Podatnikiem podatku od nieruchomości pod liniami energetycznymi jest nadleśnictwo a nie przedsiębiorstwo przesyłowe

Przedsiębiorca przesyłowy, który zawarł umowę o ustanowienie służebności przesyłu na gruntach Skarbu Państwa, nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że to nadleśnictwo, a nie przedsiębiorstwo przesyłowe, powinno uiszczać ten podatek. Rozbieżności w interpretacji dotyczące podmiotu opodatkowania wynikają z różnych stanowisk dotyczących umowy i władztwa nad gruntami.

Tematyka: podatek od nieruchomości, nadleśnictwo, przedsiębiorstwo przesyłowe, umowa służebności, linie energetyczne

Przedsiębiorca przesyłowy, który zawarł z Państwowym Gospodarstwem Leśnym Lasy Państwowe umowę
o ustanowienie służebności przesyłu na gruntach Skarbu Państwa, znajdujących się w zarządzie
Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości od
tych gruntów w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a) ustawy z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j.:
Dz.U. z 2017 r. poz. 1785 ze zm.; dalej jako: PodLokU17), w brzmieniu obowiązującym do 31.12.2018 r. –
wynika z uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Stan faktyczny
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł o podjęcie w składzie siedmiu sędziów Naczelnego Sądu
Administracyjnego uchwały wyjaśniającej: Czy przedsiębiorstwo energetyczne, w związku z zawarciem z Lasami
Państwowymi umowy umożliwiającej wykonywanie służebności przesyłu na gruntach Skarbu Państwa
znajdujących się pod zarządem Lasów Państwowych, jest - stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a PodLokU17 -
podatnikiem podatku od nieruchomości obciążonym podatkiem od tych gruntów?
W uzasadnieniu wniosku wskazano, że w latach 2003-2005 grunty pod napowietrznymi liniami energetycznymi
korzystały ze zwolnienia od podatku od nieruchomości, natomiast od 2006 r. podlegają opodatkowaniu.
W orzecznictwie prezentowany był jednolity pogląd, zgodnie z którym grunty leśne, nad którymi przebiegają linie
elektroenergetyczne, są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przesyłu energii przez
przedsiębiorstwo energetyczne. Oznaczało to opodatkowanie ich podatkiem od nieruchomości według najwyższych
stawek, bez względu na możliwość prowadzenia na tych gruntach, w ograniczonym zakresie, określonych czynności
w ramach działalności leśnej (zob. np. wyrok NSA z 28.2.2019 r., II FSK 3204; wyrok NSA z 19.2.2019 r., II FSK
1325/18; wymienione w tekście orzeczenia są dostępne na: orzeczenia nsa.gov.pl). Warto zaznaczyć, że od 1.1.2019
r. na mocy ustawy z 20.7.2018 r. o zmianie ustawy o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz
ustawy o podatku leśnym (Dz.U. poz. 1588) jednoznacznie wskazano, że umieszczenie infrastruktury m.in. do
przesyłania albo dystrybucji energii elektrycznej na gruntach nienależących do przedsiębiorstw nią dysponujących,
nie będzie wpływać na sposób ich opodatkowania.
Jak wyjaśniono, we wzajemnych relacjach pomiędzy Lasami Państwowymi (nadleśnictwami) a przedsiębiorstwami
energetycznymi funkcjonują umowy mające na celu zapewnić możliwość budowy nowych linii i łatwiejszy dostęp do
istniejących linii energetycznych w celu ich eksploatacji, naprawy, modernizacji oraz utrzymania. Umowy różnią się
między sobą zarówno formą, jak i zakresem przenoszonych praw (umowa o współpracy, umowa ramowa, umowa
służebności, umowa wykonawcza). Na tle postanowień tych umów, z uwagi na kwestię władztwa nad gruntami
i zakresem przenoszonych na przedsiębiorców uprawnień, w orzecznictwie sądów administracyjnych wystąpiły
rozbieżności w zakresie określenia podatnika podatku od nieruchomości od tych gruntów.
Według pierwszego z poglądów, podatnikiem podatku od nieruchomości, w sytuacji określonej w art. 3 ust. 1 pkt 4 lit.
a PodLokU17, jest podmiot, który zawarł umowę ze Skarbem Państwa, bądź też posiada nieruchomość na podstawie
innego tytułu prawnego, jako posiadacz zależny. Oznacza to, że jeżeli z zawartej umowy nie wynika, aby
przeniesiono na taki podmiot posiadanie, któremu można przypisać cechę posiadania zależnego, to nie on
a nadleśnictwo będzie podatnikiem tego podatku (zob. wyrok NSA z 5.6.2019 r., II FSK 571/19; wyrok NSA
z 22.10.2018 r., II FSK 2533/18; wyrok NSA z 7.3.2018 r., II FSK 861/16; wyrok NSA z 9.3.2017 r., II FSK 2224/16).
Drugie stanowisko opiera się na założeniu, że do uznania przedsiębiorstwa energetycznego za podatnika podatku od
nieruchomości na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a PodLokU17 wystarczające jest zawarcie umowy, nawet
niekoniecznie ustanawiającej służebność przesyłu, ale przewidującej określone władztwo przedsiębiorstwa nad
gruntem zarządzanym przez nadleśnictwo (prawo wejścia na grunt, oczyszczenia go z roślinności). Już ten fakt
pozwala na przyjęcie, że przedsiębiorstwo to staje się posiadaczem zależnym tego gruntu (zob. wyrok NSA
z 29.5.2019 r., II FSK 3203/18; wyrok NSA z 5.7.2018 r., II FSK 131/18; wyrok NSA z 23.10.2017 r., II FSK 1524/17).
Stanowisko NSA
Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale podzielił pogląd, że to Lasy Państwowo (nadleśnictwo) a nie
przedsiębiorstwo przesyłowe jest zobowiązane do uiszczania podatku od nieruchomości. Stwierdzono, że
art. 3 ust. 1 pkt 4 PodLokU17 dotyczy posiadania rzeczy (nieruchomości), a nie praw z nieruchomością
związanych. Wynika to z istoty opodatkowania podatkiem od nieruchomości, który jako podatek
o charakterze majątkowym obciąża nieruchomość. W rezultacie podatnikiem podatku od nieruchomości,

w sytuacji określonej w art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a) PodLokU17 będzie podmiot, który zawarł umowę ze Skarbem
Państwa, bądź też posiada nieruchomość na podstawie innego tytułu prawnego, jako posiadacz zależny.
Jeżeli natomiast z zawartej umowy wynika, że nie przeniesiono na taki podmiot posiadania zależnego, lecz
ma on jedynie prawo korzystać z nieruchomości Skarbu Państwa w zakresie odpowiadającym posiadaniu
służebności, nie będzie mógł być uznany za podatnika tego podatku.
Uchwała NSA (7) z 9.12.2019 r., II FPS 3/19

Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że nadleśnictwo, a nie przedsiębiorstwo energetyczne, jest odpowiedzialne za opłacanie podatku od nieruchomości. Uchwała NSA wskazała, że kluczowym kryterium jest posiadanie zależne nieruchomości. Omawiane orzeczenie ma istotne znaczenie dla podmiotów korzystających z gruntów Skarbu Państwa pod liniami energetycznymi.