Kurator osoby ubezwłasnowolnionej jako strona postępowania sądowoadministracyjnego

Kurator ubezwłasnowolnionego częściowo, nie jest stroną w sprawie w rozumieniu art. 32 PostAdmU. Dowiedz się, jak Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzygnął kwestię strony postępowania sądowoadministracyjnego w przypadku skargi kasacyjnej w sprawie R.G. reprezentowanego przez kuratora M.G.

Tematyka: Kurator osoby ubezwłasnowolnionej, postępowanie sądowoadministracyjne, Naczelny Sąd Administracyjny, skarga kasacyjna, strona postępowania, kurator M.G., R.G., art. 32 PostAdmU

Kurator ubezwłasnowolnionego częściowo, nie jest stroną w sprawie w rozumieniu art. 32 PostAdmU.
Zgodnie z tym przepisem w postępowaniu w sprawie sądowoadministracyjnej stronami są skarżący oraz
organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi.
Z uwagi na treść art. 12 PostAdmU, jako strony traktowani są również uczestnicy postępowania, którym
status taki przysługuje stosownie do art. 33 PostAdmU - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Opis stanu faktycznego
Postanowieniem z 28.3.2019 r. (III SA/Wa 173/19) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odrzucił skargę
R.G., reprezentowanego przez kuratora M.G., na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej
w Warszawie z 12.12.2018 r. w przedmiocie pozostawienia zażalenia bez rozpoznania. Sąd I instancji uznał, że nie
został wyczerpany tryb odwoławczy, o którym mowa w art. 52 § 1 i 2 PostAdmU, a zatem skarga była
niedopuszczalna i podlegała odrzuceniu na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 PostAdmU.
Od powyższego wyroku skargę kasacyjną wniósł M.G., kurator częściowo ubezwłasnowolnionego R.G., wnosząc
o uchylenie zaskarżonego postanowienia i nadanie sprawie biegu. Organ odwoławczy nie skorzystał z możliwości
wniesienia odpowiedzi na skargę kasacyjną.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu 25.9.2019 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi
kasacyjnej M.G., kuratora częściowo ubezwłasnowolnionego R.G., od postanowienia Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Warszawie z 28.3.2019 r. (III SA/Wa 173/19) w sprawie ze skargi R.G., reprezentowanego
przez kuratora M.G., na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie z 12.12.2018 r., Nr (...)
w przedmiocie pozostawienia zażalenia bez rozpatrzenia postanowił odrzucić skargę kasacyjną.
Z uzasadnienia Sądu
M.G., kurator ubezwłasnowolnionego częściowo R.G., nie jest stroną w sprawie w rozumieniu art. 32 PostAdmU.
Zgodnie z tym przepisem w postępowaniu w sprawie sądowoadministracyjnej stronami są skarżący oraz organ,
którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi. Z uwagi na treść
art. 12 PostAdmU, jako strony traktowani są również uczestnicy postępowania, którym status taki przysługuje
stosownie do art. 33 PostAdmU. M.G. nie jest skarżącym w niniejszej sprawie (skarżącym jest R.G.), nie jest również
uczestnikiem tego postępowania na prawach strony. Przedstawiciele ustawowi osób niemogących samodzielnie
dokonywać czynności w postępowaniu sądowoadministracyjnym - w tym kuratorzy osób
ubezwłasnowolnionych częściowo - nie mogą wywieść z faktu bycia przedstawicielem ustawowym strony
postępowania własnej legitymacji skargowej. Przedstawiciel ustawowy dokonuje czynności procesowych
w imieniu strony i w jej interesie, a skutek podjętych czynności lub konsekwencje ich zaniechania powstają
bezpośrednio w sferze prawnej reprezentowanego. Stroną postępowania jest jednak wyłącznie reprezentowany,
orzeczenie zapada wobec niego, na jego rzecz lub od niego zasądzany jest zwrot kosztów postępowania (por. na tle
art. 66 KPC odpowiednika art. 27 PostAdmU). Na gruncie procedury sądowoadministracyjnej pozycję procesową
przedstawiciela osoby fizycznej mającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych (w tym kuratora osoby
ubezwłasnowolnionej częściowo) reguluje art. 27 w zw. z art. 26 § 2 PostAdmU. Zgodnie z art. 27 PostAdmU
osoba fizyczna niemająca zdolności do czynności w postępowaniu może je podejmować tylko przez swojego
przedstawiciela ustawowego. Jak wskazał (na tle art. 66 KPC) Sąd Okręgowy w Gdańsku w wyroku z 3.2.2011
r. (III Ca 1263/10), stronami w procesie są tylko te podmioty, na rzecz których i przeciwko którym toczy się
postępowanie, a więc które występują w procesie we własnym imieniu. Dlatego też stronami nie są
przedstawiciele ustawowi, powołani do ich reprezentowania w procesie.
Analiza złożonej w przedmiotowej sprawie skargi kasacyjnej, jak i pisma stanowiącego uzupełnienie braków
formalnych tej skargi, prowadzi do wniosku, że autor tych pism uznaje M.G., kuratora ubezwłasnowolnionego
częściowo R.G., za podmiot wnoszący skargę kasacyjną, nie samego R.G. Wskazują na to następujące fragmenty
złożonych do sądu dokumentów:
- M.G. został wskazany jako skarżący w nagłówku skargi kasacyjnej,
- w oznaczeniu pisma znalazło się sformułowanie "Skarga Kasacyjna M.G. kuratora częściowo
ubezwłasnowolnionego R.G.",
- autor skargi kasacyjnej wskazał, że działa jako pełnomocnik M.G. (nie R.G.),

