Braki w składzie organu uprawnionego do reprezentowania jednostki organizacyjnej

Tematyka: skargi, jednostka organizacyjna, organ uprawniony, reprezentacja, postępowanie sądowe, NSA, Naczelny Sąd Administracyjny, zarząd, KRS, pełnomocnictwo, braki formalne

W przypadku, gdy skarżącym jest jednostka organizacyjna, która posiada organ o składzie
uniemożliwiającym jej działanie, czynności niezbędne do usunięcia tego stanu rzeczy i związane z tym środki
zaskarżenia podejmują osoby, które uznają, że są uprawnione do działania za skarżącą - orzekł Naczelny Sąd
Administracyjny.
Opis stanu faktycznego
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie postanowieniem z 19.3.2019 r. (II SA/Ol 90/19), powołując się na art.
58 § 1 pkt 3 ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz.
1302 ze zm.; dalej jako: PostAdmU), odrzucił skargę (...) Sp. z o.o. w W. na postanowienie Samorządowego
Kolegium Odwoławczego w (...) z (...) listopada 2018 r. w przedmiocie podjęcia stanowiska w sprawie
środowiskowych uwarunkowań dla przedsięwzięcia, przyjmując, że skarżąca mimo wezwania nie uzupełniła
w terminie braków formalnych skargi.
Sąd I instancji wskazał, że osoba podpisująca skargę - R.N. - została wezwana do uzupełnienia w terminie siedmiu
dni braku formalnego skargi poprzez złożenie dokumentu lub jego uwierzytelnionego odpisu wykazującego
umocowanie do reprezentowania strony skarżącej oraz że w zakreślonym terminie zostało złożone pismo, w którym
D.N. - wspólnik skarżącej spółki - podała, że zgromadzenie wspólników mające na celu powołanie zarządu do tej
pory nie odbyło się, w związku z czym ona, jako wspólnik, udziela pełnomocnictwa R.N. do reprezentowania spółki
w zakresie złożenia skargi na postanowienie z (...) listopada 2018 r. oraz do reprezentowania spółki przed Sądem
I instancji. Do pisma tego dołączono aktualny wydruk z KRS-u.
W tych okolicznościach Sąd I instancji, powołując się na art. 28 § 1, art. 29 i art. 35 § 1 i 2 PostAdmU, uznał, że R.N.
nie wykazał swojego umocowania do reprezentowania skarżącej spółki, a tym samym nie uzupełnił braków
formalnych skarg i. Sąd ten zaznaczył, że R.N. nie został ujawniony w KRS-ie jako osoba uprawniona do
reprezentacji spółki. Jednocześnie wskazał, że udzielenie pełnomocnictwa przez wspólnika spółki nie upoważnia do
występowania przed sądem administracyjnym, o ile nie są spełnione przesłanki określone w art. 35 § 1 lub 2
PostAdmU, że w tej sprawie udzielenie pełnomocnictwa osobie, która podpisała skargę, wynika jedynie z treści pisma
przesłanego do Sądu przez wspólnika spółki oraz że strona skarżąca nie przedłożyła jakiegokolwiek dokumentu
wykazującego umocowanie tej osoby do reprezentowania spółki. W końcu zaznaczył, że z akt sprawy nie wynika,
aby wnoszący skargę był profesjonalnym pełnomocnikiem, czy też pracownikiem spółki.
W zażaleniu na to postanowienie, podpisanym przez D.N., zarzucono naruszenie art. 58 § 1 pkt 3 PostAdmU
poprzez odrzucenie skargi, mimo że brak było organów i innych osób uprawnionych do reprezentowania skarżącej
spółki oraz art. 124 § 1 pkt 2 PostAdmU poprzez niezawieszenie postępowania "wobec ujawnienia się braku
w składzie organów spółki uniemożliwiających jej działanie w postępowaniu sądowym".
W uzasadnieniu zażalenia wskazano, że skarżąca spółka nie posiada organów uprawnionych do jej reprezentowania
wobec czego postępowanie przed sądem administracyjnym powinno być zawieszone na podstawie art. 124 § 1 pkt 2
PostAdmU.
Z uzasadnienia NSA
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżone postanowienie zostało wydane z naruszeniem art. 58 § 1 pkt
3 oraz art. 58 § 1 pkt 5 i § 2 w zw. z art. 31 § 1 PostAdmU.
Ze złożonej w toku postępowania przed Sądem I instancji informacji z KRS-u wynika, że uprawnionym do
reprezentacji skarżącej spółki jest każdy członek zarządu oraz że zarząd nie został wybrany. Dodatkowo NSA
rozpoznający sprawę ustalił na podstawie Monitora Gospodarczego i Sądowego (Monitor Gospodarczy i Sądowy
z 2017 r. Nr 35, poz. 45586) oraz informacji odpowiadającej odpisowi pełnemu z rejestru przedsiębiorców dotyczącej
skarżącej spółki, że 10.2.2017 r. w KRS-ie wykreślono wpisanego jako jedynego członka zarządu R.N., nie
dokonując w to miejsce żadnego wpisu. Powyższe oznacza, że skarga do Sądu I instancji, wniesiona w grudniu 2018
r., została wniesiona przez jednostkę organizacyjną, która posiadała organ o składzie uniemożliwiającym jej
działanie. Zgodnie bowiem z art. 200 § 1 i 2 KSH spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością reprezentuje zarząd,
który może się składać z jednego albo większej liczby członków.
W tej sytuacji Sąd I instancji powinien był zastosować art. 58 § 1 pkt 5 i § 2 w zw. z art. 31 § 1 PostAdmU, czyli
wyznaczyć skarżącej spółce odpowiedni termin do uzupełnienia braków w zakresie składu zarządu i następnie,

