Anonimizacja a dostęp do informacji publicznej w orzecznictwie sądów administracyjnych - cz. II
Niniejsze opracowanie stanowi przegląd wybranych orzeczeń sądów administracyjnych dotyczących zabiegu anonimizacji dokumentów. Autor analizuje tezę orzeczenia dotyczącego udostępnienia orzeczeń kończących dane postępowanie, w kontekście zastosowania anonimizacji w celu ochrony danych osobowych. Publikacja porusza także kwestie związane z definicją funkcjonariusza publicznego i zakresem anonimizacji danych w przypadku informacji publicznej.
Tematyka: anonimizacja, informacja publiczna, orzeczenia sądów administracyjnych, dostęp do informacji publicznej, funkcjonariusz publiczny
Niniejsze opracowanie stanowi przegląd wybranych orzeczeń sądów administracyjnych dotyczących zabiegu anonimizacji dokumentów. Autor analizuje tezę orzeczenia dotyczącego udostępnienia orzeczeń kończących dane postępowanie, w kontekście zastosowania anonimizacji w celu ochrony danych osobowych. Publikacja porusza także kwestie związane z definicją funkcjonariusza publicznego i zakresem anonimizacji danych w przypadku informacji publicznej.
Niniejsze opracowanie stanowi przegląd wybranych orzeczeń sądów administracyjnych dotyczących zabiegu anonimizacji dokumentów. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 20.4.2017 r., II SAB/Wa 22/17 „Udostępnienie orzeczenia kończącego dane postępowanie (np. wyrok sądu administracyjnego, wyrok sądu cywilnego, decyzja ostateczna organu administracji) wymaga zastosowania przez podmiot zobowiązany do udostępnienia, stosownej anonimizacji, aby nie naruszyć praw wynikających z ochrony danych osobowych. Dlatego rzeczą podmiotu zobowiązanego do udostępnienia informacji, jest dokonanie takiej anonimizacji, która uniemożliwi identyfikację osób objętych danym orzeczeniem. Zaznaczyć tu jednak należy, że sama anonimizacja może być w pewnych sytuacjach środkiem niewystarczającym dla zastosowanie prawa do prywatności uczestników danego postępowania karnego, co z kolei może uzasadniać wydanie decyzji o odmowie udostępnienia żądanej informacji publicznej". Teza analizowanego orzeczenia koresponduje z wcześniej omówionym orzeczeniem. W tym przypadku jednakże Sąd nie wykluczył możliwości wydania decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej, nie wskazał przy tym zakresu danych, które decydują o tym, że mamy do czynienia z odmową udzielenia informacji publicznej, a nie jedynie z technicznym zabiegiem anonimizacji danych. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 20.4.2017 r., II SAB/Go 179/16 „1. Orzeczenie dyscyplinarne jest informacją publiczną, dotyczy bowiem funkcjonariusza Policji, który jest osobą pełniącą funkcje publiczne, w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej. 2. Przekazanie zanonimizowanych orzeczeń dyscyplinarnych należy kwalifikować jako nieudzielenie informacji publicznych, a zatem odmowa powinna nastąpić w formie decyzji administracyjnej". Stowarzyszenie zwróciło się do Komendanta Wojewódzkiego Policji o udostępnienie m.in. orzeczeń dyscyplinarnych wydanych przez w latach 2013-2015, zarówno jako organ I i II instancji. Komendant Wojewódzki Policji poinformował wnioskodawcę, że w latach 2013-2015 jako organ I instancji wydał 22 orzeczenia, których kopie załączono do pisma, natomiast orzeczenia wydane przez organ w II instancji znajdują się w aktach postępowań dyscyplinarnych I instancji. Stowarzyszenie wniosło skargę na bezczynność Komendanta Wojewódzkiego Policji w przedmiocie załatwienia jej wniosku w zakresie udostępnienia informacji, których dostępność ograniczył bez wydania decyzji administracyjnej. Organ przekazał bowiem skany żądanych orzeczeń dyscyplinarnych wraz z zanonimizowanymi danymi, do których zalicza się m.in. dane osobowe, nazwy miejscowości, datę wydania i numer orzeczenia. Anonimizacji dokonano w stosunku do danych, które mogły być udostępnione. Orzeczenia dyscyplinarne dotyczyły policjantów, czyli funkcjonariuszy publicznych, dlatego w sprawie ma zastosowanie art. 5 ust. 2 DostInfPubU. Zdaniem skarżącego stowarzyszenia anonimizacji powinny podlegać jedynie dane przytoczone w dokumencie mające związek z ochroną informacji niejawnych oraz ochroną tajemnic ustawowo chronionych. W uzasadnieniu omawianego orzeczenia Sąd wskazał, że: „Stosownie do treści art. 5 ust. 2 DostInfPubU prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa. Uzasadniając prezentowane w sprawie stanowisko, organ pominął treść zdania drugiego przytoczonego przepisu ustawy z którego wynika, że ograniczenie w dostępie do informacji publicznej ze względu na prywatność lub tajemnicę przedsiębiorcy nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji. Funkcjonariusz Policji jest osobą pełniącą funkcje publiczne. Osobą pełniącą funkcję publiczną jest