Przekazanie osoby ubiegającej się o azyl

Osoba ubiegająca się o azyl może zostać przekazana do państwa członkowskiego zgodnie z rozporządzeniem Dublin III. W przypadku A.J., który złożył wniosek o azyl we Włoszech i Niemczech, decyzja o jego przekazaniu do Włoch spotkała się z oporem. Trybunał uznał, że 'ucieczka' oznacza celowe wymknięcie się organom krajowym w celu udaremnienia przekazania.

Tematyka: azyl, rozporządzenie Dublin III, przekazanie, odpowiedzialność, Trybunał Sprawiedliwości, prawo azylowe, ochrona międzynarodowa, Karta Praw Podstawowych, ryzyko traktowania, termin przekazania

Osoba ubiegająca się o azyl może zostać przekazana do państwa członkowskiego zgodnie z rozporządzeniem Dublin III. W przypadku A.J., który złożył wniosek o azyl we Włoszech i Niemczech, decyzja o jego przekazaniu do Włoch spotkała się z oporem. Trybunał uznał, że 'ucieczka' oznacza celowe wymknięcie się organom krajowym w celu udaremnienia przekazania.

Osoba ubiegająca się o azyl może zostać przekazana na podstawie art. 29 rozporządzenia Dublin III do
państwa członkowskiego, które jest w pierwszej kolejności odpowiedzialne za rozpatrzenie jej wniosku
chyba, że istnieje poważne ryzyko, że ta osoba zostałaby poddana nieludzkiemu lub poniżającemu
traktowaniu.
Stan faktyczny
A.J. jest obywatelem Gambii, który w 2012 r. dotarł do Włoch, a następnie do Niemiec. W 2014 r. złożył wniosek
o azyl w RFN. Zgodnie z bazą danych Eurodac A.J. złożył już wniosek o azyl we Włoszech, dlatego niemiecki urząd
zwrócił się do włoskich organów o jego przejęcie. Decyzją z lutego 2015 r. urząd odrzucił złożony przez A.J. wniosek
o udzielenie azylu jako niedopuszczalny oraz nakazał wydalenie go do Włoch. Skarga A.J. została odrzucona
i w czerwcu 2015 r. A. J. miał być przekazany do Włoch. Przekazanie to jednak nie doszło do skutku ponieważ A. J.
nie było w ośrodku zakwaterowania uchodźców. Po czym A. J. oświadczył w odniesieniu do swej nieobecności, że
był u przyjaciela, a po powrocie nikt nie pouczył go o tym, że powinien był o tym powiadomić. Ponadto A.J. twierdził,
że przekazanie go do Włoch jest niedopuszczalne ponieważ w procedurze azylowej w tym państwie występują
nieprawidłowości systemowe w rozumieniu art. 3 ust. 2 ak. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)
Nr 604/2013 z 26.6.2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego
odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw
członkowskich przez obywatela kraju trzeciego lub bezpaństwowca (Dz. Urz. L Nr 180 z 2013 r., s. 31, dalej jako:
rozporządzenie Dublin III).
Pytania prejudycjalne
- Czy art. 29 ust. 2 zd. 2 rozporządzenia Dublin III należy interpretować w ten sposób, że aby można było uznać, iż
dana osoba uciekła w rozumieniu tego przepisu, konieczne jest, aby wymknęła się ona celowo właściwym organom
w celu udaremnienia jej przekazania?
- Czy ww.przepis należy interpretować w ten sposób, że w celu przedłużenia terminu na przekazanie wystarczy, aby
wnioskujące państwo przed upływem sześciomiesięcznego terminu poinformowało odpowiedzialne państwo o fakcie,
że dana osoba uciekła, i wskazało w tym samym czasie nowy termin na przekazanie?
- Czy art. 4 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że stoi on na
przeszkodzie temu, aby osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową została przekazana na podstawie art. 29
rozporządzenia Dublin III do państwa, które jest odpowiedzialne za rozpatrzenie jej wniosku o udzielenie ochrony
międzynarodowej, jeśli w przypadku przyznania takiej ochrony w tym państwie istniałoby poważne ryzyko, że osoba
ta zostanie poddana nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu?
Stanowisko TS
Pojęcie „ucieczka” w rozumieniu art. 29 ust. 2 rozporządzenia Dublin III
Przepisy art. 29 ust. 1 ak. 1 oraz ust. 2 rozporządzenia Dublin III przewidują, po upływie wiążącego terminu 6
miesięcy, przeniesienie z mocy prawa odpowiedzialności za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony
międzynarodowej na wnioskujące państwo członkowskie. Termin ten może zostać wyjątkowo przedłużony do
maksymalnie 1 roku ze względu na brak możliwości przekazania osoby zainteresowanej z uwagi na pozbawienie jej
wolności lub do maksymalnie 18 miesięcy, jeżeli zainteresowana osoba uciekła, w których to przypadkach
przeniesienie odpowiedzialności za rozpatrzenie jej wniosku jest dokonywane z upływem tak określonego terminu.
W rozporządzeniu Dublin III nie doprecyzowano w jakich okolicznościach można uznać, że wnioskodawca
„uciekł” w rozumieniu art. 29 ust. 2.
Trybunał orzekł, że art. 29 ust. 2 zd. 2 rozporządzenia Dublin III należy interpretować w ten sposób, że
wnioskodawca „ucieka” w rozumieniu tego przepisu, w przypadku gdy celowo wymyka się organom
krajowym właściwym do dokonania przekazania, w celu jego udaremnienia. Można domniemywać, że jest tak
w przypadku, gdy przekazania tego nie można wykonać ze względu na fakt, że wnioskodawca ten opuścił
miejsce zamieszkania, które zostało mu przydzielone, nie informując o swej nieobecności właściwych
organów krajowych, pod warunkiem że został on poinformowany o ciążących na nim w tym zakresie
obowiązkach. Wnioskodawca ten zachowuje możliwość wykazania, że fakt, iż nie powiadomił organów o swej
nieobecności, jest uzasadniony ważnymi względami, a nie zamiarem wymknięcia się tym organom.
Zasady przedłużenia terminu na przekazanie