gdyby te braki nie zostały uzupełnione, odrzucić skargę. Brak w składzie zarządu w postaci nieobsadzenia zarządu
jest bowiem usuwalny, gdyż co do zasady zarząd, jak wynika z art. 201 § 4 KSH, jest powoływany przez zebranie
wspólników.
Zastosowanie w tych okolicznościach art. 58 § 1 pkt 3 PostAdmU było niedopuszczalne, gdyż w sprawie nie
występował brak formalny skargi, lecz dalej idący brak po stronie skarżącej spółki, usuwany w innym trybie
niż poprzez zastosowanie art. 49 PostAdmU.
Mając powyższe na uwadze NSA uznał, że zażalenie mimo błędnego uzasadnienia jest zasadne i stanowi podstawę
do uchylenia zaskarżonego postanowienia. NSA na potrzeby dalszego postępowania wyjaśnia, że w przypadku, gdy
skarżącym jest jednostka organizacyjna, która posiada organ o składzie uniemożliwiającym jej działanie, czynności
niezbędne do usunięcia tego stanu rzeczy i związane z tym środki zaskarżenia podejmują osoby, które uznają, że są
uprawnione do działania za skarżącą. Oznacza to, że podpisanie rozpoznanego zażalenia przez D.N. było
dopuszczalne oraz że wyznaczenie skarżącej spółce odpowiedniego terminu do uzupełnienia braków w zakresie
składu zarządu może być skierowane do R.N. lub D.N.
Zgodnie z przepisem art. 201 § 1 KSH, w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością organem uprawnionym do
prowadzenia spraw spółki jest zarząd. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która jest podmiotem prawa
odrębnym od wspólników i wyposażonym w osobowość prawną, musi działać przez swoje organy. Zasada ta wynika
wprost z przepisu art. 38 KC, zgodnie z którą osoba prawna działa poprzez swoje organy w sposób przewidziany
w ustawie i w opartym na niej statucie. Przywołana norma prawna statuuje teorię organów, w myśl której działanie
organu osoby prawnej, w tym przypadku spółki z o.o., uznawane jest wprost za działanie samej spółki. Organ,
w odróżnieniu od pełnomocnika osoby prawnej, nie działa w jej imieniu, gdyż jego działania uznawane są
bezpośrednio za działanie spółki.
W świetle powyższego, to organ spółki z o.o. przejawia wolę spółki. Ponadto, organ jest częścią struktury spółki
i nie może jako taki być odrębnym podmiotem praw lub obowiązków. Zwrócić należy także uwagę, że dobra lub zła
wiara, wina lub brak winy albo wyrządzenie szkody przez organ traktowane jest jako działanie samej spółki. „Organ
osoby prawnej jest integralnym składnikiem osobowości osoby prawnej. Stanowi o istocie tej osoby. W oparciu
o organy budowana jest struktura organizacyjna osoby prawnej, jej władza, a przede wszystkim prowadzona przez
nią działalność. Organ składa się z osób fizycznych, które reprezentują osobę prawną w stosunkach
zewnętrznych. Organ inaczej niż przedstawiciel nie jest podmiotem stosunków prawnych, a podmiotem tym jest
sama osoba prawna. Innymi słowy, zdolność do czynności prawnych osoby prawnej realizuje się poprzez organy
osoby prawnej” (wyrok SA w Gdańsku z 7.4.2016 r., III AUa 1787/15). Tym samym, w sytuacjach tożsamych jak na
kanwie analizowanej sprawy, wniesienie skargi do sądu administracyjnego przez jednostkę organizacyjną, która
posiadała organ o składzie uniemożliwiającym jej działanie, powinno skutkować wyznaczeniem przez taki sąd
administracyjny skarżącej spółce odpowiedniego terminu do uzupełnienia braków w zakresie składu zarządu
i następnie, gdyby te braki nie zostały uzupełnione, odrzucić skargę.
Jak wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny (postanowienie NSA z 30.9.2014 r., I FZ 315/14): „Zgodnie z art. 124 § 1
pkt 2 ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. Nr z 2012 r. poz. 270
ze zm.) sąd zawiesza postępowanie z urzędu jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną
zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. Z analogicznych powodów, na podstawie art. 58 § 1 pkt 5 ustawy, sąd
odrzuca skargę wniesioną przez taki podmiot, jednakże odrzucenie skargi musi zostać poprzedzone wezwaniem do
uzupełnienia wymienionych braków. W związku z powyższym, jeśli skargę wnosi jednostka organizacyjna, która
z uwagi na braki w organach ją reprezentujących nie ma zdolności procesowej, to skarga, jeśli braki nie zostaną
uzupełnione w wyznaczonym terminie, podlega odrzuceniu jako niedopuszczalna. Zawieszenie postępowania na
podstawie art. 124 § 1 pkt 2 PostAdmU ma natomiast zastosowanie wtedy, gdy skargę wnosił podmiot, który miał
zdolność procesową w momencie dokonywania tej czynności procesowej, lecz ową zdolność następnie utracił”.
Postanowienie NSA z 30.5.2019 r., II OZ 439/19

Zgodnie z przepisem art. 201 § 1 KSH, w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością organem uprawnionym do prowadzenia spraw spółki jest zarząd. NSA wyjaśnił, że w przypadku, gdy skarżącym jest jednostka organizacyjna, która posiada organ o składzie uniemożliwiającym jej działanie, czynności niezbędne do usunięcia tego stanu rzeczy i związane z tym środki zaskarżenia podejmują osoby, które uznają, że są uprawnione do działania za skarżącą.