Nowelizacja postępowania dyscyplinarnego względem nauczycieli

W dniu 6.6.2019 r. został wniesiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, mający na celu objęcie zmianami postępowania dyscyplinarnego względem nauczycieli. Projekt zakłada dodanie przepisu art. 75 ust. 2a, którego celem jest wykluczenie kary porządkowej za czyny naruszające prawa i dobro dziecka. W uzasadnieniu projektu podkreślono konieczność precyzyjnego stosowania przepisów wobec nauczycieli dopuszczających się poważnych uchybień.

Tematyka: nowelizacja, postępowanie dyscyplinarne, nauczyciele, Karta Nauczyciela, uchybienia, kar porządkowych, prawa i dobro dziecka, odpowiedzialność dyscyplinarna, przepisy prawne

W dniu 6.6.2019 r. został wniesiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz
niektórych innych ustaw (MK-020-1341/19). Zmiany mają objąć także postępowanie dyscyplinarne względem
nauczycieli.
Zgodnie z przepisem art. 75 ustawy z 26.1.1982 r. - Karta Nauczyciela (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm., dalej
jako: KartaNauczU), nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu
nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 KartaNauczU. Przywołany przepis art. 6 KartaNauczU
wskazuje, że nauczyciel obowiązany jest: rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem
oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane
z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę; wspierać każdego ucznia
w jego rozwoju; dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego; doskonalić się zawodowo, zgodnie z potrzebami
szkoły; kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka; dbać o kształtowanie u uczniów postaw
moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras
i światopoglądów.
Natomiast za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, w rozumieniu art. 108 KP, wymierza się nauczycielom kary
porządkowe zgodnie z Kodeksem pracy.
Nowelizacja Karty Nauczyciela ma dodać przepis art. 75 ust 2a, w którym wskazano, że: „Kar porządkowych,
o których mowa w ust. 2, nie wymierza się za popełnienie czynu naruszającego prawa i dobro dziecka. O popełnieniu
przez nauczyciela czynu naruszającego prawa i dobro dziecka dyrektor szkoły, a w przypadku popełnienia takiego
czynu przez dyrektora szkoły – organ prowadzący szkołę, zawiadamia rzecznika dyscyplinarnego, o którym mowa
w art. 83, nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od dnia powzięcia wiadomości o popełnieniu czynu”.
W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano, że: „Rzecznik Praw Dziecka podnosi jednakże problem niezgodnego
z prawem stosowania przez dyrektorów jednostek systemu oświaty przepisu art. 75 ust. 2 KartaNauczU dotyczącego
wymierzania kar porządkowych wobec nauczycieli, którzy dopuścili się poważnych uchybień, takich jak:
niezapewnienie bezpieczeństwa uczniom, naruszenie godności ucznia lub jego nietykalności cielesnej. Rzecznik
odnotował liczne problemy w zakresie ochrony praw dziecka wynikające z niewłaściwego stosowania art. 75
ust. 2 KartaNauczU (nieadekwatnego do rodzaju przewinienia). Powołany przepis stanowi jednoznacznie, że za
uchybienia przeciwko porządkowi pracy, w rozumieniu art. 108 KP, wymierza się nauczycielom kary porządkowe
zgodnie z Kodeksem pracy. Kodeks pracy w art. 108 § 1 wskazuje, za jakie przewinienia powyższa kara może zostać
udzielona, tj. za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia
i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować: karę upomnienia
i karę nagany. Nieuprawnione jest zatem stosowanie tej kary wobec nauczycieli, którzy dopuścili się poważnego
uchybienia, takiego jak np. uderzenie ucznia. Z obserwacji poczynionych przez Rzecznika wynika jednak, że takie
sytuacje mają miejsce, a rzecznicy dyscyplinarni, działając na podstawie art. 85 ust. 4 pkt 2 KartaNauczU, wydają
postanowienie o umorzeniu postępowania wyjaśniającego, mimo że zakres przewinienia wykraczał poza
uregulowania art. 108 § 1 KP”.
Dlatego też, dla zapewnienia właściwego stosowania tychże regulacji zaproponowano doprecyzowanie przepisu art.
75 ust. 2 KartaNauczU poprzez określenie wprost, iż kar porządkowych nie wymierza się za popełnienie czynu
naruszającego prawa i dobro dziecka. Ponadto, dyrektor szkoły został obowiązany do informowania rzecznika
dyscyplinarnego o popełnieniu przez nauczyciela czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, nie później niż w ciągu
3 dni roboczych od dnia powzięcia wiadomości o popełnieniu takiego czynu. W przypadku nieuprawnionego
wymierzenia nauczycielowi kary porządkowej za popełnienie czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, będzie
możliwość pociągnięcia nauczyciela do odpowiedzialności dyscyplinarnej.
W ocenie ustawodawcy, proponowane rozwiązanie wyeliminuje przypadki obchodzenia przepisów prawa w celu
uniknięcia odpowiedzialności dyscyplinarnej przez nauczycieli, którzy dopuścili się poważnych przewinień.
Wymierzenie nauczycielowi kary porządkowej za czyn niemieszczący się w zakresie art. 108 Kodeksu pracy, nie
może bowiem wykluczać możliwości uznania tego samego nagannego zachowania się nauczyciela za przyczynę
uzasadniającą zwolnienie z pracy lub wydalenie z zawodu nauczyciela w trybie odpowiedzialności dyscyplinarnej.
Nowelizacja ma objąć także przepis art. 85o KartaNauczU poprzez dodanie ust. 7 w brzmieniu: „Jeżeli czyn
narusza prawa i dobro dziecka postępowanie dyscyplinarne może być wszczęte także po upływie 3 miesięcy od dnia

powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu
uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6”.
Aktualnie przepis art. 85o ust. 1 KartaNauczU stanowi, że postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po
upływie 3 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji,
wiadomości o popełnieniu czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa
w art. 6, oraz po upływie 3 lat od popełnienia tego czynu.
Słusznie więc w uzasadnieniu przedmiotowego projektu ustawy zauważono, że „Z uwagi na to, iż ww. postępowania
dotyczą czynów naruszających prawa i dobro dziecko, proponuje się, aby w tych przypadkach była możliwość
wszczęcia postępowania dyscyplinarnego również po upływie 3 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym
działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu uchybiającego godności zawodu
nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 KartaNauczU. Nieprzeprowadzenie postępowania
dyscyplinarnego i niewymierzenie odpowiedniej kary nauczycielowi, który popełnił czyn naruszający prawa i dobro
dziecka, np. stosował przemoc fizyczną wobec dzieci, mogłoby stanowić zagrożenie bezpieczeństwa dzieci
pozostających pod jego opieką”.

Nowelizacja Karty Nauczyciela ma na celu eliminację przypadków unikania odpowiedzialności dyscyplinarnej przez nauczycieli za poważne przewinienia. Proponowane zmiany mają zapobiec nieprawidłowemu stosowaniu kar porządkowych i umożliwić wszczęcie postępowania dyscyplinarnego także po upływie 3 miesięcy od popełnienia czynu naruszającego prawa i dobro dziecka.