Ustawa wprowadza zmiany w następujących aktach prawnych: w ustawie z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza
i lekarza dentysty (t.j.: Dz. U. z 2018 r. poz. 617, ze zm., dalej jako: ZawLekU), w ustawie z 6.11.2008 r. o prawach
pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1318 ze zm., dalej jako: PrPacjRPPU), w ustawie
z 6.6.1997 r. - Kodeks postępowania karnego (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1987 ze zm., dalej jako: KPK).
Sprzeciw osoby bliskiej
Celem wprowadzanych zmian jest ułatwienie osobom bliskim dostępu do dokumentacji medycznej zmarłego
pacjenta. Jednocześnie nowe przepisy regulują omawianą kwestię w taki sposób, by każdorazowo uwzględniony
został charakter relacji pacjenta z konkretnymi osobami bliskimi.
W aktualnym stanie prawnym dostęp do dotyczących zmarłego pacjenta informacji objętych tajemnicą mają osoby
bliskie w rozumieniu ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Są to: małżonek, krewny lub
powinowaty do drugiego stopnia w linii prostej, przedstawiciel ustawowy, osoba pozostająca we wspólnym
pożyciu lub osoba wskazana przez pacjenta (art. 3 ust. 1 pkt 2 PrPacjRPPU). O soby te mogą pozbawić
dostępu do takiej informacji inne osoby bliskie (zmieniony art. 40 ust. 3a ZawLekU). Projektowana ustawa
zachowuje prawo dostępu tak określonego kręgu osób bliskich do informacji objętych tajemnicą, jednakże
w przypadku sprzeciwu osoby bliskiej, konieczna będzie do tego zgoda sądu wydana na wniosek danej osoby
w postępowaniu nieprocesowym (art. 40 ust. 3a ZawLekU). Ustawodawca wskazywał, że „(…) taka procedura
pozwala także na rozwianie wszelkich wątpliwości proceduralnych – osoby wykonujące zawód medyczny nie będą
zmuszone do samodzielnego ustalania uprawnień konkretnych osób poprzez np. badanie stopnia pokrewieństwa bo
zrobi to sąd” (Uzasadnienie, s. 4).
Sprzeciw osoby bliskiej dołączony zostanie do dokumentacji medycznej pacjenta, podobnie jak sprzeciw pacjenta
wobec ujawniania informacji objętych tajemnicą lekarską wyrażony przed śmiercią (art. 40 ust. 3a ZawLekU).
Sprzeciw pacjenta wyrażony za życia
W sytuacji, gdy pacjent wyraził sprzeciw za życia, to tajemnica może zostać ujawniona na wniosek osoby bliskiej
jeżeli jest to celowe ze względu na ochronę życia lub zdrowia osoby bliskiej bądź gdy informacja zostanie
wykorzystana w celu dochodzenia odszkodowania lub zadośćuczynienia z tytułu śmierci pacjenta. Sąd określi,
kierując się interesem uczestników postępowania, rzeczywistą więzią osoby bliskiej ze zmarłym pacjentem, wolą
zmarłego pacjenta oraz okolicznościami wyrażenia sprzeciwu, czy i w jakim zakresie tajemnica zostanie
ujawniona (art. 14 ust. 5–8 PrPacjRPPU).
Zmiany wprowadzone w Kodeksie postępowania karnego mają wyłącznie charakter dostosowawczy.
Ustawa wejdzie w życie 8.2.2019 r.

Ustawa o zmianie ustawy o zawodach lekarza ma na celu usprawnienie dostępu do informacji o zmarłym pacjencie dla osób bliskich. Nowe przepisy uwzględniają zarówno ochronę tajemnicy, jak i potrzeby bliskich. Sądowa kontrola dostępu oraz konieczność zgody sądu w przypadku sprzeciwu osoby bliskiej mają zapewnić klarowność procedury.