Prawo pobytu obywatela państwa trzeciego będący małżonkiem obywatela Unii

Publikacja omawia kwestię prawa pobytu obywatela państwa trzeciego będącego małżonkiem obywatela Unii w kontekście dyrektywy 2004/38. Przedstawiono analizę przypadku N.C., obywatelki Mauritiusu, która wnioskowała o kartę pobytu jako małżonka obywatela Portugalii przebywającego w Irlandii. Trybunał uznał, że po powrocie małżonka do Portugalii N.C. nie ma prawa pobytu zgodnie z dyrektywą 2004/38.

Tematyka: Prawo pobytu, obywatel państwa trzeciego, małżonek obywatela Unii, dyrektywa 2004/38, decyzja o wydaleniu, Trybunał Europejski, Chenchooliah, C-94/18

Obywatelowi państwa trzeciego, będącego małżonką obywatela Unii, nie przysługuje prawo pobytu na
podstawie dyrektywy 2004/38 w przyjmującym państwie członkowskim, jeżeli jej małżonek powrócił do
państwa członkowskiego pochodzenia.
Stan faktyczny
N.C., obywatelka Mauritiusu, przyjechała do Irlandii w 2005 r. na podstawie wizy studenckiej i przebywała w tym
państwie członkowskim do 2012 r. na podstawie kolejnych zezwoleń na pobyt. W 2011 r. wyszła za mąż za
obywatela Portugalii przebywającego w Irlandii. W 2012 r. złożyła wniosek o wydanie jej karty pobytu jako małżonce
obywatela Unii.
Irlandzki minister sprawiedliwości oddalił ten wniosek uzasadniając, że nie zostało udowodnione, iż jej mąż prowadzi
działalność zarobkową. N.C. dostarczyła dowód, że jej małżonek był zatrudniony przez dwa tygodnie. W toku
dalszego postępowania N.C. wskazała, że od 2014 r. jej mąż przebywa w więzieniu w Portugalii i wniosła
o zezwolenie na pobyt na terytorium Irlandii, powołując się na swoją sytuację osobistą. Jednakże w 2016 r. minister
wszczął wobec niej procedurę deportacji.
Pytanie prejudycjalne
Czy przepisy, po pierwsze, rozdziału VI dyrektywy 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 29.4.2004 r.
w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium
państw członkowskich (Dz. Urz. z 2004 r. L Nr 158, s. 77), i po drugie, art. 14 i 15 tej dyrektywy należy interpretować
w ten sposób, że pierwsze lub drugie z tych przepisów mają zastosowanie do decyzji o wydaleniu, wydanej wobec
obywatela państwa trzeciego, z uwagi na to, że temu obywatelowi nie przysługuje już prawo pobytu na podstawie tej
dyrektywy w sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, w której obywatel ten zawarł związek
małżeński z obywatelem Unii w chwili, gdy ten obywatel Unii korzystał ze swobody przemieszczania się, udając się
do przyjmującego państwa członkowskiego i przebywając w nim z tym obywatelem państwa trzeciego, a następnie
powrócił do państwa członkowskiego, którego ma obywatelstwo?
Stanowisko TS
Zgodnie z art. 3 ust. 1 dyrektywy 2004/38 dyrektywa ta obejmuje swym zakresem stosowania obywateli Unii, którzy
przemieszczają się do państwa członkowskiego innego niż państwo członkowskie, którego są obywatelami, lub
przebywają w takim państwie, jak również członków ich rodziny, w rozumieniu art. 2 pkt 2 tej dyrektywy, którzy im
towarzyszą lub do nich dołączają – które to osoby są beneficjentami przyznanych przez nią uprawnień (wyrok
Lounes, C-165/16, pkt 34).
Trybunał uznał, że zwrot „członkowie rodziny obywatela Unii, którzy mu towarzyszą”, (art. 3 ust. 1 dyrektywy
2004/38), należy interpretować jako obejmujący zarówno członków rodziny obywatela Unii, którzy wjechali razem
z nim do przyjmującego państwa członkowskiego, jak i tych, którzy przebywają z nim w tym państwie, bez
konieczności rozróżniania w tym drugim przypadku, czy obywatele państw trzecich wjechali do tego państwa
członkowskiego przed przybyciem lub po przybyciu obywatela Unii, czy też przed lub po tym, jak zostali członkami
jego rodziny (wyrok Metock i in., C-127/08, pkt 93).
Trybunał stwierdził, że w niniejszej sprawie od chwili powrotu małżonka do Portugalii N.C. nie przysługuje już status
„beneficjenta” w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2004/38. Skoro pozostała ona w Irlandii, gdzie nie przebywa już
ze swoim portugalskim małżonkiem, to – mimo że w przeszłości korzystał on ze swobody przemieszczania się, gdy
udał się do Irlandii i przebywał tam z N.C. – nie spełnia już ona nałożonego w art. 3 ust. 1 wymogu towarzyszenia
obywatelowi Unii lub dołączenia do niego. Trybunał uznał, że obywatelowi państwa trzeciego, będącemu w takiej
sytuacji jak N.C., nie przysługuje już prawo pobytu na mocy dyrektywy 2004/38.
Trybunał wskazał, że dyrektywa 2004/38 nie tylko zawiera przepisy regulujące warunki uzyskania jednego z różnych
rodzajów praw pobytu oraz przesłanki, jakie należy spełnić, aby móc nadal korzystać z określonych praw. Ponadto ta
dyrektywa ustanawia szereg przepisów mających na celu uregulowanie sytuacji wynikającej z utraty jednego z tych
praw, w szczególności w przypadku wyjazdu obywatela Unii z przyjmującego państwa. I tak, art. 15 dyrektywy
2004/38 stanowi w ust. 1, że procedury przewidziane w art. 30 i 31 tej dyrektywy stosuje się analogicznie do
wszystkich decyzji ograniczających swobodne przemieszczanie się obywateli Unii i członków ich rodziny,
uzasadnionych względami innymi niż względy porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia

