Prawidłowa kwalifikacja pisma strony postępowania jako odwołania

Strona nieposiadająca profesjonalnego pełnomocnika może złożyć odwołanie od decyzji administracyjnej, wyrażając swoje zastrzeżenia i argumentując swoją pozycję. W przypadku braku znajomości przepisów prawa, istotne jest jasne wyrażenie intencji strony. Sąd wskazał, że organy powinny interpretować pisma stron zgodnie z ich treścią, a nie tylko z nazwą nadaną przez strony postępowania.

Tematyka: odwołanie od decyzji, interpretacja pism stron, organy administracji publicznej, postępowanie podatkowe, treść pisma

Strona nieposiadająca profesjonalnego pełnomocnika, nie musi znać przepisów prawa w zakresie
niezbędnym do prawidłowego nazwania poszczególnych instytucji prawa. Wystarczające jest
wyartykułowanie swojego żądania przez stronę w sposób, który wskazuje na jej intencje, szczególnie, gdy
dała w nim jednoznaczny wyraz temu, iż nie zgadza się z treścią zapadłego rozstrzygnięcia - orzekł
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach (wyrok z 23.1.2020 r., I SA/Ke 360/19).
Stan faktyczny
Niniejsze postępowanie dotyczy decyzji organu administracji publicznej - Naczelnika Urzędu Skarbowego, w której
organ ustalił wysokość zobowiązania podatkowego z tytułu podatku od spadków i darowizn w wysokości 1750 zł.
Strona nie zgodziła się z ww. rozstrzygnięciem. Zgłosiła zastrzeżenia do wartości nieruchomości przyjętej w decyzji
jako podstawa opodatkowania, podnosząc fakt poniesienia nakładów na nieruchomość oraz usytuowanie budynku,
wyrażając pogląd, że podatek nie powinien być naliczony. Odwołała się także do swojej sytuacji materialnej
i zdrowotnej. Precyzując - na żądanie organu - charakter pisma, wniosła o sprostowanie decyzji, przez zamianę słów
„w podatku od spadków i darowizn” na słowa „w podatku od zasiedzenia”, umorzenie w całości postępowania oraz
nienależnego podatku. Wyraziła pogląd, że skoro wraz z mężem nie nabyła nieruchomości w drodze darowizny ani
spadku, lecz w drodze zasiedzenia, postępowanie wraz z wyliczonym podatkiem winno być umorzone na podstawie
art. 208 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j.:Dz. U. z 2019 r., poz. 900., dalej: OrdPU) jako
bezprzedmiotowe.
Pismo Strony zostało potraktowane jako wniosek o sprostowanie wydanej decyzji administracyjnej. Naczelnik Urzędu
Skarbowego ustosunkował się do żądania Strony postanowieniem o odmowie sprostowania decyzji organu pierwszej
instancji.
Następnie Strona wniosła zażalenie wskazując, że „zaskarża decyzję (...), wnosi o jej uchylenie również w całości
wraz z przekazaniem do ponownego rozpatrzenia wraz ze stwierdzeniem nieważności ww. decyzji zgodnie z art. 156
ustawy z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz.U. z 2020 r. poz. 256, dalej jako: KPA)
Naczelnik Urzędu Skarbowego postanowieniem uznał, że żądanie Strony sprostowania decyzji ww. zakresie jest
bezpodstawne.
Kwalifikacja żądania strony
Analiza akt niniejszej sprawy pozwala - w ocenie WSA w Kielcach - na stwierdzenie, że organy wydające zaskarżone
postanowienie dokonały błędnej kwalifikacji żądania Strony. Złożone pismo stanowiło bowiem środek zaskarżenia,
jakim jest odwołanie od decyzji administracyjnej ustalającej podatek od spadków i darowizn, nie zaś - jak błędnie
przyjął organ rozstrzygający w drodze postanowienia - wniosek o sprostowanie ww. decyzji.
Sformułowane przez Stronę twierdzenia, nakazywały - w ocenie Sądu orzekającego - potraktować pismo Strony
właśnie jako odwołanie od decyzji.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem organy przy rozpatrywaniu sprawy, żądania i wnioski stron powinny
odczytywać zgodnie z ich treścią, a nie według nazw nadanych przez strony postępowania (wyrok NSA
z 2.3.1987 r., III SA 92/87, postanowienie z 28.9.2016 r., II GZ 911/16).
Rzeczywista intencja strony
Obowiązkiem organu jest zbadać i ocenić jaka jest rzeczywista intencja strony mimo, że nie zawsze ma postać
procesowo poprawnie sformułowanych wniosków. Wystarczy bowiem jeśli z pisma wynika, że strona daje w nim
jednoznaczny wyraz temu, iż nie zgadza się z treścią rozstrzygnięcia i wola jego zaskarżenia.
Wynika to wprost z treści art. 128 KPA, zgodnie z którym o dwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia.
Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Przepisy szczególne mogą
ustalać inne wymogi co do treści odwołania.
Jak wskazał NSA w wyroku z 12.12.2001 r., I SA/Ka 2058/00 w orzecznictwie przyjęty został pogląd, że pismo
złożone przez stronę w organie podatkowym pierwszej instancji w terminie przewidzianym do złożenia odwołania,
w którym to piśmie kwestionuje ona zasadność rozstrzygnięcia w doręczonej jej decyzji podatkowej pierwszej
instancji, należy - zgodnie z art. 7 KPA (zasada prawdy obiektywnej) i art. 9 KPA (zasada udzielania informacji) -
uznać za odwołanie od tej decyzji.

