Przesłanki nałożenia kary pieniężnej na członka zarządu spółki

Przesłankami nałożenia na członka zarządu spółki publicznej administracyjnej kary pieniężnej są uprzednie nałożenie kary na samą spółkę oraz zachowanie terminu określonego w ustawie o ofercie. W toku postępowania administracyjnego nałożono karę pieniężną zarówno na spółkę, jak i na członka zarządu za rażące naruszenie obowiązków informacyjnych. Skarżący podniósł zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego, a sąd II instancji uznał za istotne jedynie decyzję o ukaraniu spółki oraz ustawowy okres od jej wydania do ukarania członka zarządu.

Tematyka: członek zarządu, kara pieniężna, spółka publiczna, naruszenie obowiązków, postępowanie administracyjne, decyzja administracyjna, termin, przedawnienie, organ nadzoru, rażące naruszenie

Przesłankami nałożenia na członka zarządu spółki publicznej administracyjnej kary pieniężnej, o której mowa
w art. 96 ust. 6 i 6a ustawy o ofercie, są uprzednie nałożenie kary w drodze decyzji administracyjnej na samą
spółkę oraz zachowanie terminu, o którym mowa w art. 96 ust. 7 tej ustawy - orzekł NSA (wyrok z 18.4.2019 r.
II GSK 1248/17).
Stan faktyczny
Wszczęcie postępowania administracyjnego w rozpoznawanej sprawie było skutkiem wydania decyzji
administracyjnej nakładającej na Spółkę karę pieniężną za rażące naruszenie obowiązków informacyjnych,
określonych w art. 56 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29.7.2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów
finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 623 ze zm.,
dalej: OfertaPublU) w związku z nieprzekazaniem organowi nadzoru, spółce prowadzącej rynek regulowany oraz do
publicznej wiadomości informacji poufnych.
Wskutek tego, także na Skarżącego, w drodze odrębnej decyzji administracyjnej, nałożono karę pieniężną za rażące
naruszenie przez Spółkę, której Skarżący był wiceprezesem, ww. obowiązków informacyjnych, w okresie pełnienia
przez Skarżącego funkcji członka zarządu tej Spółki.
Stanowisko WSA
WSA w wyroku z 14.10.2016 r., (VI SA/Wa 3104/15) powołał się na treść art. 96 ust. 1 OfertaPublU i wyjaśnił, że
pierwszą przesłanką nałożenia na członka zarządu spółki publicznej kary jest uprzednie nałożenie kary na
samą spółkę. Kolejnym warunkiem umożliwiającym nałożenie kary na członka zarządu, jest zachowanie
terminu, o którym mowa w art. 96 ust. 7 OfertaPublU.

