Nieprzestrzegania terminu wydania decyzji o łączenie rodziny
Decyzja w sprawie wniosku o łączenie rodziny powinna uwzględniać warunki pobytu w państwie członkowskim zgodnie z prawem UE. Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości podkreśla konieczność wydania decyzji w jak najkrótszym terminie. Dyrektywa 2003/86 ma na celu określenie warunków wykonywania prawa do łączenia rodzin obywateli państw trzecich na terytorium państw członkowskich UE.
Tematyka: decyzja, łączenie rodzin, dyrektywa 2003/86, Trybunał Sprawiedliwości, organy krajowe, warunki pobytu, efekt utile
Decyzja w sprawie wniosku o łączenie rodziny powinna uwzględniać warunki pobytu w państwie członkowskim zgodnie z prawem UE. Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości podkreśla konieczność wydania decyzji w jak najkrótszym terminie. Dyrektywa 2003/86 ma na celu określenie warunków wykonywania prawa do łączenia rodzin obywateli państw trzecich na terytorium państw członkowskich UE.
Decyzja w sprawie wniosku o łączenie rodziny powinna każdorazowo stwierdzać, że wnioskodawca rzeczywiście spełnia warunki pobytu w przyjmującym państwie członkowskim zgodnie z prawem UE. Stan faktyczny W października 2013 r. X, obywatelka afgańska, złożyła w ambasadzie belgijskiej w Islamabadzie (Pakistan) wniosek o wydanie wizy w ramach łączenia rodzin, w celu dołączenia do F, obywatela afgańskiego, który uzyskał w Belgii status uchodźcy i którego wskazała jako swego małżonka. Decyzją z czerwca 2014 r. belgijski organ oddalił ten wniosek ze względu na to, że nie udowodniono związku małżeńskiego pomiędzy X a F. Rozpatrującą te sprawę rada stanu orzekła, że przekroczenie przewidzianego w belgijskim prawie terminu sześciu miesięcy od daty złożenia tego wniosku powoduje, bez wyjątku, automatyczne wydanie wnioskodawcy zezwolenia na wjazd i pobyt, w związku z czym X powinna była uzyskać takie zezwolenie, nawet jeśli istniały wątpliwości co do istnienia jej związku małżeńskiego z F. Pytanie prejudycjalne Czy przepisy dyrektywy Rady 2003/86/WE z 22.9.2003 r. w sprawie prawa do łączenia rodzin (Dz.Urz. L z 2003 r. Nr 251, s. 12) należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, na mocy którego w przypadku niewydania decyzji w terminie sześciu miesięcy od daty złożenia wniosku o łączenie rodziny właściwe organy krajowe powinny z urzędu wydać wnioskodawcy dokument pobytowy, bez konieczności uprzedniego stwierdzenia, że ta osoba rzeczywiście spełnia warunki pobytu w przyjmującym państwie członkowskim zgodnie z prawem UE? Stanowisko TS Z art. 5 ust. 4 ak. 1 dyrektywy 2003/86 wynika, że decyzja dotycząca wniosku o łączenie rodziny powinna zostać wydana w możliwie najkrótszym terminie, a w żadnym przypadku nie później niż w ciągu dziewięciu miesięcy od dnia, w którym wniosek ten został złożony do właściwych organów krajowych danego państwa członkowskiego. Zgodnie z art. 5 ust. 4 ak. 3 zd. 2 dyrektywy 2003/86 wszelkie konsekwencje braku wydania decyzji przed upływem tego terminu określane są w ustawodawstwie krajowym danego państwa członkowskiego. Trybunał podkreślił, że o ile unijne prawo nie stoi na przeszkodzie temu, by państwa członkowskie wprowadzały systemy dorozumianego uwzględnienia lub zezwalania, o tyle te systemy nie mogą naruszać skuteczności (effet utile) prawa UE (wyrok Diallo, C-246/17, pkt 46). Celem dyrektywy 2003/86 jest wspieranie łączenia rodzin (wyrok E., C-635/17, pkt 45). Jednakże TS wskazał, że na mocy art. 1 w zw. z motywem 6 dyrektywy 2003/86 ta dyrektywa ma na celu określenie na podstawie wspólnych kryteriów materialnych warunków wykonywania prawa do łączenia rodziny przez obywateli państwa trzeciego zamieszkujących zgodnie z prawem na terytorium państw członkowskich. Pojęcie „łączenie rodziny” zostało zdefiniowane w art. 2 lit. d) dyrektywy 2003/86 w ten sposób, że oznacza ono wjazd i pobyt w państwie członkowskim przez członków rodziny obywatela państwa trzeciego mieszkającego zgodnie z prawem w tym państwie członkowskim w celu zachowania komórki rodzinnej, bez względu na to, czy związek rodzinny powstał przed wjazdem członka rodziny rozdzielonej, czy po tym wjeździe. Na podstawie art. 4 ust. 1 dyrektywy 2003/86 państwa członkowskie zezwalają na wjazd i pobyt, na mocy tej dyrektywy, niektórych osób należących do rodziny członka rodziny rozdzielonej do celów łączenia rodzin, w tym w szczególności jego małżonka. Z orzecznictwa TS wynika, że ten przepis nakłada na państwa członkowskie szczegółowe zobowiązania, którym odpowiadają jasno określone prawa