Parafia czy proboszcz – kto jest adresatem decyzji administracyjnej?

Tematyka: parafia, proboszcz, decyzja administracyjna, postępowanie administracyjne, Wojewódzki Sąd Administracyjny, usunięcie drzew, karę pieniężną, OchrPrzyrodU, KPA, legitymacja czynna, nieważność decyzji

Posiadaczem i właścicielem nieruchomości, na których znajdowały się drzewa, będące przedmiotem
postępowania nie jest proboszcz parafii jako osoba fizyczna, lecz parafia (osoba prawna), reprezentowana
przez proboszcza. Adresatem zawartego w decyzji administracyjnej obowiązku musi być strona
postępowania administracyjnego, a nie jej organ czy przedstawiciel. Ci ostatni działają bowiem w imieniu
strony w postępowaniu, natomiast prawa i obowiązki wynikające z decyzji dotyczą strony postępowania –
orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy (II SA/Bd 772/19).
Opis stanu faktycznego
W wyniku oględzin terenowych na nieruchomości w O., stanowiącej teren cmentarza parafialnego oraz na
nieruchomości stanowiącej teren przy cmentarzu, stwierdzono usunięcie określonych drzew na podstawie
występujących tam pniaków drzew oraz śladów po ich usunięciu. Organ zajmujący się sprawą ustalił, że usunięte
drzewa wymagały uzyskania zezwolenia na usunięcie wobec czego doszło do naruszenia prawa.
Stanowisko organu I instancji i SKO
Decyzją Wójta Gminy O., działającego na podstawie m.in. art. 88 ust. 1 pkt 1 OchrPrzyrodU, wymierzono z urzędu
Proboszczowi Parafii Rzymsko-Katolickiej (...) w O. Ks. P. K. administracyjną karę pieniężną za usunięcie bez
wymaganego zezwolenia: 3 sztuk drzew, tj. 2 szt. drzew gatunku klon zwyczajny i 1 szt. drzewa gatunku robinia
oraz 1 sztuki drzewa gatunku robinia akacjowa. Podkreślono, że drzewa przed ich usunięciem były żywotne, nie
stwarzały zagrożenia dla zdrowia lub życia człowieka i nie zostały usunięte w stanie wyższej konieczności. Organ
wskazał także, że Ks. P. K. w toku postępowania w sprawie wyjaśnił, że przedmiotowe drzewa usunięte zostały
omyłkowo na jego zlecenie, że usunięto je z uwagi na to, iż nie ma miejsc grzebalnych na cmentarzu, a korzenie
drzew unoszą pomniki i chodnik. Wydając decyzję, organ I instancji miał na uwadze brzmienie art. 88 ust. 2
OchrPrzyrodU, zgodnie z którym administracyjna kara pieniężna za usunięcie drzew bez wymaganego
zezwolenia nakładana jest na posiadacza nieruchomości, albo właściciela urządzeń, o których mowa w art.
49 § 1 KC, albo na inny podmiot, jeżeli działał bez zgody posiadacza nieruchomości. Wobec tego zobowiązany
był do wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej, opisując przy tym szczegółowo sposób wyliczenia jej wysokości.
Na skutek odwołania Ks. P. K. (wskazującego, że usunięcie przedmiotowych drzew było spowodowane ochroną
pomników i chodników na cmentarzu parafialnym oraz brakiem miejsc pochówkowych), SKO decyzją orzekło
o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji organu I instancji, stwierdzając iż w sprawie organ I instancji zgodnie
z prawem nałożył administracyjną karę pieniężną za usunięcie 4 sztuk przedmiotowych drzew bez wymaganego
zezwolenia.
Stanowisko WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy po rozpoznaniu sprawy ze skargi Ks. P. K. na decyzję SKO
w przedmiocie wymierzenia kary pieniężnej za usunięcie drzew bez zezwolenia stwierdził nieważność zaskarżonej
decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Wójta Gminy O. Sąd stwierdził, iż zaskarżoną decyzję SKO, jak też
poprzedzającą ją decyzję organu I instancji należy wyeliminować z obrotu prawnego, gdyż obarczone są one
wadą nieważności. Podstawą takiej oceny sądowej było uznanie, że z przepisów postępowania oraz prawa
materialnego, mających zastosowanie w niniejszej sprawie jednoznacznie wynika, że stroną przedmiotowego
postępowania i adresatem decyzji w przedmiocie wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej za usunięcie drzew
bez wymaganego zezwolenia nie może być proboszcz parafii, lecz sama parafia.
Materialnoprawną podstawę decyzji należy upatrywać w art. 88 ust. 1 pkt 1 OchrPrzyrodU, który stanowi, że wójt,
burmistrz albo prezydent miasta wymierza administracyjną karę pieniężną za usunięcie drzewa lub krzewu bez
wymaganego zezwolenia. Przepis ten jest konsekwencją określonego w art. 83 ust. 1 OchrPrzyrodU obowiązku
uzyskania przed usunięciem drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości lub jej części zezwolenia na usunięcie
drzewa lub krzewu. Zgodnie zaś z art. 88 ust. 2 OchrPrzyrodU, administracyjna kara pieniężna za usunięcie
drzewa lub krzewu bez wymaganego zezwolenia jest nakładana na posiadacza nieruchomości, albo
właściciela urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 KC, albo na inny podmiot, jeżeli działał bez zgody
posiadacza nieruchomości. W przedmiotowej sprawie, jak wskazał WSA okolicznością bezsporną jest to, że
właścicielem, a także posiadaczem nieruchomości, na których znajdowały się drzewa jest Parafia Rzymsko-
Katolicka. Parafia posiada natomiast osobowość prawną (art. 7 ust. 1 pkt 5 KościółKatU); a proboszcz jest
organem parafii, który ją reprezentuje. Skoro posiadaczem i właścicielem nieruchomości, na których znajdowały
się drzewa, jest Parafia Rzymsko-Katolicka, mająca status osoby prawnej, to tym samym to Parafia Rzymsko-
Katolicka, a nie jej organ i reprezentant, ma interes prawny w rozumieniu art. 28 KPA oraz w konsekwencji status