Początkiem biegu 6 miesięcznego terminu (termin 6 miesięcy uległ zmianie; został wydłużony do 12 miesięcy, co
nastąpiło w drodze ustawy z 31.3.2016 r. o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych oraz niektórych innych
ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 615, która weszła w życie 4.6.2016 r.), o którym mowa w art. 96 ust. 7 OfertaPublU jest
data wydania przez organ nadzoru decyzji o nałożeniu kary pieniężnej na spółkę publiczną, tzn. data jej sporządzenia
i podpisania, nie zaś data jej doręczenia spółce. Natomiast terminem końcowym jest chwila nałożenia kary – decyzją
skierowaną do osób pełniących funkcję członka zarządu spółki publicznej lub towarzystwa funduszy inwestycyjnych
będącego organem funduszu inwestycyjnego zamkniętego. Nałożenie kary decyzją następuje zaś z chwilą
wprowadzenia tej decyzji do obrotu, zatem z chwilą skutecznego jej doręczenia adresatowi.
Zarzut skargi kasacyjnej
Skarżący zakwestionował stanowisko WSA, zarzucając wyrokowi m.in. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.
art. 96 OfertaPublU. Zdaniem Skarżącego nałożenie na niego kary pieniężnej było nieuprawnione z uwagi na upływ
terminu przedawnienia, a także brak spełnienia przesłanki nałożenia kary, jaką jest rażące naruszenie przez
Skarżącego przepisów.
Zauważyć należy, że kwestie te zostały wyczerpująco wyjaśnione już przez WSA. Sąd I instancji wskazał, iż
nałożenie na Skarżącego, jako członka zarządu, kary pieniężnej nastąpiło z zachowaniem terminu określonego w art.
96 ust. 7 OfertaPublU, a sposób jego liczenia wskazano powyżej.
WSA zwrócił też uwagę, że w postępowaniu administracyjnym prowadzonym w trybie art. 96 ust. 6 OfertaPublU,
rażące naruszenie obowiązków informacyjnych przypisać można podmiotowi, o którym mowa w art. 96 ust. 1 tej
ustawy, a nie członkowi jego zarządu. Powyższy przepis nie wymaga zatem dokonywania oceny charakteru
naruszenia przez Skarżącego, lecz przez Spółkę.
WSA podkreślił, że sam zwrot "rażące naruszenie obowiązków" jest prawnie niedookreślony. Pojęcie to stanowi
klauzulę generalną, która w założeniu ma umożliwić karanie członków zarządu za najbardziej naganne zachowania
spółki. Nie ma więc katalogu zamkniętego zachowań, które wyczerpywałyby pojęcie "rażące naruszenie obowiązków
przez spółkę publiczną". Zatem ocena, czy dane naruszenie obowiązków jest rażące zależy od okoliczności każdego
indywidualnego przypadku. Do rażącego naruszenia obowiązków może dojść zarówno na skutek jednorazowego
zachowania, które drastycznie narusza obowiązujące przepisy, jak i na skutek wielokrotnych, nawet drobnych
naruszeń, które oceniane łącznie pozwalają na przyjęcie, że naruszenie obowiązków ma charakter rażący. Powyższe
dotyczy jednak, co podkreślił Sąd I instancji, charakteru naruszenia Spółki.

Uzasadnienie NSA
Sąd II instancji konsekwentnie stwierdził, że dla rozpoznawanej sprawy istotne są tylko dwie okoliczności:
1. decyzja o ukaraniu spółki i
2. ustawowo ustalony okres od jej wydania do ukarania członka zarządu.
Wszelkie inne okoliczności - w ocenie NSA - dla tej sprawy są nieistotne, tym samym nie powinny, a nawet nie mogą
być elementem poprawnie ustalonego stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy objętej skargą kasacyjną.
Okoliczności istotne dla ukarania spółki powinny być podnoszone jedynie w postępowaniu dotyczącym spółki, a więc
w innym niż to, które jest przedmiotem niniejszej kontroli kasacyjnej. Dla przedmiotowej sprawy znaczenie miałaby
tylko ta okoliczność, że w dniu wydania decyzji w stosunku do Skarżącego nie istniała decyzja nakładająca karę na
Spółkę. W rozpoznawanej sprawie taki stan nie wystąpił. Zatem wiązanie ustaleń faktycznych rozpoznawanej sprawy
ze stanem faktycznym dla sprawy dotyczącej spółki jest nieuprawnione.
Zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym przez WSA okres 12 miesięcy przewidziany na nałożenie administracyjnej
kary pieniężnej na osobę fizyczną - członka zarządu spółki należy liczyć od dnia wydania decyzji I instancji
dotyczącej samej spółki. Warto podkreślić daleko idące konsekwencje upływu ww. terminu. Zgodnie ze stanowiskiem
orzecznictwa i doktryny, upływ tego terminu skutkuje wygaśnięciem kompetencji organu nadzoru do wymierzenia
członkowi zarządu spółki kary pieniężnej (przedawnienie).
wyrok z 18.4.2019 r. II GSK 1248/17

Uzasadnienie NSA podkreśliło, że istotne dla sprawy są decyzja o ukaraniu spółki oraz okres od jej wydania do ukarania członka zarządu, natomiast inne okoliczności są nieistotne. WSA wskazał, że termin 12 miesięcy na nałożenie kary na członka zarządu liczy się od decyzji dotyczącej spółki, a upływ tego terminu powoduje przedawnienie kompetencji organu nadzoru.