Kontrola nabywania i posiadania broni
Przepisy dyrektywy 2017/853 w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni są przedmiotem skargi Republiki Czeskiej, dotyczącej nieważności niektórych artykułów. Trybunał stwierdził, że unijny prawodawca miał uprawnienie do wprowadzenia zmian mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa publicznego i walkę z terroryzmem. Dyrektywa ma dostosować przepisy do zmieniającej się rzeczywistości i zagrożeń. Ostatecznie Trybunał oddalił skargę Republiki Czeskiej, RP i Węgier jako bezzasadną.
Tematyka: kontrola nabywania broni, posiadanie broni, dyrektywa 2017/853, skarga Republiki Czeskiej, Trybunał Europejski, bezpieczeństwo publiczne, walka z terroryzmem
Przepisy dyrektywy 2017/853 w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni są przedmiotem skargi Republiki Czeskiej, dotyczącej nieważności niektórych artykułów. Trybunał stwierdził, że unijny prawodawca miał uprawnienie do wprowadzenia zmian mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa publicznego i walkę z terroryzmem. Dyrektywa ma dostosować przepisy do zmieniającej się rzeczywistości i zagrożeń. Ostatecznie Trybunał oddalił skargę Republiki Czeskiej, RP i Węgier jako bezzasadną.
Przepisy dyrektywy 2017/853 w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni są ważne. Skarga W skardze Republika Czeska wnosiła tytułem żądania głównego o stwierdzenie nieważności dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/853 z 17.5.2017 r. zmieniającej dyrektywę Rady 91/477/EWG w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni (Dz.Urz. L z 2017 r. Nr 137, s. 22) oraz, tytułem żądania ewentualnego, o stwierdzenie częściowej nieważności art. 1 pkt 6, 7 i 19 tej dyrektywy. Na poparcie swoich żądań Republika Czeska podnosiła cztery zarzuty, z których pierwszy dotyczył zasady przyznania, drugi – naruszenia zasady proporcjonalności, trzeci – naruszenia zasady pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań, a czwarty – naruszenia zasady niedyskryminacji. Stanowisko TS Zasada przyznania Trybunał stwierdził, że w przypadku istnienia przeszkód w wymianie handlowej lub prawdopodobieństwa wystąpienia takich przeszkód w przyszłości z tego względu, że państwa członkowskie ustanowiły albo są w trakcie ustanawiania w odniesieniu do określonego produktu lub kategorii produktów rozbieżnych przepisów prowadzących do odmiennego poziomu ochrony, a w związku z tym do stworzenia barier dla swobodnego przepływu tych produktów w Unii, art. 114 TFUE upoważnia prawodawcę Unii do podjęcia działań polegających na ustanowieniu stosownych przepisów, z poszanowaniem, po pierwsze, ust. 3 tego artykułu, a po drugie, zasad prawa wymienionych w TFUE lub wypracowanych w orzecznictwie, w szczególności zaś zasady proporcjonalności (wyrok Polska/Parlament i Rada, C- 358/14, pkt 36). Z orzecznictwa TS wynika, że walka z terroryzmem międzynarodowym w celu utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa stanowi cel leżący w interesie ogólnym Unii. Podobnie jak walka z poważną przestępczością, prowadzona w celu zapewnienia bezpieczeństwa publicznego (wyrok Digital Rights Ireland i in., C-293/12 i C-594/12, pkt 42). Celem dyrektywy 2017/853 jest wprowadzenie usprawnień w zakresie niektórych aspektów dyrektywy 91/477 i uregulowanie równowagi między swobodnym przepływem danych towarów a gwarancjami w sferze bezpieczeństwa, w szczególności ze względu na „niedawne akty terrorystyczne”. Trybunał wskazał, że od czasu przyjęcia dyrektywy 91/477 okoliczności uległy znaczącej zmianie, biorąc pod uwagę, po pierwsze, iż UE uległa kilkakrotnie rozszerzeniu, po drugie, że powstała strefa Schengen i że objęła ona znaczną część Unii, i wreszcie, że zwiększyły się zagrożenia terrorystyczne i przestępczość transgraniczna. Tym samym