publicznego. Ponadto art. 15 ust. 3 dyrektywy 2004/38 przewiduje, że przyjmujące państwo nie może nałożyć zakazu
wjazdu w kontekście takiej decyzji o wydaleniu. Wobec tego TS uznał, że zgodnie z art. 15 dyrektywy 2004/38 zakres
stosowania tej dyrektywy obejmuje decyzję o wydaleniu wydaną, jak w sprawie rozpatrywanej w postępowaniu
głównym.
Trybunał wskazał, że z art. 15 ust. 1 dyrektywy 2004/38 wynika, iż zabezpieczenia ustanowione w art. 30 i 31 tej
dyrektywy stosuje się „analogicznie”. Określenie „analogicznie” należy rozumieć w ten sposób, że przepisy art. 30
i 31 dyrektywy 2004/38 mają zastosowanie, w ramach art. 15 tej dyrektywy, tylko wtedy, gdy mogą one być
rzeczywiście stosowane, ewentualnie z zastrzeżeniem niezbędnych dostosowań, do decyzji wydawanych ze
powodów innych niż względy porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego. Odnośnie
przepisów art. 30 i 31 dyrektywy 2004/38 mających zastosowanie w ramach art. 15 tej dyrektywy, TS stwierdził, że
w szczególności w odniesieniu do art. 31 ust. 1 i prawa do odwołania się na drodze sądowej, które należy zapewnić
zgodnie z tym przepisem, że w związku z tym, iż takie środki prawne są objęte „stosowaniem prawa Unii”
w rozumieniu art. 51 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, przepisy proceduralne dotyczące tych
środków prawnych, które mają na celu zapewnienie ochrony praw przyznanych przez dyrektywę 2004/38, powinny
być zgodne w szczególności z wymogami wynikającymi z prawa do skutecznego środka prawnego określonego
w art. 47 Karty. Ponadto, zgodnie z art. 31 ust. 3 dyrektywy 2004/38 procedury odwoławcze powinny nie tylko
umożliwiać zbadanie zgodności z prawem danej decyzji oraz faktów i okoliczności, na których opiera się ta decyzja,
lecz również zapewnić, aby dana decyzja nie była nieproporcjonalna. Trybunał wskazał, że ponieważ art. 15 ust. 1
dyrektywy 2004/38 odnosi się wyłącznie do analogicznego stosowania jedynie art. 30 i 31 tej dyrektywy, to pozostałe
przepisy rozdziału VI tej dyrektywy, w tym jej art. 27 i 28, nie mają zastosowania w ramach wydawania decyzji na
podstawie art. 15 tej dyrektywy.
Reasumując TS orzekł, że art. 15 dyrektywy 2004/38 należy interpretować w ten sposób, iż ma on zastosowanie do
decyzji o wydaleniu wydanej wobec obywatela państwa trzeciego z uwagi na to, że obywatelowi temu nie przysługuje
już prawo pobytu na podstawie tej dyrektywy w sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, w której
obywatel ten zawarł związek małżeński z obywatelem Unii w chwili, gdy ten obywatel Unii korzystał ze swobody
przemieszczania się, udając się do przyjmującego państwa członkowskiego i przebywając w nim z tym obywatelem
państwa trzeciego, a następnie powrócił do państwa członkowskiego, którego ma obywatelstwo. Wynika stąd, że
zastosowanie odpowiednich zabezpieczeń ustanowionych w art. 30 i 31 dyrektywy 2004/38 jest wymagane przy
wydawaniu takiej decyzji o wydaleniu, w której kontekście nie można w żadnym przypadku nałożyć zakazu wjazdu.
Trybunał zajął jednoznaczne stanowisko odnośnie możliwości powołania się obywatela państwa trzeciego na prawo
pobytu w przyjmującym państwie członkowskim w związku z małżeństwem z obywatelem Unii, który korzystał ze
swobody przemieszczania się. W uzasadnieniu wyroku TS podkreślił, że dopóki małżonek, będący obywatelem Unii
przebywa w przyjmującym państwie członkowskim prawo pobytu przysługuje również jego małżonce ze względu na
okoliczność towarzyszenia mu. Natomiast gdy obywatel Unii wyjeżdża z państwa przyjmującego, to pozostający
w nim obywatel państwa trzeciego traci status „beneficjenta” w rozumieniu przepisów dyrektywy 2004/38 i nie
przysługuje mu już prawo pobytu.
Wyrok TS z 10.9.2019 r., Chenchooliah, C-94/18

Trybunał Europejski stwierdził, że obywatelowi państwa trzeciego, będącemu w sytuacji jak N.C., nie przysługuje już prawo pobytu na mocy dyrektywy 2004/38. Decyzja o wydaleniu wydana w takiej sytuacji powinna uwzględniać zabezpieczenia przewidziane w art. 30 i 31 dyrektywy. Wyrok TS z 10.9.2019 r., Chenchooliah, C-94/18.