NSA: Wygaśnięcie stosunku służbowego funkcjonariuszki celnej wymaga wydania decyzji administracyjnej
Na mocy przepisów wprowadzających Krajową Administrację Skarbową stosunek służbowy funkcjonariuszki celnej wygasł 31.8.2017 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do wniesionej sprawy przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gdańsku, domagając się wydania decyzji administracyjnej potwierdzającej zwolnienie. W precedensowym wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.1.2019 r. postanowiono o konieczności wydania decyzji w sprawie wygaśnięcia stosunku służbowego funkcjonariuszki celnej po reorganizacji administracji skarbowej.
Tematyka: NSA, wygaśnięcie stosunku służbowego, decyzja administracyjna, Krajowa Administracja Skarbowa, Naczelny Sąd Administracyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich
Na mocy przepisów wprowadzających Krajową Administrację Skarbową stosunek służbowy funkcjonariuszki celnej wygasł 31.8.2017 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do wniesionej sprawy przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gdańsku, domagając się wydania decyzji administracyjnej potwierdzającej zwolnienie. W precedensowym wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.1.2019 r. postanowiono o konieczności wydania decyzji w sprawie wygaśnięcia stosunku służbowego funkcjonariuszki celnej po reorganizacji administracji skarbowej.
Na mocy przepisów wprowadzających Krajową Administrację Skarbową stosunek służbowy funkcjonariuszki celnej wygasł 31.8.2017 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do wniesionej przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gdańsku sprawy funkcjonariuszki i podnosił, że zwolnienie ze służby powinno zostać potwierdzone decyzją administracyjną. W precedensowym wyroku (wyrok NSA z 17.1.2019 r., I OSK 1038/18) Naczelny Sąd Administracyjny podzielił argumenty Rzecznika i oddalił skargę kasacyjną Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku, nakazując tym samym wydanie decyzji administracyjnej w przedmiocie wygaśnięcia stosunku służbowego funkcjonariuszki celnej. Stan faktyczny 1.3.2017 r. weszła w życie reforma struktury administracji skarbowej. Wprowadzono Krajową Administrację Skarbową, co spowodowało konsolidację administracji podatkowej, kontroli skarbowej i Służby Celnej. Podczas reorganizacji zabrakło przepisów, które chroniłyby pracowników przed bezprawnym zwolnieniem z pracy. W praktyce oznaczało to likwidację kilku instytucji, których zadania przejmowała Krajowa Administracja Skarbowa. Dla pracowników tych instytucji oznaczało to wygaśnięcie stosunków pracy. Pracodawca Krajowej Administracji Skarbowej mógł im zaproponować pracę w nowej instytucji lub nie. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku nie przedłożył skarżącej funkcjonariuszce Służby Celnej propozycji zatrudnienia. Podjęta przez Dyrektora decyzja miała charakter nieformalny. Na prośbę funkcjonariuszki 31.5.2017 r. odbyło się jej spotkanie z zastępcą Dyrektora, który poinformował ją ustnie, że nie uzyska propozycji dalszej służby w Krajowej Administracji Skarbowej. Powodów, dla których skarżąca nie otrzymała propozycji zatrudnienia zastępca Dyrektora nie podał w związku z czym funkcjonariuszka złożyła do Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku pisemne wezwanie o przedłożenie pisemnej propozycji służby, a w konsekwencji wezwanie do usunięcia naruszenia prawa polegającego na niezłożeniu propozycji pełnienia służby. Wobec bezczynności Dyrektora skarżąca wniosła w 2017 r. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zarzuciła brak administracyjnego trybu instancyjnego w sprawie, w tym również brak drogi sądowej dla dochodzenia swoich praw, wynikających ze stosunku służbowego. Do sprawy włączył się Rzecznik Praw Obywatelskich i stanął w obronie praw funkcjonariuszy Służby Celnej. Stan prawny Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na bezczynność Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku w sprawie, która zdaniem RPO polegała na niewydaniu rozstrzygnięcia kształtującego prawa i obowiązki funkcjonariusza. W opinii Rzecznika „wynikający z art. 170 ust. 3 ustawy z 16.11.2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. 