Zmiany w Kodeksie wyborczym

31.1.2019 r. Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy (Dz.U z 2019 r. poz. 273), która wprowadza szereg nowych regulacji w obowiązującym Kodeksie wyborczym. Zmiany dotyczą m.in. biernego prawa wyborczego osoby skazanej oraz rozszerzenia kompetencji komisarza wyborczego. Nowelizacja obejmuje 43 artykuły.

Tematyka: Kodeks wyborczy, zmiany, bierny prawo wyborcze, komisarz wyborczy, wybory, rejestracja list kandydatów

31.1.2019 r. Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy (Dz.U z 2019 r. poz. 273), która
wprowadza szereg nowych regulacji w obowiązującym Kodeksie wyborczym (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 754 ze
zm.). Będą one miały zastosowanie już podczas wiosennych wyborów do Parlamentu Europejskiego
i jesiennych do Sejmu oraz Senatu. Nowelizacja jest dość obszerna, gdyż zmienionych zostało łącznie 43
artykułów.
• Zmiany w zakresie biernego prawa wyborczego osoby skazanej
• Rozszerzone zostały kompetencje komisarza wyborczego
Zgodnie ze zmienionymi przepisami nie ma prawa wybieralności (biernego prawa wyborczego) osoba skazana
prawomocnym wyrokiem sądowym na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane
z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe, a w przypadku wyborów na wójta,
burmistrza, prezydenta miasta – osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo
ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe. Oznacza to, że kandydat na wójta,
burmistrza lub prezydenta miasta nie może być skazany nie tylko na karę pozbawienia wolności, ale również na karę
ograniczenia wolności bądź samoistną grzywnę, Może jednak być prawomocnie skazany na którąkolwiek z trzech
rodzajów kar za popełnione przez niego przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego, a także za przestępstwo
nieumyślne ścigane z oskarżenia publicznego.
Kolejna zmiana dotyczy zobowiązania wójta, burmistrza lub prezydenta miasta do umieszczenia w dniu
wyborów, w miejscu łatwo dostępnym przy wejściu do lokalu wyborczego informacji, komisarza wyborczego
o zmienionym adresie lokalu wyborczego lub siedzibie obwodowej komisji poprzedzających dzień wyborów
przeprowadzano głosowanie, a obecnie w dniu wyboru już nie przeprowadza się głosowania lub ma w nim
siedzibę obwodowa komisja wyborcza właściwa dla obwodu głosowania o zmienionych granicach.
Decyzję o wpisaniu lub o odmowie wpisania do rejestru wyborców osoby stale zamieszkałej na obszarze gminy ale
bez zameldowania, będzie wydawał wójt, burmistrz lub prezydent miasta w terminie 5 dni (dotychczas 3 dni), licząc
od dnia wniesienia wniosku. Jeżeli okaże się, że zawiadomienie o utworzeniu komitetu wyborczego i o zamiarze
samodzielnego zgłaszania kandydatów wykazuje wady, to wówczas właściwy organ wyborczy, w terminie 3 dni
(poprzednio 5 dni) od dnia doręczenia zawiadomienia powinien wezwać pełnomocnika wyborczego do ich usunięcia
w terminie 3 dni od daty podania do publicznej wiadomości informacji o wadach zawiadomienia. W przypadku
nieusunięcia wad w tym terminie właściwy organ wyborczy ma prawo odmówić przyjęcia zawiadomienia.
Rozszerzone zostały kompetencje komisarza wyborczego, który oprócz dotychczasowych zadań, będzie miał też
prawo powoływania obwodowych komisji wyborczych, a w wyborach organów jednostek samorządu terytorialnego
również rozwiązywania obwodowych komisji wyborczych po wykonaniu ich ustawowych zadań. Zmieniono wielkość
składu okręgowej komisji wyborczej, która będzie złożona z 4 do 10 sędziów (poprzednio od 5 do 11) oraz z urzędu -
jako jej przewodniczącego - komisarza wyborczego. Z kolei w skład rejonowej komisji wyborczej wchodzić będzie 4
sędziów (poprzednio 5) oraz z urzędu - jako jej przewodniczący - komisarz wyborczy.
W każdym obwodzie głosowania powoływane będą:
1. obwodowe komisje wyborcze
2. obwodowe komisje wyborcze ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie i obwodowe komisje wyborcze ds.
ustalenia wyników głosowania w obwodzie
W skład obwodowych komisji wyborczych, w odrębnych obwodach głosowania, powoływanych będzie 5 osób
(poprzednio 6) spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych lub upoważnione przez nich
osoby. W przypadku niedokonania zgłoszenia kandydatów do składu komisji w wymaganej ilości, to wtedy minimalny
skład liczbowy obwodowej komisji wyborczej wynosi 5 członków.
Rozszerzono również kompetencje komisarza wyborczego, który może:
1. uzupełnić skład komisji – jeżeli liczba zgłoszonych kandydatów jest mniejsza niż minimalny skład liczbowy
obwodowej komisji wyborczej,
2. uzupełnić skład komisji – jeżeli liczba zgłoszonych kandydatów jest mniejsza niż ustawowy skład liczbowy
obwodowej komisji wyborczej