- w załączonym do skargi kasacyjnej dokumencie pełnomocnictwa M.G. nie wskazał na swój status kuratora, ani to,
że udziela umocowania jako przedstawiciel ustawowy R.G., czy w jego imieniu,
- również w piśmie z 24.5.2019 r., stanowiącym uzupełnienie braków formalnych skargi kasacyjnej, M.G. został
wskazany jako skarżący w nagłówku i wymieniony w oznaczeniu wnoszonego pisma ("Uzupełnienie wniosków Skargi
Kasacyjnej M.G. kuratora częściowo ubezwłasnowolnionego R.G."), pełnomocnik także ponawia deklarację, że działa
jako pełnomocnik M.G.,
- w piśmie z 24.5.2019 r. znalazło się sformułowanie "Skarżący M.G. zrzeka się przeprowadzenia rozprawy".
Wszystkie powyżej wskazane elementy, rozpatrywane łącznie, nie pozastawiają w ocenie Naczelnego Sądu
Administracyjnego wątpliwości co do intencji autora pism. W żadnym miejscu skargi kasacyjnej R.G., strona
postępowania przed sądem pierwszej instancji, nie został zidentyfikowany jako skarżący, strona, czy też osoba,
w której imieniu i na czyją rzecz składany jest środek odwoławczy. Trzeba podkreślić, że zawarty w uzasadnieniu
skargi kasacyjnej wywód dotyczący sposobu reprezentowania interesów osoby ubezwłasnowolnionej częściowo
przez kuratora dotyczy wyłącznie postępowania przed Dyrektorem Izby Administracji Skarbowej, nie statusu R.G. czy
M.G. w postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Mając na względzie to, że badane pisma sporządzone
zostały przez profesjonalnego pełnomocnika (radcę prawnego), nie sposób uznać takiego sformułowania pism
procesowych za przypadkowe, czy będące rezultatem oczywistej omyłki. Autor pism wskazywał w czyim imieniu
działa, konsekwentnie też tę osobę - tj. M.G. - identyfikował jako skarżącego, co nie pozwala przyjąć, że skarga
kasacyjna została wniesiona w imieniu kogokolwiek innego poza M.G., w tym w imieniu R.G.
Skoro M.G. został wskazany jako osoba wnosząca skargę kasacyjną, podczas gdy nie jest on podmiotem, który
został wymieniony w art. 173 § 2 PostAdmU (w tym zwłaszcza nie można mu przypisać statusu strony w niniejszym
postępowaniu sądowoadministracyjnym), rozpatrywana skarga kasacyjna została w sposób oczywisty wniesiona
przez podmiot nieuprawniony.
Mając powyższe na względzie Naczelny Sąd Administracyjny, działając na podstawie art. 180 w zw. z art. 178
PostAdmU, odrzucił skargę kasacyjną. O zwrocie uiszczonego wpisu od skargi kasacyjnej orzeczono na podstawie
art. 232 § 1 pkt 1 PostAdmU.
Niezależnie od powyższego Naczelny Sąd Administracyjny dostrzegł w sentencji i uzasadnieniu zaskarżonego
postanowienia oczywistą omyłkę wymagającą sprostowania. Sąd wskazał mianowicie, że R.G. jest reprezentowany
