Usprawnienie postępowania o wydanie decyzji środowiskowej

Ustawa z 19.7.2019 r. wprowadza istotne zmiany w postępowaniu o wydanie decyzji środowiskowej, m.in. dotyczące ustalenia prawa rzeczowego do nieruchomości, informowania stron o zmianach prawa do nieruchomości oraz uregulowania nieuregulowanego stanu prawnego. Nowe przepisy mają wpłynąć na szybkość postępowania, jednak ich skutki praktyczne będą monitorowane.

Tematyka: ustawa, decyzja środowiskowa, postępowanie, zmiany, prawa rzeczowe, nieruchomość, informowanie, nieuregulowany stan prawny

9.9.2019 r. opublikowano ustawę z 19.7.2019 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1712; dalej jako: ustawa nowelizująca. Zmiany wejdą
w życie 24.9.2019 r. i dotyczą wielu przepisów ustawy z 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko
(t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 2081 ze zm.; dalej jako: ŚrodInfU). Szereg zmian dotyczy wprost postępowania
o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia. Niniejszy n.ius dotyczy zmian
wprowadzonych do art. 74 ust. 3b-3h ŚrodInfU.
Podstawa ustalenia prawa rzeczowego do nieruchomości – strony postępowania
Ustawa z 19.7.2019 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw
wprowadza kilka nowych zasad prowadzenia postępowania o wydanie decyzji środowiskowej. Do przepisu art. 74
ŚrodInfU dodane zostały ust. 3b-3h o treści wskazanej poniżej:
"3b. Prawo rzeczowe do nieruchomości znajdującej się w obszarze, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie,
organ ustala na podstawie dokumentu, o którym mowa w ust. 1 pkt 6, lub innych dokumentów przedłożonych przez
wnoszącego podanie, przy czym domniemywa się, że dane zawarte w tych dokumentach są prawdziwe. Doręczenie
dokonane na adres ustalony na podstawie dokumentu, o którym mowa w ust. 1 pkt 6, jest skuteczne".
W przepisie art. 74 ust. 1 pkt 6 ŚrodInfU mowa jest o wypisie z rejestru gruntów lub innym dokumencie,
wydanym przez organ prowadzący ewidencję gruntów i budynków, pozwalającym na ustalenie stron
postępowania, z zastrzeżeniem przypadków, gdy liczba stron postępowania przekracza 20 (uregulowanie zawarte
w art. 74 ust. 1a-1c ŚrodInfU).
Stroną postępowania o wydanie decyzji środowiskowej jest podmiot, któremu przysługuje prawo rzeczowe do
nieruchomości opisane w ust. 3a omawianego artykułu.
"3c. W przypadku gdy w dniu wszczęcia postępowania w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach
dokument, o którym mowa w ust. 1 pkt 6, zawiera nieaktualne dane lub w przypadku gdy dane te stały się
nieaktualne na skutek śmierci jednej ze stron tego postępowania, nie stosuje się art. 97 § 1 pkt 1 i 4 Kodeksu
postępowania administracyjnego".
Z przepisów powyższych wprost zatem wynika, że podstawą ustalenia kręgu stron postępowania o wydanie decyzji
środowiskowej będzie teraz przede wszystkim wypis z rejestru gruntów. Trudność organów w ustaleniu kręgu stron
postępowania często polegała na tym, że dostrzegały one różnicę w treści zapisów w wypisie z ewidencji gruntów
i w księdze wieczystej. Wprowadzona regulacja rozstrzyga o kolizji treści tych dokumentów.
Oczywiście może budzić wątpliwości to, czy prawidłowym jest przyjęcie by to dane z ewidencji gruntów
korzystały z pierwszeństwa, jednakże z praktyki wynika, że dane są częściej i szybciej aktualizowane niż
dane zawarte w księgach wieczystych. Niestety nierzadko okazuje się, że dane do ewidencji zostają
wprowadzone mimo zakwestionowania dokumentu powodującego zmianę w stanie prawnym nieruchomości
przez sąd wieczystoksięgowy.
Odwołanie do przepisu art. 97 § 1 pkt 1 i 4 KPA to odwołanie do podstaw zawieszenia postępowania z powodu
śmierci strony i konieczności uzależnienia wyniku postępowania od innego rozstrzygnięcia.
Informowanie o zmianach w prawie do nieruchomości
Przepisy art. 74 ust. 3d i 3e ŚrodInfU wprowadzają regułę, że o zmianach prawa do nieruchomości organ
prowadzący postępowania powinny informować strony czynności prawnej – pod rygorem braku możliwości
powoływania się na okoliczność, iż nowy właściciel czy użytkownik wieczysty nie brał udziału
w postępowania. Regulacja ta powoduje, że nie tylko organ będzie czuwał nad ustaleniem prawidłowego kręgu
stron postępowania. Dla wnioskodawcy oznacza to, że usunięta zostanie niepewność co do trwałości wydanej decyzji
z uwagi na fakt, że w postępowanie nie brała udziału osoba do tego uprawniona.
Nieuregulowany stan prawny nieruchomości