W ocenie Sądu orzekającego nie może budzić wątpliwości, że użyte w piśmie strony sformułowanie „wnosimy
o sprostowanie decyzji” winno być oceniane w kontekście argumentacji zawartej w całym piśmie, podnoszonych
zastrzeżeń w stosunku do wydanej decyzji, a nie - jak przyjął organ - wolą strony było zainicjowanie nowego
postępowania w przedmiocie sprostowania decyzji. Wniosek organu mógłby być uznany za prawidłowy tylko
w sytuacji nie zgłaszania przez Stronę innych zarzutów stosunku do decyzji wymiarowej. Zatem samo użycie przez
Stronę w treści pisma pojęcia „sprostowanie”, przy konsekwentnym zgłaszaniu zastrzeżeń co do decyzji ustalającej
zobowiązanie podatkowe i jego wysokość nie mogło - w ocenie WSA w Kielcach - mieć decydującego wpływu na
kwalifikację pisma strony.
Ordynacja podatkowa
Potrzeba dogłębnej analizy treści każdego pisma strony w celu ustalenia jego charakteru, a następnie właściwego
ukierunkowania postępowania w sprawie podyktowana jest przez treść art. 121 OrdPU, który wskazuje zasady
postępowania podatkowego. Zgodnie z treścią tego przepisu, postępowanie podatkowe winno być prowadzone
w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych (§ 1), organy w postępowaniu podatkowym obowiązane są
udzielać niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających, w związku
z przedmiotem tego postępowania (§ 2).
W opinii Sądu orzekającego, w rozpoznawanej sprawie organ pierwszej instancji, mimo że pismo Strony zawierało
elementy odwołania, nie postąpił według wskazanych wyżej zasad wynikających z przepisów prawa powszechnie
obowiązującego - OrdPU. Organ administracji publicznej traktując pismo Strony jako wniosek o sprostowanie decyzji
pozbawił Stronę prawa do rozpoznania wskazanego pisma w trybie odwoławczym.
Wobec stwierdzonych uchybień, WSA w Kielcach uchylił postanowienia organów obu instancji i przekazał sprawę do
ponownego rozpoznania, a organowi administracji publicznej nakazał uwzględnienie przedstawionego powyżej
stanowiska i zakwalifikowanie pisma Strony jako odwołania, dalej podjęcie czynności związanych z jego
rozpoznaniem.
Stanowisko zaprezentowane przez WSA w Kielcach w komentowanym wyroku jest zgodne z ugruntowaną linią
orzeczniczą sądów administracyjnych. Zgodnie ze stanowiskiem orzecznictwa, o charakterze danej czynności
procesowej decyduje nie nazwa czy forma podania, lecz wyłącznie jego treść oraz intencja wnioskodawcy.
Dotyczy to w szczególności odwołania, które zgodnie z treścią art. 128 KPA nie wymaga szczegółowego
uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Zasadniczym
elementem decydującym o uznaniu pisma - czynności procesowej za odwołanie jest więc niezadowolenie z decyzji
wydanej w pierwszej instancji. Nie jest natomiast istotne, w jaki sposób strona wyrazi to niezadowolenie, jak nazwie
to odwołanie i w jakich słowach sformułuje swoje żądanie. Mylne zatytułowanie pisma lub inne oczywiste
niedokładności nie mogą stanowić przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go we właściwym trybie.
Wątpliwości co do sensu podania i intencji jego autora powinny być zaś usunięte przez zażądanie przez organ od
wnioskodawcy stosownych wyjaśnień (wyrok WSA w Szczecinie z 6.9.2018 r., II SA/Sz 629/18). Sądy
administracyjne od lat stoją na stanowisku, zgodnie z którym wszelkie pisma stron powinny być interpretowane tak,
aby umożliwić stronie najpełniejszą obronę jej woli oraz praw jako strony postępowania administracyjnego. Organy
administracji publicznej winny zatem rozpoznawać wnioski strony zgodnie z ich treścią. Jeżeli natomiast wobec treści
pisma nie jest możliwe jednoznaczne ustalenie woli strony co do zakresu jej żądania, bądź istotnych dla sprawy
okoliczności, organ administracji publicznej zobligowany jest zwrócić się do strony z zapytaniem odnośnie treści jej
żądania i jednocześnie pouczyć o ewentualnych wymogach formalnych, niezbędnych do realizacji stosownych
wniosków (wyrok NSA z 11.12.2018 r., II GSK 4764/16).

wyrok WSA w Kielcach z 23.1.2020, II SA/Ke 360/19

Sąd administracyjny uznał, że pismo strony, mimo nazwy 'sprostowanie decyzji', należy traktować jako odwołanie. Uchybił organ, który nie uwzględnił treści pisma i pozbawił stronę prawa do odwołania. Orzecznictwo podkreśla, że istotna jest treść pisma, a nie nazwa czy forma podania.