podmiotowe, gdyż nakazuje im w sytuacjach określonych przez tę dyrektywę zezwolić na łączenie niektórych osób należących do rodziny członka rodziny rozdzielonej bez możliwości skorzystania z zakresu uznania (wyrok Parlament/Rada, C-540/03, pkt 60). Przepis art. 5 ust. 2 ak. 1 dyrektywy 2003/86 przewiduje, że do wniosku o łączenie rodziny dołącza się dokumenty potwierdzające istnienie więzi rodzinnych. Podobnie, art. 5 ust. 2 ak. 2 tej dyrektywy stanowi, że w odpowiednich przypadkach, w celu uzyskania dowodu na istnienie więzi rodzinnych, państwa członkowskie mogą przeprowadzać rozmowy z członkiem rodziny rozdzielonej i członkami jego rodziny oraz podejmować inne badania, które uznają za niezbędne. Ponadto, co się tyczy łączenia rodzin uchodźców, z art. 11 ust. 2 dyrektywy 2003/86 wynika, że w przypadku gdy uchodźca nie może przedłożyć dokumentów urzędowych potwierdzających istnienie więzi rodzinnych, dane państwo członkowskie uwzględnia inne dowody świadczące o istnieniu tych więzi. W konsekwencji TS stwierdził, że właściwe organy krajowe powinny przeprowadzić badanie istnienia więzi rodzinnych podnoszonych przez członka rodziny rozdzielonej lub przez członka jego rodziny, którego dotyczy wniosek o łączenie rodziny. W przypadku uwzględnienia wniosku o łączenie rodziny dane państwo członkowskie zezwala na wjazd osoby należącej do rodziny członka rodziny rozdzielonej i wydaje jej pierwszy dokument pobytowy zgodnie z art. 13 ust. 2 dyrektywy 2003/86. Z powyższych rozważań zdaniem TS wynika, że przed udzieleniem zezwolenia na łączenie rodziny na podstawie dyrektywy 2003/86 właściwe organy krajowe są zobowiązane do stwierdzenia istnienia odpowiednich więzi rodzinnych łączących członka rodziny rozdzielonej z obywatelem państwa trzeciego, na rzecz którego złożono wniosek o łączenie rodziny. W ocenie TS te organy nie mogą wydać zezwolenia na pobyt na podstawie dyrektywy 2003/86 obywatelowi państwa trzeciego, który nie spełnia określonych w tej dyrektywie warunków jego uzyskania (wyrok Diallo, pkt 50). W niniejszej sprawie na podstawie rozpatrywanego uregulowania krajowego właściwe organy krajowe są zobowiązane do wydania osobie składającej wniosek o łączenie rodziny, bez wyjątku, dokumentu pobytowego na podstawie dyrektywy 2003/86, po upływie terminu sześciu miesięcy od daty złożenia przez nią wniosku, nawet jeśli uprzednio nie stwierdzono, że osoba ta rzeczywiście spełnia warunki przewidziane w dyrektywie 2003/86, aby dokument ten uzyskać. W ocenie TS takie uregulowanie, jako że pozwala na wydanie dokumentu pobytowego na podstawie dyrektywy 2003/86 osobie, która nie spełnia warunków jego uzyskania, narusza skuteczność (effet utile) tej dyrektywy i jest sprzeczne z jej celami. Reasumując TS orzekł, że dyrektywę 2003/86 należy interpretować w ten sposób, iż stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, na mocy którego w przypadku niewydania decyzji w terminie sześciu miesięcy od daty złożenia wniosku o łączenie rodziny właściwe organy krajowe powinny z urzędu wydać wnioskodawcy dokument pobytowy, bez konieczności uprzedniego stwierdzenia, że wnioskodawca ten rzeczywiście spełnia warunki pobytu w przyjmującym państwie członkowskim zgodnie z prawem UE. Zgodnie z jednolitą linią orzeczniczą Trybunał uznaje prawo państw członkowskich do wprowadzania systemów dorozumianego uwzględnienia lub zezwalania w zakresie prawa do łączenia rodzin, pod warunkiem, że te systemy nie naruszają skuteczności (effet utile) unijnego prawa. Trybunał uznał, że rozpatrywana w prezentowanej sprawie regulacja krajowa nie spełnia tego wymogu, ponieważ nie uwzględnia przewidzianych w dyrektywie 2003/86 warunków uzyskania zezwolenia na pobyt przez obywatela państwa trzeciego. W ocenie TS przed udzieleniem zezwolenia na łączenie rodziny, na podstawie dyrektywy 2003/86, organy krajowe są zobowiązane do stwierdzenia istnienia odpowiednich więzi rodzinnych łączących członka rodziny rozdzielonej z obywatelem państwa trzeciego, na rzecz którego złożono wniosek o łączenie rodziny. Wyrok TS z 20.11.2019 r., Belgische Staat (Régime de décision implicite d'acceptation), C-706/18
Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że należy interpretować dyrektywę 2003/86 w ten sposób, że organy krajowe nie mogą wydawać zezwolenia na pobyt osobie, która nie spełnia warunków przewidzianych w dyrektywie. Rozpatrywana regulacja krajowa narusza skuteczność prawa UE. Wyrok TS z 20.11.2019 r., Belgische Staat (Régime de décision implicite d'acceptation), C-706/18 potwierdza to stanowisko.