"3f. Nieuregulowany lub nieujawniony stan prawny nieruchomości znajdujących się w obszarze, na który będzie
oddziaływać przedsięwzięcie, nie stanowi przeszkody do wszczęcia i prowadzenia postępowania oraz wydania
decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Do zawiadomień o decyzjach i innych czynnościach organu osób,
którym przysługują prawa rzeczowe do nieruchomości o nieuregulowanym lub nieujawnionym stanie prawnym,
stosuje się przepis art. 49 Kodeksu postępowania administracyjnego.
3g. Przez nieuregulowany stan prawny należy rozumieć sytuację, w której:
1) dotychczasowy właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie żyje i nie przeprowadzono postępowania
spadkowego lub nie zostało ono zakończone;
2) nieruchomość, dla której ze względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów nie
można ustalić osób, którym przysługują do niej prawa rzeczowe.
3h. Przez nieujawniony stan prawny należy rozumieć sytuację, w której rejestry lub ewidencje właściwe dla ustalenia
osób, o których mowa w ust. 3a, nie zawierają danych umożliwiających ich ustalenie, w szczególności danych
osobowych, w tym adresu, właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości znajdującej się w obszarze, na
który będzie oddziaływać przedsięwzięcie".
Możliwość zawiadomienia strony o postępowaniu w drodze publicznego obwieszczenia w przypadku
nieuregulowanego stanu prawnego nieruchomości jest rozwiązaniem zdecydowanie oczekiwanym przez uczestników
postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Komentowane zmiany zdecydowanie przyczynią do wzrostu szybkości postępowania i są zmianami
oczekiwanymi przez uczestników postępowania o wydanie decyzji środowiskowej. Nie są jednakże
rozwiązania doskonałe i praktyka pokaże w jakim stopniu decyzje środowiskowe będą wydawane
w całkowicie fikcyjnym stanie prawnym dotyczącym sąsiednich nieruchomości i jakie konsekwencje będą
z tego wynikać. Wprowadzenie domniemania aktualności danych w wypisie z rejestru gruntów spowoduje, że
ani organ, ani wnioskodawca nie będą zainteresowani w zasadzie ustalaniem rzeczywistych danych.
Logiczna sprzeczność uregulowań wynika jednakże z faktu, że stroną postępowania jest osoba uprawniona do
nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym. Mimo jej zawiadomienia w drodze obwieszczenia publicznego,
organ będzie musiał ustalić czy dana osoba (z imienia i nazwiska lub nazwy) jest podmiotem, które będzie miał
prawo aktywnego brania udziału w postępowaniu. Nowelizacja nie wprowadza bowiem reguły, że nieuregulowany
stan prawny nieruchomości powoduje brak możliwości uwzględnienia danej nieruchomości w wyznaczaniu kręgu
stron postępowania.

Nowelizacja ustawy przynosi istotne zmiany w postępowaniu o wydanie decyzji środowiskowej, wprowadzając m.in. obowiązek informowania stron o zmianach prawa do nieruchomości oraz uregulowania nieuregulowanego stanu prawnego. Wprowadzone zmiany mają zwiększyć szybkość postępowania, choć ich skutki praktyczne pozostają do oceny.