– spośród wyborców spełniających warunek stałego zamieszkiwania na obszarze województwa w którym działa ta
komisja. Kandydatury osób na członków obwodowej komisji wyborczej wyborcy będą mogli zgłaszać bezpośrednio
komisarzowi wyborczemu.
Odwołania członka obwodowej komisji wyborczej będzie mógł dokonać komisarz wyborczy w razie nieuczestniczenia
przez niego w pracach komisji bez usprawiedliwienia lub podejmowania działań sprzecznych z prawem lub
w przypadku nie wykonywania lub nienależytego wykonywania obowiązków przez członka komisji. Z grona
urzędników wyborczych ustawa wykluczyła osoby zatrudnione w urzędzie gminy, gminnej jednostce organizacyjnej
lub osobie prawnej, w gminie, w której miałyby wykonywać swoją funkcję.
Skargę do Sądu Najwyższego na postanowienie Państwowej Komisji Wyborczej o odmowie przyjęcia zawiadomienia
o utworzeniu komitetu wyborczego będzie można wnieść w terminie 2 dni od daty podania do publicznej wiadomości
tego postanowienia.
Nowego uregulowania doczekał się sposób postępowania z listami kandydatów zamierzających wziąć udział
w wyborach. Otóż udostępnienie i rozpieczętowanie pakietów będzie możliwe wyłącznie na potrzeby Państwowej
Komisji Wyborczej lub postępowania przed sądami i organami prokuratury, w obecności członka okręgowej komisji
wyborczej, a o terminie czynności zawiadamiać będzie się niezwłocznie osobę zgłaszającą listę. Zmieniono zasady
postępowania w przypadku rejestracji listy kandydatów zawierające wady uniemożliwiające rejestrację takiej listy.
Wówczas okręgowa komisja wyborcza ma obowiązek wydać postanowienie, które wraz z uzasadnieniem, podaje się
niezwłocznie do publicznej wiadomości oraz doręcza się osobie zgłaszającej listę. Od tego postanowienia, osobie
zgłaszającej listę przysługuje prawo odwołania do Państwowej Komisji Wyborczej w terminie 2 dni od daty podania
do publicznej wiadomości postanowienia. Państwowa Komisja Wyborcza rozpoznaje sprawę i wydaje postanowienie,
podając jego treść niezwłocznie do publicznej wiadomości oraz doręczając je wnoszącym odwołanie, jak też
okręgowej komisji wyborczej. Na postanowienie Państwowej Komisji Wyborczej przysługuje prawo wniesienia skargi
do Sądu Najwyższego w terminie 2 dni od daty podania treści postanowienia do publicznej wiadomości. Od
orzeczenia Sądu Najwyższego nie przysługuje już żaden środek prawny. Jeżeli Państwowa Komisja Wyborcza lub
Sąd Najwyższy uzna odwołanie lub skargę za zasadne, okręgowa komisja wyborcza niezwłocznie rejestruje listę
kandydatów w zakresie wskazanym w postanowieniu Państwowej Komisji Wyborczej lub orzeczeniu Sądu
Najwyższego.
Rozstrzygnięcia o ważności wyborów oraz o ważności wyboru posła przeciwko któremu wniesiono protest,
dokonywał będzie Sąd Najwyższy na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową
Komisję Wyborczą oraz opinii wydanych w wyniku rozpoznania protestów.
Zmienione przepisy Kodeksu wyborczego weszły w życie 13.3.2019 r.

Nowe przepisy Kodeksu wyborczego wprowadzają istotne zmiany dotyczące prawa wyborczego, kompetencji komisarza wyborczego oraz procedur związanych z rejestracją list kandydatów. Zmiany te mają zastosowanie już w nadchodzących wyborach. Zmiany weszły w życie 13.3.2019 r.