Trybunał orzekł, że art. 29 ust. 2 zd. 2 rozporządzenia Dublin III należy interpretować w ten sposób, że w celu
przedłużenia terminu na przekazanie do maksymalne 18 miesięcy wystarczy, aby wnioskujące państwo
członkowskie przed upływem sześciomiesięcznego terminu poinformowało odpowiedzialne państwo
członkowskie o fakcie, że dana osoba uciekła, i wskazało w tym samym czasie nowy termin na przekazanie.
Warunki życia beneficjentów ochrony międzynarodowej
Z orzecznictwa TS wynika, że przepisy rozporządzenia Dublin III należy interpretować i stosować z poszanowaniem
praw podstawowych zagwarantowanych w Karcie, w szczególności w art. 4 Karty, który zakazuje, bez żadnej
możliwości odstępstwa, nieludzkiego lub poniżającego traktowania we wszelkich jego formach (wyrok Aranyosi
i Căldăraru, C-404/15 i C-659/15 PPU, pkt 85, 86).
Z orzecznictwa TS wynika, że na mocy art. 4 Karty na państwach członkowskich, w tym na sądach krajowych,
ciąży obowiązek niedokonania przekazania osoby ubiegającej się o azyl do odpowiedzialnego państwa
członkowskiego w rozumieniu rozporządzenia Dublin III, jeżeli nie mogą one pominąć faktu, że systemowe
nieprawidłowości w zakresie procedury azylowej i warunków przyjmowania osób ubiegających się o azyl w tym
państwie stanowią poważne i udowodnione powody, aby przypuszczać, że wnioskodawca zetknie się z rzeczywistym
ryzykiem bycia poddanym nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu tego postanowienia (wyrok N.S.
i in., C-411/10 i C-493/10, pkt 106). Trybunał stwierdził, że jeżeli sąd rozpoznający skargę na decyzję o przekazaniu
posiada dowody przedstawione przez zainteresowaną osobę w celu wykazania istnienia takiego ryzyka, jest on
zobowiązany dokonać, na podstawie obiektywnych, wiarygodnych, dokładnych i należycie zaktualizowanych danych
oraz w świetle standardu ochrony praw podstawowych gwarantowanego unijnym prawem, oceny rzeczywistego
charakteru nieprawidłowości, czy to systemowych lub ogólnych, czy dotyczących niektórych grup osób. Trybunał
podkreślił, że aby ww. nieprawidłowości mogły zostać objęte zakresem stosowania art. 4 Karty muszą one
przekroczyć szczególnie wysoki próg dolegliwości, który zależy od wszystkich okoliczności danej sprawy. Ten
szczególnie wysoki próg dolegliwości zostałby przekroczony w przypadku, gdyby obojętność organów państwa
powodowała, że osoba zupełnie zależna od pomocy publicznej znalazłaby się, niezależnie od jego woli i osobistych
wyborów, w sytuacji skrajnej deprywacji materialnej, która nie pozwalałaby jej na zaspokojenie podstawowych
potrzeb oraz która szkodziłaby jej zdrowiu fizycznemu lub psychicznemu lub doprowadziłaby ją do stanu
powodującego naruszenie godności ludzkiej. Próg ten nie może dotyczyć sytuacji charakteryzujących się nawet
znaczną niepewnością lub poważnym pogorszeniem warunków życia danej osoby, jeżeli nie wiążą się one ze skrajną