unijny prawodawca nie może zostać pozbawiony możliwości dostosowania, na podstawie art. 114 TFUE, aktu takiego jak dyrektywa 91/477 do wszelkich zmian okoliczności lub zmiany rozwoju wiedzy, z uwagi na ciążące na nim zadanie dbałości o ochronę zapisanych w traktatach interesów ogólnych, w tym utrzymania bezpieczeństwa publicznego. W ocenie TS unijny prawodawca nie przekroczył zakres uznania, który daje mu podstawa prawna z art. 114 TFUE w odniesieniu do techniki zbliżania ustawodawstw, gdy przyjmował, w celu zapewnienia utrzymania ograniczonego swobodnego przepływu broni palnej do użytku cywilnego w obrębie rynku wewnętrznego, środki polegające na dodaniu do kategorii A broni palnej zakazanej przez dyrektywę 91/477 określone rodzaje broni samopowtarzalnej i na wprowadzeniu innych przepisów, które zdaniem Rzeczypospolitej Polskiej stwarzają nowe bariery. Trybunał oddalił pierwszy zarzut jako bezzasadny. Zasada proporcjonalności Zgodnie z orzecznictwem zasada proporcjonalności wymaga, aby środki prawne wynikające z zastosowania unijnych przepisów były odpowiednie do realizacji zgodnego z prawem celu zamierzonego przez dane regulacje i nie wykraczały poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia (wyrok Vodafone i in., C-58/08, pkt 51). Trybunał uznał, że unijnemu prawodawcy przysługuje w ramach wykonywania przyznanych mu kompetencji szeroki zakres swobodnego uznania w dziedzinach wymagających od niego dokonywania rozstrzygnięć natury politycznej, gospodarczej lub społecznej oraz złożonych ocen i analiz. Tym samym nie chodzi tu o ustalenie, czy środek przyjęty w danej dziedzinie był jedynym możliwym środkiem lub środkiem najlepszym z możliwych, gdyż jedynie jego oczywiście niewłaściwy charakter w stosunku do zamierzonego przez właściwe instytucje celu może mieć wpływ na zgodność z prawem tego środka (wyrok Vodafone i in., pkt 52). Trybunał stwierdził, że sporządzenie oceny skutków jest etapem procesu legislacyjnego, który z zasady powinien mieć miejsce, jeżeli inicjatywa prawodawcza może mieć takie skutki. Pominięcia oceny skutków nie można jednak uznać za naruszenie zasady proporcjonalności, jeżeli prawodawca UE znajdzie się w szczególnej sytuacji wymagającej zaniechania jej sporządzenia, a dysponuje wystarczającymi danymi, aby ocenić proporcjonalność przyjętego środka. Na podstawie danych przedstawionych przez Komisję, Parlament i Radę TS stwierdził, że te instytucje dysponowały szczegółowymi analizami funkcjonowania rynku wewnętrznego broni palnej do użytku cywilnego, zawierającymi dokładne zalecenia w celu poprawy tego funkcjonowania. Poza tym korzystały one z licznych analiz i zaleceń obejmujących w szczególności ogół tematów z zakresu bezpieczeństwa, uwzględniających doświadczenie w przedmiocie zagrożenia przedstawianego przez niektóre rodzaje broni palnej w badanej sytuacji w sferze bezpieczeństwa. Wreszcie, te instytucje uzupełniły powyższe dane o konsultacje z ekspertami i przedstawicielami zainteresowanych stron i o oceny dokonywane przez organy państw członkowskich. Republika Czeska, popierana przez Węgry i Rzeczpospolitą Polską, podnosiła zwłaszcza, że zakaz posiadania broni palnej samopowtarzalnej, o której mowa w sekcji II kategoria A pkt 6–8 załącznika I do dyrektywy 91/477, zmienionej dyrektywą 2017/853, stanowi nadmierną ingerencję w prawo własności jej posiadaczy. W ocenie TS na podstawie przedłożonych akt sprawy nie zostało wykazane, że ograniczenia nałożone przez zaskarżoną dyrektywę w zakresie wykonywania prawa własności uznanego w Karcie praw podstawowych, w szczególności w odniesieniu do samopowtarzalnej broni palnej, o której mowa w sekcji II kategoria A pkt 6–8 załącznika I do dyrektywy 91/477, zmienionej dyrektywą 2017/853, stanowią nadmierną ingerencję w to prawo. Wobec powyższego TS uznał, że