przez opiekuna prawnego M.G., co nie znajduje potwierdzenia w aktach sprawy. Co prawda omyłka ta zdaje się
wynikać z treści skargi (w której jej autor na taki status M.G. wskazuje), ale mając na uwadze to, że przepisy prawa
przewidują, że dla osób ubezwłasnowolnionych częściowo (do których należy R.G.) ustanawia się kuratelę (art. 16 §
2 KC), a nadto załączony do akt sprawy odpis postanowienia Sądu Rejonowego w S. z 18.2.2004 r., sygn. akt (...),
potwierdza, że M.G. powierzono funkcję kuratora dla częściowo ubezwłasnowolnionego R.G., brak jest wątpliwości
co do tego, jaka w istocie jest pozycja M.G. Wskazanie zatem w sentencji i uzasadnieniu zaskarżonego
postanowienia, że R.G. jest reprezentowany przez opiekuna prawnego należy uznać za oczywistą omyłkę.
Przepis art. 173 § 2 PostAdmU, że skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich,
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców lub Rzecznik Praw Dziecka po doręczeniu im odpisu orzeczenia
z uzasadnieniem. W uchwale siedmiu sędziów NSA z 11.4.2005 r. (OPS 1/04) wskazano, że sądowoadministracyjne
postępowanie odwoławcze jest wszczynane w szczególności przez wniesienie skargi kasacyjnej, która jest środkiem
prawnym sformalizowanym. Ażeby jej wniesienie wywołało skutek w postaci wszczęcia postępowania II instancji,
musi dojść do łącznego spełnienia 5 warunków: skarga musi być wniesiona w przepisanym terminie (art. 177
PostAdmU), przez uprawniony podmiot (art. 173 § 2 PostAdmU), po sporządzeniu jej przez adwokata lub radcę
prawnego albo inną uprawnioną osobę (art. 175 PostAdmU), z zachowaniem wskazanych wymagań
formalnoprawnych (art. 176 PostAdmU w zw. z art. 174 PostAdmU) oraz musi być należycie opłacona (art. 221
PostAdmU). Niedopełnienie któregoś z tych warunków czyni skargę niedopuszczalną, a w konsekwencji powoduje jej
odrzucenie (art. 178 PostAdmU). Z tego względu również Naczelny Sąd Administracyjny ma obowiązek ustalić, czy
wniesiona skarga kasacyjna jest dopuszczalna (art. 180 PostAdmU). Mając powyższe na względzie, NSA stwierdził,
że sąd rozpoznając skargę kasacyjną, może z urzędu badać, czy skarga ta została wniesiona przez stronę
ponieważ jest to jedna z przesłanek jej dopuszczalności. Tak więc stanowisko NSA, wyrażone w analizowanym
postanowieniu, jest słuszne.
Postanowienie NSA z 25.9.2019 r., I FSK 1308/19

Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił skargę kasacyjną złożoną przez kuratora częściowo ubezwłasnowolnionego R.G. i uznał, że została wniesiona przez podmiot nieuprawniony. Warto zwrócić uwagę na wymagania formalnoprawne dotyczące skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym.