Nowelizacja Karty Nauczyciela

Tematyka: Nowelizacja Karty Nauczyciela, wynagrodzenie nauczycieli, świadczenie na start, minimalna wysokość dodatku za wychowawstwo, ścieżka awansu zawodowego, ocena pracy nauczyciela, umowy o pracę na czas określony

W dniu 6.6.2019 r. został wniesiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz
niektórych innych ustaw (MK-020-1341/19). Zmiany mają dotyczyć m.in. podniesienia wynagrodzenia
nauczycieli, wprowadzenia świadczenia na start dla nauczycieli stażystów, określenia minimalnej wysokości
dodatku za wychowawstwo i skrócenia ścieżki awansu zawodowego.
Projekt ustawy zawiera rozwiązania odnoszące się do wynagrodzenia nauczycieli. Przede wszystkim od 1.9.2019 r.
do 31.12.2019 r. średnie wynagrodzenie nauczycieli ma się zwiększyć o 9,6%. Podwyżka ma zostać wypłacona do
30.9.2019 r. z wyrównaniem od 1.9.2019 r. Ponadto pozytywnie należy ocenić propozycję ustalenia minimalnej
wysokości dodatku za wychowawstwo na poziomie 300 zł miesięcznie.
Autorzy projektu ustawy zauważają problem, że zawód nauczyciela nie jawi się jako atrakcyjny dla młodych ludzi.
Natomiast zaproponowane rozwiązanie, czyli tzw. 1000 zł na start, nie rozwiązuje tego problemu. Wydaje się, że
wymagane są zmiany systemowe, które na nowo mogą sprawić, że zawód nauczyciela stanie się profesją poważaną,
a jednocześnie właściwie wynagradzaną. To z pewnością spowodowałoby zwiększenie atrakcyjności zawodu
nauczyciela na obecnym rynku pracy, który boryka się z coraz większym brakiem pracowników. Natomiast
w projekcie ustawy takich rozwiązań nie ma.
Uzasadniając konieczność nowelizacji wskazano, że „Zwiększenie atrakcyjności zawodu nauczyciela wymaga
stworzenia mechanizmów zachęcających do podejmowania pracy w tym zawodzie oraz ułatwiających start
zawodowy osobom, dla których jest to najczęściej pierwsza praca. Dlatego też proponuje się wprowadzenie nowego
świadczenia dla nauczyciela stażysty – na start. Świadczenie to będzie przysługiwało wszystkim nauczycielom
stażystom odbywającym staż na stopień nauczyciela kontraktowego. Świadczenie na start w wysokości 1000 zł
będzie wypłacane w okresie stażu na stopień nauczyciela kontraktowego – do dnia 30 września roku, w którym
nauczyciel rozpoczął staż”.
Świadczenie na start ma być świadczeniem o charakterze socjalnym, dlatego też wszyscy nauczyciele
uprawnieni do tego świadczenia otrzymają go w takiej samej wysokości niezależnie od wymiaru zatrudnienia.
Warunkiem otrzymania tego świadczenia jest wyłącznie odbywanie stażu na stopień nauczyciela kontraktowego, co
przesądza, że nauczyciel musi być zatrudniony co najmniej w wymiarze ½ obowiązkowego wymiaru zajęć w jednej
lub kilku szkołach łącznie.
Najistotniejsze zmiany jakie zawiera przedmiotowy projekt ustawy odnoszą się jednak do kwestii oceny pracy
nauczyciela oraz skrócenia ścieżki awansu zawodowego nauczyciela.
Wśród najważniejszych zmian co do oceny pracy nauczyciela można wskazać na:
1) zniesienie obligatoryjności dokonywania oceny pracy nauczycieli;
2) przy dokonywaniu oceny pracy nauczycieli zostało utrzymane zasięganie opinii rady rodziców;
3) uchylenie upoważnienia do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowych kryteriów oceny pracy
nauczycieli – kryteria oceny pracy będą określone w ustawie z 26.1.1982 r. – Karta Nauczyciela (art. 6a ust. 1e i 1f;
t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm., dalej jako: KartaNauczU);
4) powrót do trzystopniowej skali oceny pracy;
5) rozdzielenie oceny pracy od awansu zawodowego nauczycieli, w zakresie awansu zawodowego przywrócona
zostaje ocena dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu;
6) uchylenie przepisów dotyczących dodatku za wyróżniającą pracę dla nauczycieli dyplomowanych – zmiana ta jest
konsekwencją odejścia od obligatoryjności dokonywania oceny pracy, zmiany skali i kryteriów tej oceny;
Natomiast zmiany odnoszące się do awansu zawodowego nauczycieli mają polegać na skróceniu stażu na stopień
nauczyciela kontraktowego do 9 miesięcy, zastąpieniu egzaminu przed komisją egzaminacyjną na stopień
nauczyciela kontraktowego rozmową przeprowadzaną przez komisję kwalifikacyjną oraz skróceniu okresów pracy
w szkole niezbędnych do rozpoczęcia stażu na kolejny stopień awansu zawodowego - do 2 lat pracy przed
rozpoczęciem stażu na stopień nauczyciela mianowanego oraz do 1 roku przed rozpoczęciem stażu na stopień
nauczyciela dyplomowanego.
Zarówno zmiany w zakresie oceny nauczyciela, jak i odnoszące się do awansu zawodowego nauczyciela, są
zmianami postulowanymi przez środowisko nauczycielskie.