niewątpliwie funkcjonariusz publiczny w rozumieniu art. 115 § 13 KK, ale pojęcie to na gruncie art. 5 ust. 2 DostInfPubU należy rozumieć znacznie szerzej. Na podstawie tej ustawy osobą pełniącą funkcję publiczną będzie każdy, kto pełni funkcję w organach władzy publicznej lub też w strukturach jakichkolwiek osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, jeżeli funkcja ta ma związek z dysponowaniem majątkiem państwowym lub samorządowym albo zarządzaniem sprawami związanymi z wykonywaniem swych zadań przez władze publiczne, a także inne podmioty, które tę władzę realizują lub gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Funkcję publiczną pełnią osoby, które wykonują powierzone im przez instytucje państwowe lub samorządowe zadania i przez to uzyskują znaczny wpływ na treść decyzji o charakterze ogólnospołecznym. Cechą wyróżniającą osobę pełniącą funkcję publiczną jest posiadanie określonego zakresu uprawnień pozwalających na kształtowanie treści wykonywanych zadań w sferze publicznej (zob. wyrok WSA w Gliwicach z 29.3.2004 r., II SAB/Ka 144/03, zob. uwagi do art. 6 w pkt 7). Najpełniejszej wykładni pojęcia „osoba pełniąca funkcje publiczne" dokonał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 20.3.2006 r., K 17/05. (...). Reasumując przyjdzie stwierdzić, że stanowisko organu zaprezentowane w niniejszej sprawie jest błędne. Orzeczenie dyscyplinarne jest informacją publiczną, dotyczy bowiem funkcjonariusza Policji, który jest osobą pełniącą funkcje publiczne, w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej. Przekazanie zanonimizowanych orzeczeń dyscyplinarnych należy kwalifikować jako nieudzielenie informacji publicznych, a zatem odmowa powinna nastąpić w formie decyzji administracyjnej. W badanej sprawie organ nie udzielił żądanych informacji oraz nie orzekł o odmowie ich udzielenia. W tych okolicznościach sprawy skarga na bezczynność była zasadna". W przypadku braku przekazania danych dotyczących funkcjonariuszy publicznych mamy do czynienia z odmową udostępnienia informacji publicznej a nie z anonimizacją danych. Ze stanowiska innych wyroków sądów administracyjnych wynikają ponadto następujące kwestie: Wyrok WSA w Warszawie z 29.2.2017 r., VIII SAB/Wa 26/16 „W przypadku osób fizycznych konieczność anonimizacji danych osobowych nie zwalania organu od udostępnienia informacji publicznej. Organ winien wyłącznie ograniczyć dostęp do informacji umożliwiających identyfikację osoby fizycznej, co w praktyce oznacza udostepnienie dokumentów odpowiednio zanonimizowanych ze względu na prywatność osoby fizycznej o czym stanowi art. 5 ust. 2 DostInfPubU, gdyż odmowa ujawnienia danych świadczących o prywatności osoby fizycznej winna być uznana za wystarczający sposób ochrony tożsamości, a przez to, prywatność tej osoby". Wyrok WSA w Warszawie z 27.12.2016 r., VIII SAB/Wa 26/16 „Z zestawienia dwóch wartości tj. zasady jawności informacji publicznych oraz obowiązku ochrony prywatności, tajemnic przedsiębiorcy i danych osobowych osób fizycznych, można wyprowadzić wniosek, że możliwe jest udostępnienie informacji publicznej w sposób nie naruszający wskazanych dóbr chronionych. Służy temu m.in. zastosowana przez organ w rozpatrywanej sprawie tzw. anonimizacja danych wrażliwych. W takim przypadku nie zachodzi jednak potrzeba wydawania oddzielnej decyzji na podstawie art. 16 ustawy o dostępie do informacji publicznej". Wyrok WSA we Wrocławiu z 20.12.2016 r., IV SA/Wr 369/16 „Anonimizacja danych osobowych przez wzgląd na ich ochronę gwarantowaną ustawą o ochronie danych osobowych i prywatność jednostki jest dopuszczalna, a w sytuacji, gdy informacja udostępniana jest na wniosek, zanonimizowanie danych co do zasady nie wymaga wydania decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej, jak i udostępnienie zanonimizowanej informacji nie uzasadnia zarzutu bezczynności podmiotu zobowiązanego do udostępnienia informacji publicznej". W ocenie autora opracowania z orzecznictwa nadal nie wynika w sposób jednoznaczny to, kiedy mamy do czynienia z procesem anonimizacji danych, a kiedy już z odmową udostępnienia informacji. Niektóre z omówionych orzeczeń wskazują jednakże wprost na sytuacje, w których takie rozróżnienie jest możliwe. Nie zmienia to jednakże faktu, że ciągle orzecznictwo w zakresie dostępu do informacji publicznej jest bardzo kazuistyczne.
Orzecznictwo sądów administracyjnych dotyczące anonimizacji danych w kontekście udostępniania informacji publicznej jest nadal kazuistyczne. Autor podsumowuje, że rozróżnienie między anonimizacją danych a odmową udostępnienia informacji pozostaje niejednoznaczne, choć niektóre wyroki wskazują na możliwość takiego rozróżnienia. Publikacja stanowi analizę problematyki anonimizacji w świetle prawa dostępu do informacji publicznej.