Wyrok TK w sprawie ograniczenia dostępu do informacji publicznej przetworzonej

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 18.12.2018 r. stwierdził zgodność ustawy o dostępie do informacji publicznej z Konstytucją RP. Sprawa dotyczyła konieczności wykazania istotności dla interesu publicznego w uzyskaniu informacji przetworzonej. Skarżący nie potrafił udowodnić takiej istotności, co skutkowało odmową udostępnienia informacji.

Tematyka: Trybunał Konstytucyjny, wyrok, dostęp do informacji publicznej, informacja przetworzona, interes publiczny, Konstytucja RP

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 18.12.2018 r., SK 27/14,
, orzekł, że ustawa z 6.9.2001 r. o dostępie
do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1330, dalej: DostInfPubU) w zakresie, w jakim uzależnia
uprawnienie do uzyskania informacji publicznej przetworzonej od wykazania szczególnej istotności dla
interesu publicznego jest zgodna z Konstytucją RP.
Omawiany wyrok TK dotyczył skargi konstytucyjnej dotyczącej zgodności art. 3 ust. 1 pkt 1 DostInfPubU z art. 61 ust.
1 i 2 w związku z art. 61 ust. 3 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.
Artykuł 3 ust. 1 pkt 1 DostInfPubU stanowi, że prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do uzyskania
informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne
dla interesu publicznego.
Stan faktyczny
Omawiana sprawa zainicjowana skargą konstytucyjną opiera się na wykładni pojęcia „szczególnie istotnego interesu
publicznego". Skarżący wystąpił do Urzędu Kontroli Skarbowej (dalej jako: UKS) w S. o udzielenie odpowiedzi na
pytanie, w ilu przypadkach wszczęte przez UKS postępowania karne skarbowe spowodowały zawieszenie biegu
terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego na podstawie art. 70 § 6 pkt 1 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja
podatkowa (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 800, dalej: OrdPU) i w wyniku tego zawieszenia zobowiązanie podatkowe nie
zostało wykonane w całości przed upływem ustawowego terminu przedawnienia z wyjątkiem okresu zawieszenia na
skutek wszczęcia postępowania karnego skarbowego).
Dyrektor Urzędu Skarbowego w S. wezwał skarżącego do wykazania istnienia szczególnie istotnego interesu
publicznego w uzyskaniu wnioskowanej informacji przetworzonej, co skarżący uczynił. Dyrektor uznał jednak jego
wyjaśnienia za niewystarczające. W związku z tym wydał decyzję o odmowie udostępnienia informacji publicznej
stojąc na stanowisku, że żądana informacja nie jest informacją prostą, lecz informacją przetworzoną, co w świetle art.
3 ust. 1 pkt 1 DostInfPubU wymaga wykazania, że jej uzyskanie jest szczególnie istotne dla interesu publicznego,
czego zdaniem Dyrektora, skarżący ostatecznie nie dowiódł.
Dyrektor UKS, uzasadniając swoją decyzję, powołał się na orzeczenie NSA z 2.1.2011 r., I OSK 1870/1O, zgodnie
z którym „wnioskodawca żądający informacji publicznej przetworzonej powinien wykazać, że jej uzyskanie stwarza
realną możliwość wykorzystania danych dla poprawy funkcjonowania organów administracji i lepszej ochrony
interesu publicznego”. Ponadto NSA podkreślił, że „charakter lub pozycja podmiotu żądającego informacji publicznej,
a zwłaszcza realna możliwość wykorzystania uzyskanej informacji, mają wpływ na ocenę istnienia szczególnego
interesu publicznego uzasadniającego uwzględnienie wniosku”.
Powyższa decyzja została utrzymana w mocy przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, w związku z czym
skarżący wniósł do WSA skargę, którą sąd oddalił. Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że: „Dyrektor Urzędu
Skarbowego zasadnie przyjął, że skarżący nie wykazał przesłanki szczególnej istotności dla interesu publicznego
w udostępnieniu informacji przetworzonej. Skarżący, zdaniem sądu, nie ma obiektywnych możliwości spowodowania
zmiany stosowanej praktyki przez organy kontroli skarbowej”. Ponadto WSA przyznał, że żądana przez skarżącego
informacja publiczna stanowi informację przetworzoną. Sąd uznał bowiem, że „choć Urząd Kontroli Skarbowej
prowadził różne rejestry i zapisy ewidencyjne, to jednak nie posiadał danych w postaci żądanej przez skarżącego
i musiałby je specjalnie wytworzyć na jego potrzeby. Udzielenie żądanej informacji wymagałoby zaangażowania wielu
pracowników w działania polegające na szczegółowej analizie akt postępowań kontrolnych, ich odpowiedniej selekcji
i sporządzeniu zestawienia niezbędnych danych”. W związku z powyższym skarżący wniósł skargę kasacyjną do
Naczelnego Sądu Administracyjnego, który ją oddalił. Ostatecznie skarżący wniósł do Trybunału Konstytucyjnego
skargę konstytucyjną w tej sprawie.
Stan prawny
W uzasadnieniu swojego stanowiska skarżący stwierdził, że „przesłanka szczególnej istotności dla interesu
publicznego, wymieniona w art. 3 ust. 1 pkt 1 DostInfPubU, ogranicza podmiotowo dostęp do informacji publicznej
przetworzonej, gdyż pozwala na uzyskanie takiej informacji jedynie obywatelom posiadającym wpływ na
funkcjonowanie organów władzy publicznej (np. poseł, minister, radny), pozbawiając tego uprawnienia pozostałych
obywateli. Tym samym, przepis ten jest niezgodny z art. 61 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji RP, statuującym prawo do
uzyskiwania informacji publicznej przez każdego obywatela”. W opinii skarżącego udostępnienie informacji na
gruncie przepisów DostInfPubU zawsze służy interesowi publicznemu. Stanowi on bowiem, jak argumentował

