Przewlekłość w sprawie o umorzenie należności czynszowych lokalu komunalnego nie jest sprawą administracyjną

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach odrzucił skargę na przewlekłość w sprawie umorzenia należności cywilnoprawnych z najmu lokalu komunalnego. Sąd uznał, że kwestie cywilnoprawne nie podlegają jurysdykcji sądów administracyjnych, co stanowi istotny punkt w rozstrzygnięciu tej sprawy.

Tematyka: Wojewódzki Sąd Administracyjny, Gliwice, umorzenie należności, cywilnoprawne, kognicja sądów administracyjnych, przewlekłość, jurysdykcja sądów, decyzja sądu

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach odrzucił skargę w sprawie na przewlekłość Burmistrza
w przedmiocie umorzenia należności wynikających z najmu lokalu. Sąd uznał, że tego rodzaju sprawy nie
podlegają kognicji sądów administracyjnych.
Stan faktyczny
Skarżący wniósł do WSA w Gliwicach skargę na przewlekłość w przedmiocie umorzenia należności wynikających
z najmu lokalu. W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej odrzucenie jako niedopuszczalnej wskazując, że sprawa
wywołana wnioskiem skarżącego o umorzenie jego zaległości cywilnoprawnych nie jest sprawą administracyjną.
Wskazano, że skarżący posiada względem Gminy zobowiązanie o charakterze cywilnoprawnym, a wynikające ze
stosunku najmu pomiędzy Gminą, a skarżącym. Katalog spraw rozpatrywanych przez Sądy Administracyjne
wskazany jest w art. 3 PostAdmU. W katalogu tym nie mieści się działanie organu gminy w zakresie spraw
(zobowiązań) o charakterze cywilnym. Działanie właściwego organu gminy w sprawie zastosowania ulgi w spłacie
przedmiotowych zobowiązań nie przybiera też formy decyzji administracyjnej, nie jest też działanie takiego organu
działaniem z zakresu administracji publicznej. Gmina w takim bowiem przypadku występuje jako podmiot praw
i obowiązków o charakterze cywilnym.
Uzasadnienie postanowienia WSA
W pisemnym uzasadnieniu postanowienia WSA wskazał, że zgodnie z art. 1 § 1 i art. 2 PostAdmU sądy
administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz
rozstrzyganie sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegami
odwoławczymi i między tymi organami, a organami administracji rządowej. Kontrola ta sprawowana jest pod
względem zgodności z prawem, o ile ustawy nie stanowią inaczej.
Zgodnie natomiast z art. 3 § 1 PostAdmU sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji
publicznej i stosują środki określone w ustawie. Warunkiem merytorycznego rozpatrzenia skargi jest złożenie jej na
akt, czynność, albo bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania objęte zakresem właściwości rzeczowej
sądu administracyjnego, określonej w art. 3 § 2, § 2a i § 3 PostAdmU.
Na podstawie art. 3 § 2 PostAdmU kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje
orzekanie w sprawach skarg na akty lub czynności tam szczegółowo wskazane. Sąd wskazał, że podstawową
przesłanką dopuszczalności skargi jest wymóg, by zaskarżona forma działania administracji publicznej należała do
kategorii takich aktów lub czynności, które są kontrolowane przez sąd administracyjny. Nadto w myśl art. 3 § 2a
PostAdmU sądy administracyjne orzekają także w sprawach sprzeciwów od decyzji wydanych na podstawie art. 138
§ 2 KPA. Stosownie do treści art. 3 § 3 PostAdmU, sądy administracyjne orzekają nadto w sprawach, w których
przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę i stosują środki określone w tych przepisach.
Skarga na bezczynność organu czy też przewlekłe prowadzenie postępowania jest zatem dopuszczalna
w przypadkach, gdy jej przedmiotem jest bezczynność, bądź przewlekłe prowadzenie postępowania
w zakresie wskazanym w art. 3 § 2 pkt 8 PostAdmU (tzn. w przypadkach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a
PostAdmU), jak również w zakresie wskazanym w art. 3 § 2 pkt 9 PostAdmU. Skarga na bezczynność organu oraz
przewlekłe prowadzenie postępowania jest bowiem pochodną skargi na określone prawne formy działania organów
administracji publicznej. Oznacza to, że przysługuje tylko w sprawach, w których są wydawane decyzje
i postanowienia (art. 3 § 2 pkt 1-3 PostAdmU) oraz w tych sprawach, w których mogą być podejmowane akty lub
czynności określone w art. 3 § 2 pkt 4 i 4a PostAdmU, a także wówczas, gdy odrębna ustawa tak stanowi (por.
postanowienie NSA z 15.4.2008 r, II OSK 496/08).
W niniejszej sprawie skarżący przedmiotem skargi uczynił przewlekłe prowadzenie postępowania przez Burmistrza
w sprawie jego wniosku o umorzenie zobowiązań cywilnoprawnych wobec Gminy, a wynikających z prawomocnego
wyroku Sądu Rejonowego. Zgodnie z art. 59 FinPubU w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub
interesem publicznym należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające jednostce samorządu
terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym wymienionym w art. 9 pkt 3, 4 i 13, mogą być umarzane, terminy ich
spłaty mogą zostać odroczone lub płatność tych należności może zostać rozłożona na raty, na zasadach określonych
przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, z zastrzeżeniem ust. 4.