drugi zarzut należy oddalić jako bezzasadny. Zasady pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań Zgodnie z orzecznictwem zasada pewności prawa wymaga, aby przepisy prawne były jasne, precyzyjne i przewidywalne co do swych skutków, tak aby zainteresowane strony były w stanie zorientować się w stanie prawnym i stosunkach prawnych wynikających z porządku prawnego Unii (wyrok Hiszpania/Rada, C-147/13, pkt 79). W odniesieniu do zgodności z tą zasadą definicji zawartych w sekcji II kategoria A pkt 7 i 8 załącznika I do dyrektywy 91/477, zmienionej dyrektywą 2017/853, TS stwierdził, że pkt 7 i 8 w sposób jasny, precyzyjny i przewidywalny określają zakazaną broń palną według pojemności dołączonego mechanizmu ładującego lub długości broni. W ocenie Trybunału ani Republika Czeska, ani popierające ją Węgry, nie wykazały, że przepisy te zawierają naruszenie zasady pewności prawa. W odniesieniu do zgodności odstępstwa przewidzianego w art. 7 ust. 4a dyrektywy 91/477, zmienionej dyrektywą 2017/853, z zasadą ochrony uzasadnionych oczekiwań, TS przypomniał, że prawo domagania się ochrony uzasadnionych oczekiwań, będące pochodną zasady pewności prawa, ma każda jednostka, znajdująca się w sytuacji, z której wynika, iż administracja UE wzbudziła u niej uzasadnione oczekiwania. W niniejszej sprawie TS stwierdził, że sporny przepis ma na celu zapobieżenie, w okresie między wejściem w życie dyrektywy 2017/853 w dniu 13.6.2017 r. a upływem terminu jej transpozycji do prawa państw członkowskich w dniu 14.9.2018 r., wzrostowi przypadków nabycia broni palnej zakazanej po upływie tego ostatniego terminu. Poza tym, ponieważ dyrektywa 2017/853 została opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE 20 dni przed jej wejściem w życie, każdy, kto chciałby nabyć po jej wejściu w życie taką broń, mógł wiedzieć, że zgodnie z tą dyrektywą jego państwo członkowskie będzie zobowiązane, najpóźniej z końcem okresu transpozycji, do cofnięcia wszystkich pozwoleń wydanych na taką broń.. Zatem TS oddalił trzeci zarzut jako bezzasadny. Zasady niedyskryminacji Trybunał przyznał, że przesłanki skorzystania z odstępstwa przewidzianego w art. 6 ust. 6 akapit drugi dyrektywy 91/477, zmienionej zaskarżoną dyrektywą, spełnia wyłącznie Konfederacja Szwajcarska. Jednakże TS stwierdził, że aby zarzut czwarty mógł zostać uwzględniony, Konfederacja Szwajcarska, z jednej strony, oraz państwa członkowskie Unii i państwa EFTA inne niż Konfederacja Szwajcarska, z drugiej strony, musiałyby jeszcze znajdować się w porównywalnej sytuacji pod względem przedmiotu tego odstępstwa. W ocenie TS dokumentacja która została mu przedłożona nie zawiera żadnych elementów, które mogłyby wykazać dyskryminację wobec państw członkowskich UE i EFTA. Zatem TS względów oddalić czwarty zarzut jako bezzasadny. Reasumując TS orzekł, że skarga RE zostaje oddalona w całości. Dyrektywa 2017/853 wprowadziła zmiany w zakresie warunków nabywania i posiadania broni, dotyczące m.in. rozszerzeniu katalogu rodzajów broni, których posiadanie jest zakazane lub objęte reglamentacją, oraz wprowadzeniu nowych obowiązków kontrolnych spoczywających na organach państw członkowskich. Do skargi złożonej przez Czechy przystąpiła również RP. Jednakże TS nie podzielił argumentacji przedstawionej przez Czechy, bardzo obszernie wyjaśniając w przedstawionym wyroku swoje stanowisko Wyrok TS z 3.12.2019 r., Republika Czeska przeciwko Parlamentowi i Radzie, C-482/17
Trybunał Europejski oddalił skargę Republiki Czeskiej dotyczącą dyrektywy 2017/853 w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni. Stwierdził, że zmiany wprowadzone w dyrektywie miały na celu zapewnienie bezpieczeństwa publicznego i walkę z terroryzmem. Decyzja TS oznacza, że unijny prawodawca działał zgodnie z przewidzianymi uprawnieniami.