skarżący, ratio legis wszystkich regulacji z zakresu dostępu do informacji. Z art. 61 Konstytucji RP wynika, że prawo
do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne
przysługuje każdemu obywatelowi. Tymczasem, jak twierdzi skarżący, zakwestionowany przepis DostInfPubU
zawęża krąg podmiotów uprawnionych do uzyskania informacji publicznej przetworzonej.
Trybunał Konstytucyjny nie podzielił argumentacji skarżącego i uznał, że zarówno stanowisko Dyrektora Urzędu
Kontroli Skarbowej, jak również stanowisko WSA i NSA są prawidłowe. Dlatego też rozpatrując skargę Trybunał
orzekł, że art. 3 ust. 1 pkt 1 DostInfPubU, w zakresie, w jakim uzależnia uprawnienie do uzyskania informacji
publicznej przetworzonej od wykazania szczególnej istotności dla interesu publicznego, jest zgodny z art. 61 ust. 1 i 2
w związku z art. 61 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Zdaniem Trybunału „ograniczenie uprawnienia do uzyskania
informacji publicznej przetworzonej od wykazania przez wnioskodawcę szczególnej istotności dla interesu
publicznego mieści się w zakresie konstytucyjnych przesłanek dopuszczalności ograniczenia prawa do informacji
publicznej”. Zgodnie z art. 61 ust. 3 Konstytucji RP ograniczenie prawa dostępu do informacji publicznej może
nastąpić wyłącznie ze względu na ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę
porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesy gospodarczego państwa.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego „ustawowe ograniczenie dostępu do informacji publicznej przetworzonej
znajduje uzasadnienie w potrzebie ochrony porządku publicznego. Porządek publiczny jest to stan, który umożliwia
normalne funkcjonowanie państwa i społeczeństwa; w państwie demokratycznym obejmuje w szczególności pewne
minimum sprawności funkcjonowania instytucji państwowych. Ochrona tak rozumianego porządku publicznego
byłaby iluzoryczna, gdyby każde żądanie udostępnienia informacji angażowało organy do aktywności w zakresie
przygotowania informacji publicznej przetworzonej kosztem realizowania przez nie ich podstawowych kompetencji
i zadań. Prawo dostępu do informacji publicznej przetworzonej nie może być rozumiane jako nieograniczony
instrument do pozyskiwania informacji o funkcjonowaniu organów administracji publicznej”. W ocenie Trybunału
Konstytucyjnego, ograniczenie dostępu do informacji publicznej przetworzonej jest niezbędne dla ochrony interesu
publicznego.
Wyrok TK z 18.12.2018 r., SK 27/14,

Trybunał Konstytucyjny uznał, że ograniczenie dostępu do informacji publicznej przetworzonej jest konieczne dla ochrony porządku publicznego. Decyzje instytucji, w tym NSA i WSA, wsparły to stanowisko. Ostatecznie Trybunał orzekł zgodność przepisów dotyczących dostępu do informacji publicznej z Konstytucją RP.