deprywacją materialną stawiającą tę osobę w sytuacji tak poważnej, że można ową sytuację uznać za nieludzkie
i poniżające traktowanie. W niniejszej sprawie istnienie braków we wdrażaniu przez Włochy programów integracji
beneficjentów ochrony, zdaniem TS, nie może stanowić poważnej i udowodnionej podstawy, aby sądzić, że dana
osoba napotka, w przypadku przekazania do tego państwa, rzeczywiste ryzyko bycia poddaną nieludzkiemu lub
poniżającemu traktowaniu w rozumieniu art. 4 Karty.
Trybunał orzekł, że unijne prawo należy interpretować w ten sposób, że jego zakresem stosowania objęta
jest kwestia, czy art. 4 Karty stoi na przeszkodzie temu, aby osoba ubiegająca się o ochronę
międzynarodową została przekazana na podstawie art. 29 rozporządzenia Dublin III do państwa
członkowskiego, które zgodnie z tym rozporządzeniem jest w pierwszej kolejności odpowiedzialne za
rozpatrzenie jej wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, jeśli w przypadku przyznania takiej ochrony
w tym państwie istniałoby poważne ryzyko, że osoba ta zostałaby poddana nieludzkiemu lub poniżającemu
traktowaniu w rozumieniu art. 4 Karty ze względu na przewidywalne warunki życia, jakie czekałyby ją jako
beneficjenta ochrony międzynarodowej w tym państwie. Postanowienie art. 4 Karty należy interpretować
w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie takiemu przekazaniu osoby ubiegającej się o ochronę
międzynarodową, chyba że sąd rozpoznający skargę na decyzję o przekazaniu stwierdzi – a podstawie
obiektywnych, wiarygodnych, dokładnych i należycie zaktualizowanych danych oraz w świetle standardu
ochrony praw podstawowych gwarantowanego unijnym prawem – rzeczywisty charakter tego ryzyka dla tej
osoby ze względu na fakt, że w przypadku przekazania znalazłaby się ona, niezależnie od jego woli oraz
osobistych wyborów, w sytuacji skrajnej deprywacji materialnej.
Prezentowany wyrok dotyczy reguł przedłużenia terminu na przekazanie osoby ubiegającej się o azyl, określonego
w art. 29 ust. 2 zd. 2 rozporządzenia Dublin III, w tym doprecyzowania okoliczności, w jakich można uznać, że ta
osoba „uciekła” w rozumieniu tego przepisu.
Trybunał wskazał na obowiązki sądu rozpoznającego skargę na decyzję o przekazaniu, który powinien dokonać
oceny rzeczywistego charakteru nieprawidłowości. Aby te nieprawidłowości mogły zostać objęte zakresem
stosowania art. 4 Karty muszą przekroczyć „szczególnie wysoki próg dolegliwości”. W tym zakresie TS
zaprezentował zawężającą wykładnię tego pojęcia wskazując, że dotyczy on sytuacji skrajnej deprywacji materialnej.





Wyrok TS z 19.3.2019 r., Jawo, C-163/17







Trybunał stwierdził, że termin na przekazanie osoby ubiegającej się o azyl może być przedłużony do 18 miesięcy. Ważne jest, aby przekazanie nie naruszało praw podstawowych, zakazujących nieludzkiego lub poniżającego traktowania. Przekazanie może być zaniechane, jeśli istnieje ryzyko takiego traktowania.