Zauważyć należy bardzo pozytywne zmiany w zakresie umów o pracę. W myśl art. 10 ust. 7 KartaNauczU,
w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela,
w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, z nauczycielem kontraktowym,
z nauczycielem mianowanym lub z nauczycielem dyplomowanym, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie
umowy o pracę na czas określony. Przywołany przepis jest bardzo często nadużywany i nauczyciele przez wiele lat
pozostają w zatrudnieniu na czas określony.
„W związku z powyższym, proponuje się dodanie w art. 10 KartaNauczU przepisów, które ograniczą możliwości
nadużywania umów o pracę na czas określony zawieranych w związku z zaistnieniem potrzeby wynikającej
z organizacji nauczania. Łączny okres zatrudnienia na podstawie tych umów między tymi samymi stronami stosunku
pracy, nie będzie mógł przekraczać 36 miesięcy. Przyjęty w projekcie okres 36 miesięcy jest zbliżony do okresu
przewidzianego dla innych pracowników w art. 251 §1 KP, który wynosi 33 miesięcy. Z punktu widzenia
realizowanego w szkołach procesu nauczania optymalnym jest jednakże umożliwienie zatrudniania nauczycieli
w określonych przypadkach na podstawie umów o pracę na czas określony obejmujący łącznie pełne trzy lata
szkolne, tj. 36 miesięcy, tak aby zminimalizować dokonywanie zmian kadrowych w okresie prowadzenia zajęć. Jeżeli
okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony przekroczy 36 miesięcy, z dniem następującym po
upływie tego okresu stosunek pracy przekształca się: w przypadku nauczyciela kontraktowego – w stosunek pracy na
podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, a w przypadku nauczyciela mianowanego i nauczyciela
dyplomowanego – w stosunek pracy na podstawie mianowania, a w przypadku niespełniania warunków, o których
mowa w art. 10 ust. 5 pkt 1 i 6 KartaNauczU – w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.
Do okresu 36 miesięcy wliczane będą okresy zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony,
zawieranych począwszy od dnia 1 września 2019 roku”.
Natomiast należy zauważyć, że ustawodawca nie określił limitu umów o pracę na czas określony z uwagi na to, iż
umowy te zawierane są na okres odpowiedni do zaistniałej potrzeby i mogą być to bardzo krótkie okresy
zatrudnienia. W ocenie ustawodawcy, wyczerpanie limitu umów pozbawiłoby możliwości zatrudnienia nauczyciela na
kolejną umowę o pracę na czas określony pomimo, iż taka potrzeba rzeczywiście istnieje, a łączny okres zatrudnienia
nauczyciela na podstawie tych umów nie jest długi.

Zarówno zmiany w zakresie oceny nauczyciela, jak i odnoszące się do awansu zawodowego nauczyciela, są zmianami postulowanymi przez środowisko nauczycielskie. Pozytywną zmianą jest wprowadzenie świadczenia na start dla nauczycieli stażystów. Jednakże brak w projekcie ustawy rozwiązań systemowych, które mogłyby uczynić zawód nauczyciela bardziej atrakcyjnym.