Rada Miejska podjęła uchwałę w sprawie określenia zasad i trybu umarzania, odraczania lub rozkładania na raty
należności pieniężnych o charakterze cywilnoprawnym przypadających Gminie oraz jej jednostkom podległym,
warunki dopuszczalności pomocy publicznej w przypadkach, w których ulga będzie stanowić pomoc publiczną oraz
wskazania organów uprawnionych do udzielania ulg.
Jednakże Burmistrz nie ma umocowania do podjęcia jakiegokolwiek aktu administracyjnego w przedmiocie
umorzenia zaległości cywilnoprawnych skarżącego, o jakim mowa w art. 3 § 2 pkt 1-4a PostAdmU oraz w pkt 9 tego
przepisu. W zakresie sposobu udzielania ulg z uwagi na cywilnoprawny charakter należności, zastosowanie znajdują
wyłącznie reguły przewidziane w przepisach prawa cywilnego.
Zatem zaskarżone w niniejszej sprawie przewlekle prowadzenie postępowania w przedmiocie wniosku o umorzenie
tychże zaległości, nie mieści się w granicach kognicji sądu administracyjnego wyznaczonej treścią art. 3 § 2 pkt 8 i 9
PostAdmU Wobec powyższego Sąd odrzucił skargę jako niedopuszczalną na podstawie art. 58 § 1 pkt 1 i § 3
PostAdmU.
Rozstrzygnięcie Sądu jest jak najbardziej słuszne i nie zawiera przy tym stanowiska nowego czy odkrywczego.
Zwrócić należy uwagę, że skarga została złożona w związku z przewlekłym (w potocznym rozumieniu tego słowa)
działaniem organu wykonawczego gminy. Gdyby ta przewlekłość nastąpiło w ramach postępowania
administracyjnego, to oczywiście możliwe byłoby kwestionowanie tej okoliczności stosowną skargą, na co zresztą
wskazuje w uzasadnieniu WSA w Gliwicach. Długie procedowanie wniosku o umorzenie należności cywilnoprawnych
przez ten sam podmiot, czyli organ wykonawczy gminy, to całkowicie inna sprawa. Co istotne, nie jest to sprawa
administracyjna, ani inna „sprawa”, na którą dałoby się spojrzeć przez pryzmat określonej procedury. Tutaj burmistrz
nie działa jako organ w rozumieniu procedury administracyjnej, ale jako przedstawiciel podmiotu (gminy)
uprawnionego z określonego prawa cywilnego (tj. prawa własności do lokalu mieszkalnego). Podstawą jego działania
są przepisy prawa cywilnego oraz FinPubU, jednakże nie są przepisy to proceduralne. Wnioskujący o umorzenie
należności cywilnoprawnej nie ma żadnego uprawnienia ustawowego do spowodowania przyspieszenia załatwienia
jego sprawy. Skąd zatem sprawa przed sądem administracyjnym? Stąd, że dla wnioskodawcy burmistrz to burmistrz,
bez rozróżnienia na zewnątrz czy działa jako organ czy jako podmiot reprezentujący prawa właścicielskie gminy.
Postanowienie WSA w Gliwicach z 4.11.2019 r., I SAB/Gl 23/19

Sąd sprawiedliwie odrzucił skargę, podkreślając brak kompetencji sądów administracyjnych w sprawach cywilnoprawnych. Decyzja ta nie wnosi niczego nowego, ale precyzyjnie określa granice jurysdykcji sądów w tego typu kwestiach.