strony postępowania w stosunku do której skierowana może być decyzja. W takiej sytuacji wskazanie jako adresata
decyzji proboszcza parafii, jak również skierowanie do niego decyzji jest równoznaczne ze skierowaniem decyzji do
osoby niebędącej stroną w sprawie i powoduje, że taka decyzja jest dotknięta wadą nieważności
w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 4 KPA.
Wyrok WSA porusza tematykę konieczności odróżnienia strony postępowania od podmiotu, które stronę
w postępowaniu reprezentuje. Decyzja administracyjna powinna zawsze być adresowana do strony, ponieważ to
na niej ostatecznie ciąży określony obowiązek bądź uprawnienie. Zgodnie z art. 28 KPA, stroną postępowania
administracyjnego jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie
administracyjne, albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
Kryterium interesu prawnego, na którym oparta jest legitymacja czynna strony w postępowaniu administracyjnym, ma
charakter materialnoprawny. Interes ten musi wynikać z określonych przepisów prawa materialnego. Inaczej ujmując,
jak trafnie wskazał WSA, stroną może być podmiot, który na podstawie prawa obowiązującego może lub powinien
uzyskać konkretne korzyści czy też może lub powinien być obarczony określonymi obowiązkami. Analizując zaś
podstawę prawną adekwatną w niniejszej sprawie, niewątpliwe jest przyjęcie, że to parafia, a nie proboszcz jako jej
organ może być adresatem decyzji.
Skoro zatem w sprawie orzekające organy (zarówno wójt, jak i SKO na dalszym etapie) nieprawidłowo prowadziły
postępowanie i wydały decyzję wobec niewłaściwego podmiotu, to decyzje te jako dotknięte kwalifikowaną wadą
prawną z art. 156 § 1 pkt 4 KPA podlegały wyeliminowaniu z obrotu prawnego, nawet bez wdawania się w badanie
merytorycznej zasadności ich wydania.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 18.12.2019 r., II SA/Bd 772/19

Wyrok WSA podkreśla konieczność odróżnienia strony postępowania od podmiotu, który ją reprezentuje. Decyzja administracyjna powinna być adresowana do strony, ponieważ to na niej ostatecznie ciąży określony obowiązek bądź uprawnienie. Orzeczenie to eliminuje decyzje dotknięte wadą nieważności, wydane wobec niewłaściwego podmiotu, tj. proboszcza parafii, zamiast parafii jako osoby prawnej.