2016 poz. 1948 ze zm., dalej: PWKASU) nakaz traktowania wygaśnięcia stosunku służbowego funkcjonariusza jak zwolnienia ze służby jednoznacznie przesądza o konieczności wydania decyzji w tym zakresie. Konsekwencją takiego domniemania jest również przyjęcie trybu, w jakim organ powinien wydać rozstrzygnięcie”. Tryb, o którym mowa przewidziany został w Rozdziale 3 Rozpatrywanie sporów o roszczenia funkcjonariuszy ze stosunku służbowego (art. 276 ust. 2 – 6) ustawy z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 508 ze zm., dalej jako: KASU). Przepisy te przewidują, że funkcjonariusz ma prawo, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, złożyć odwołanie do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, a następnie skargę do sądu administracyjnego w przypadku wydania decyzji o zwolnieniu ze służby przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej. W omawianej sprawie taka decyzja nie została funkcjonariuszce przedłożona, uniemożliwiając jej złożenie stosownego odwołania od decyzji o zwolnieniu ze służby. Ponadto, w ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich przypadek funkcjonariuszki stanowił dla Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku okazję do wymiany kadr. Jest to zdaniem Rzecznika sprzeczne z art. 60 w zw. z art. 77 ust. 2 ustawy z 2.4.1997 r. Konstytucja RP, z którego wynika bezwzględny zakaz zamykania drogi sądowej oraz weryfikowalność kryteriów naboru i zwalniania ze służby. W opinii Rzecznika Praw Obywatelskich „reorganizacja czy konsolidacja nie może stanowić okazji do wymiany kadry, narusza to gwarancję stabilności zatrudnienia. Selekcja do KAS może mieć miejsce na podstawie kryteriów określonych w art. 165 ust. 7 PWKASU, takich jak: posiadane przez funkcjonariuszy/pracowników kwalifikacje, przebieg dotychczasowej pracy lub służby, dotychczasowe miejsce zamieszkania”. Wojewódzki Sąd Administracyjny uwzględnił skargę funkcjonariuszki celnej w sprawie skargi na bezczynność Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku w przedmiocie wydania decyzji dotyczącej stosunku służbowego (wyrok WSA w Gdańsku z 20.12.2017 r., III SAB/Gd 32/17). Dyrektor złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, którą ten 17.1.2019 r. oddalił (wyrok NSA z 17.1.2019 r., I OSK 1038/18). W ustnych motywach rozstrzygnięcia sędzia wskazała, że „skoro ustawodawca zrównał skutek rozwiązania stosunku służbowego w trybie art. 170 ust. 1 pkt 1 PWKASU ze zwolnieniem ze służby (art. 170 ust. 3) to Dyrektor Izby Administracji Skarbowej winien wydać deklaratoryjną decyzję administracyjną stwierdzającą ten fakt”. Sprawa wróciła do Dyrektora Izby w Gdańsku. Naczelny Sąd Administracyjny, oddalając skargę kasacyjną Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku potwierdził, że zwolnienie ze służby powinno zostać potwierdzone decyzją administracyjną. Niedopuszczalne jest wykorzystanie zmian reorganizacyjnych w instytucjach państwowych do wymiany kadry, bez weryfikacji jej kwalifikacji, jak również zamykanie pracownikom drogi sądowej do odwołania się od działań organów administracji państwowej, w tym przypadku w zakresie przepisów związanych ze stosunkiem pracy i powołaniem do służby. Wyrok NSA z 17.1.2019 r., I OSK 1038/18
Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że zwolnienie ze służby funkcjonariuszki celnej wymaga wydania decyzji administracyjnej. Przyjęcie zmian reorganizacyjnych jako pretekstu do wymiany kadr jest sprzeczne z prawem. Wyrok NSA z 17.1.2019 r., I OSK 1038/18, stanowi ważny precedens w zakresie ochrony praw pracowniczych i konieczności działań organów administracji.